Ürünlerin Yapım Aşamaları

Kağıt Yapımı
Kağıt yapımında üç temel unsur bulunur: Su, enerji ve selüloz lifleri. Selüloz lifleri, önceleri; ağaçlardan, otlardan, pamuktan, bambu ve şeker kamışından elde edilmekteydi. Günümüzde ise selüloz lifi üretiminde kullanılan başlıca hammaddeler; tahta, paçavra, işlenmemiş pamuk lifleri ve atık kağıtlardır.
Bir kağıdın özelliklerini belirleyen en önemli unsur, lif yapısıdır. Çam, köknar, ladin, kavak gibi yumuşak ağaçlar uzun liflere sahiptir. Bu ağaçlardan üretilen kağıtlar oldukça dayanıklıdır. Kayın, gürgen, akçaağaç, karaağaç, dişbudak ve meşe gibi sert ağaçların lifleri ise genellikle kısadır. Bu ağaçlardan kalın ve kaba dokulu kağıtlar üretilir. Paçavra lifleri, ağaç liflerine göre daha uzun, güçlü ve homojendir. Bu liflerden üretilen kağıtlar daha beyaz renkte ve dayanıklıdır. Birçok kağıt, çeşitli ağaç liflerinin karışımıyla ya da paçavra ve ağaç liflerinin biraraya getirilmesiyle üretilmektedir. Günümüzde doğal çevreye duyarlı yaklaşımların etkisiyle, geri kazanılmış (recycle) kağıtlara talep gün geçtikçe artmaktadır. Geri kazanılmış kağıt üretimindeki ilk basamak; kullanılmış kağıtlar üzerindeki mürekkep, boya ve çeşitli katkı maddelerinin kimyasal yöntemlerle ayrıştırılmasıdır. Bu işlemden elde edilen hamur, iyi kalitede geri kazanılmış kağıt üretiminde kullanılır.
Selüloz liflerinin hammaddesi ağaçtır. Ağaçların kağıt hamuru haline getirilmelerinde mekanik ve kimyasal yöntemlerden yararlanılır.
En kolay ve ekonomik kağıt hamuru üretme biçimi; mekanik yöntemdir. ağaçlar yaklaşık 1,5 metre uzunluğunda kütükler haline getirildikten sonra, dev silindirler üzerinde basınçlı suyla kabuklarından arındırılır. Bu kütükler daha sonra küçük parçacıklara ayrılmak üzere öğütücülere konur. Öğütme sırasında ağaç lifleri kısaldığından, bu işlemle elde edilen kağıtlar dayanıklı olmaz. Ayrıca kütüklerin bünyesinde bulunan reçine, zamk gibi maddeler hamura karışır ve bu yöntemle elde edilen kağıdı sarımsı, gevrek ve kolay yırtılabilir hale getirir. Bu olumsuzluklara karşın, mekanik yöntemle kağıt üretimindeki hızlılık; maliyeti düşürüp, verimi arttırır. Mekanik yöntemle üretilen kağıt hamuru dayanıksız ve kısa ömürlü olmasına karşın, yüksek bir yoğunluğa ve emiciliğe sahiptir. Gazeteler, mekanik yollarla elde edilen kağıt hamurunun başlıca müşterileri arasındadır.
Kimyasal yolla kağıt yapımında da ilk evre; ağaçların kütük haline getirilerek kabuklarının soyulmasıdır. Kütükler, daha sonra döner bıçaklarla ince yüzeyli yongalar haline dönüştürülür. Bu yongalar, büyük kazanlar içinde sülfit, sülfat ve soda gibi kimyasal maddelerle basınç altında pişirilir. Bu işlem sonunda yongalar, lifleri birarada tutan lignin maddesinin erimesiyle kitlesel bir yapı kazanır. Kimyasal yöntemle elde edilen kağıt hamuru, yüksek kalitede kağıt üretiminde kullanılır. Bu hamur, mekanik yollarla edilen kağıt hamuruna göre daha dayanıklı, parlak ve uzun ömürlü kağıt yapımına elverişlidir. Buna karşın, kimyasal yöntemin üretim maliyeti, mekanik yöntemden çok daha yüksektir.
a- Yıkama, Süzme ve Beyazlatma İşlemleri
Ağaç hamurunu istenmeyen maddelerden arındırmak için yıkama, süzme ve beyazlatma işlemlerinden geçirmek gerekir. Saflığı bozan maddeler; kağıt renginin bozulmasına, ömrünün kısalmasına ve baskı kalitesinin düşmesine neden olabilir.
Hamurdaki kirletici maddeler yıkama işlemiyle temizlenir. Süzgeçlerden geçirilen hamur, içindeki budak, kıymık gibi maddelerden arındırılır. Hipoklorit, klor ve hidrosülfit gibi kimyasal maddeler kağıt hamurunun beyazlatılmasında kullanılır.
b- Dövme İşlemleri
Dövme işlemi sonucunda, liflerin kabartılıp birbirleriyle karışmasıyla kağıt yüzeyi düzgün bir görünüm kazanır. Liflerin birbirlerine yapışması; hamuru jelatine benzer homojen bir kıvama ulaştırır. Kağıdın özellikleri bu süreç içinde belirlemeye başlar. Dövme işlemi kısa tutulduğunda, kağıt yumuşak ve yoğun bir yapı kazanır (Ör: Kurutma kağıtları). Dövme süresi uzadıkça, kağıdın sertliği ve saydamlığı artar, ince ve pürüzsüz yüzeyler elde edilir.
