Eski
Yunan matematikçi ve fizikçisidir. (Syrakusai M.Ö. 287-ay.y. 212) Genç
yaşta öğrenimini tamamlamak ve ünlü bilim adamı Eukleides’ in derslerini
izlemek üzere Antik çağın kültür merkezi olan İskenderi‘ye gitti. Yer
kürenin çevresini zamanına göre çok iyi bir yaklaşımla veren
Eratusthenes ile tanıştı. Yurduna
döndükten sonra kendini tamamıyla ilmi çalışmalara adadı. Matematik,
fizik ve astronomi üzerinde çalıştı. Antik dünyanın ilk ve en büyük
bilim adamı olarak kabul edilir. Hidrostatiğin ve mekaniğin temelini
atmıştır. Bir hamamda yıkanırken bulduğu iddia edilen suyun kaldırma
kuvveti bilime en çok bilinen katkısıdır.
İlk olarak Arşimet daire çevresinin çapına oran olan pi sayısını,daire
içine ve dışına çizilmiş düzgün çokgenler yardımıyla yaklaşıklıkla veren
bir metot ortaya koydu. Çok büyük
sayıları kolaylıkla belirtmeye yarayan bir yöntem bularak Yunan sayı
sistemini geliştirdi. Yayların toplama ve çıkarma formüllerini buldu.
Koniklerin (elips, parobol,hiperbol) kendi çevresinde dönmesiyle oluşan
geometrik şekilleri inceledi.
Arşimet ‘in mekanik alanda da başarıları vardır. Sonsuz
vidanın hareketli makaranın, palanganın ve dişli çarkın bulucusu olarak
tanınır. “Bana bir dayanak noktası gösterin dünyayı yerinden oynatayım”
sözü Arşimet’e aittir.
Kurumsal çalışmaları yanında söylenceleşmiş pratik çalışmaları da
vardır. Bunlardan en ünlüsü Syracusa kralı ve dostu Hieron ‘un kendisi
için yaptırdığı altın taca başka bir maden karıştırıldığından
kuşkulanarak Arşimet ‘ten taç bozulmadan bunu ortaya çıkarmasını
istemesiyle ilgilidir. Arşimet bu sorun
üstüme düşünür, ancak birşey bulamaz. Bir gün hamamda yıkanırken suyun
vücudunun batan bölümünün hacmiyle orantılı bir kuvvetle yukarı doğru
ittiğini bulur. Bu yolla tacın saf altından yapılıp yapılmadığını
düşünen Arşimet büyük bir sevinçle çırlçıplak olarak sokağa fırlamış ve
bağırmıştır: Eureka, Eureka (buldum, buldum )…
Ayrıca Arşimet M.Ö. 215’te Konsal Marcellus komutasındaki Roma ordusuna
karşı Syracua kentinin savunmasında yer aldı. Bu savunmada çok uzak
mesafelere ok ve taş atan mekanik aletler yaptığı ve kurduğu ayna
sistemiyle güneş ışınlarını Roma donanması üzerinde odaklayarak gemileri
yaktığı söylenir. Her şeye rağmen Romalılar bir şans eseri Syracusa’ ya
girdiler. Marcellus, askerlerine bu büyük adama iyi davranılmasını
emretmiştir. Ancak Arşimet ‘I tanımayan bir asker bir problemin çözümüne
iyice dalmış olan bilginin kendisine cevap vermemesi üzerine kızarak
öldürdü.
Arşimet Prensibi: cisimlerin sıvı ya da
gaz ortamlar içerisindeki denge koşullarını açıklayan, fiziğin temel
ilkelerinden biridir.
Arşimet’in ortaya koyduğu bu ilkeye göre sıvı ya da gaz ortam
içerisinde bulunan bir cismin ağırlığı, kendi hacmine eşit hacimdeki
sıvının (gazın) ağırlığı kadar azalır. Eğer cismin yalnız bir bölümü
sıvı (gaz) ortam içerisinde bulunursa ağırlığı kadar azalır. Buna göre
hacmi V,ağırlığı G, ve yoğunluğu Q olan bir cismin sıvı (gaz)ortam
içerisine kalan bölümün hacmi V, sıvının (gazın) yoğunluğu da Q ise
cismin sıvı (gaz) ortam içerisindeki ağırlığı G=G-F’ dır. Böylece cismin
ağırlığındaki azalmaya neden olan ve sıvı (gaz) tarafından yukarıya
doğru etki ettirilen F kuvvetine kaldırma kuvveti denir. Bu kuvvet
cismin, sıvı(gaz) içinde kalan bölümün hacmi kadar hacimdeki sıvının
ağırlığına eşit olduğundan Arşimet ilkesi matematiksel olarak :
F=VQ-V’Q’=(V-V’ )Q=V’Q’ Bağıntılarıyla gösterilir.
Arşimet ilkesinin ilginç sonuçlarından birisi, cismin sıvı ya da gaz
ortam içerisinde bulunan bölümün hacmine eşit hacimdeki sıvı ya da gazı,
bulundukları kaptan taşırmasıdır. Bu bakımdan kaldırma kuvveti, taşan
sıvı ya da gazın ağırlığına eşittir. Bu olay, içinde su bulunan ölçekli
bir kaba uygun bir cisim atılarak kolayca gözlenebilir.
Marie Curie Kimdir? / Marie Cruie / El Kindi Kısaca / Harezmi Hayatı Kısaca / Da Vinci Hayatı Kısaca /
Albert Einstein Kısaca Tweet
Bilim
İnsanları /
Bilim İnsanları Hayatı Kısaca /
Bilim
Kadınları /
Bilim İnsanı Nasıl Çalışır? /
Aforizmalar /
Bilim İnsanları Capsleri /
Bilim İnsanı Sözleri