c- Dolgu Maddeleri
Kağıda düzgünlük, yoğunluk ve dayanıklılık kazandırmak amacıyla, arıtılan ve dövülen hamura dolgu, tutkal ve çeşitli boya maddeleri eklenir. Dolgu maddeleri ince madensel pigmentlerdir. Bunlar, lifler arasında kalan boşlukları doldurarak düzgün ve homojen bir yüzey oluşmasına yardımcı olur. Dolgu maddeleri yoğunluğu ve baskı kalitesini arttırır. Beyaz kil, kalsiyum karbonat ve titanyum dioksit yaygın olarak kullanılan dolgu maddeleridir.
d- Zamklama
Baskı amacıyla üretilen birçok kağıda zamklama işlemi uygulanır. Zamk, lifleri birarada tutar; kağıdı su ve mürekkebe karşı dayanıklı hale getirir. Böylelikle baskı sırasında mürekkep kağıdın arkasına bulaşmaz. Dövme işlemi sırasında hamura katılan reçine, en yaygın zamk maddesidir. Diğer zamk maddeleri ise nişasta ve kazeindir. Zamk; kağıt hamuruna katılabileceği gibi, yüzeye de uygulanabilir. Kağıt yüzeyine en çok uygulanan zamk maddesi nişastadır. Nişasta, kağıt liflerini birbirine bağlayarak pürüzsüz bir baskı yüzeyi oluşturur.
Zamklama işlemi, ofset baskıda kullanılacak kağıtlar için oldukça önemlidir. Zamklanmamış kağıtların lifleri, ofset baskı preslerindeki kauçuk blanken silindirine yapışarak baskı kalitesini bozabilir.
Kağıt hamuru en son olarak büyük oranda suyla karıştırılır ve süt kıvamına getirilir. Ortalama % 1 kağıt hamuru ile % 99 su içeren bu karışım, büyük bir kazan içine alınır.
e- Tabaklandırma
Sulu kağıt hamuru, merdaneler yardımıyla hareket eden ince dokulu tel bir kuşak üzerinde tabaka haline getirilir. Kazandaki sulu hamur tel kuşak üzerine dökülür. İleriye doğru hareket eden kuşak üzerinde oluşan titreşim ve emiş sistemiyle hamurun bünyesindeki fazla su aşağıya süzülür ve liflerin birbirleriyle karışması sağlanır. Kağıt hamuru bu yöntemle tabaka ya da bobin halinde biçimlendirilir. Kazandan dökülen sulu hamur miktarı ile tel kuşağın dönme hızı ayarlanarak, üretilen kağıdın gramajı belirlenir. Hamur miktarı arttırılıp kuşağın hareketi yavaşlatılırsa, üretilen kağıdın kalınlığı ve gramajı artar.
Kağıt hamuru tabaka olarak biçimlenirken, tel kuşakla temas eden alt yüzü kuşağın dokusunu alır. Kağıt tabakasının üst yüzeyi bir merdaneyle düzeltilir. Kağıt tabakası tel kuşak üzerinde akarken liflerini düzelten bu merdanenin dokusunu alır. İri dokulu kağıtlar bu yöntemle üretilirler. Kağıtlara “elle yapılmış” etkisi kazandırmak için üzeri yatay-dikey çizgilerden oluşan, elek dokulu merdanelerden yararlanılır. Filigran baskı uygulamalarında, basılmak istenen imgenin yüksek rölyef kalıbı merdaneye takılır, kalıbın kağıt yüzeyi ile temas ettiği bölgelerdeki lifler sıkışarak bu bölgelere ince ve saydam bir yapı kazandırır.
f- Sıkıştırma
Tel kuşak üzerinde tabaka haline dönüşen kağıt hamurunun bileşiminde ortalama % 80 oranında su bulunur. Tabaka, keçe kuşaklı merdaneler arasında sıkıştırılarak bünyesindeki fazla su emilir.
g- Kurutma
Bünyesinde hala %70 oranında su bulunduran tabaka, daha sonra kurutma işleminden geçirilir. Kurutma birimi, buhar ısıtmalı silindirlerden oluşur. Bu sıcak silindirler iki sıralı ve çapraz olarak dizilmişlerdir.
Kağıt tabakası kurutucudan çıktığı sırada % 4 ile % 6 oranında su içerir. Bu oran, iyi bir baskı sonucu elde etmek, kağıdı kolay katlayabilmek ve havanın nemine karşı kağıdı dengelemek açısından gereklidir.
h- Parlatma
Kurutucudan çıkan tabaka, dikey olarak kümelenmiş bulunan ve dökme demirden yapılan, yüzeyi iyice parlatılmış merdaneler arasına girer. Bu merdaneler, tabaka yüzeyine düzgünlük ve parlaklık kazandırır. Bu, nemli gömleği ütülemeye benzer bir işlemdir. Merdane sayısı arttıkça, kağıt tabakasının yüzeyi daha pürüzsüz ve parlak olur.
I- Kesme İşlemleri
Parlatma işleminden geçen kağıt tabakası, dev rulolar halinde sarılır. Bu rulolar, ortalarından bıçakla kesilerek daha küçük bobinler haline getirilir. Bobinler, “web” sistemi ile çalışan basımevlerinin kullanımına sunulmak üzere ambalajlanır. Bobinlerin bir bölümü ise standart boyutlarda tabakalar halinde kesilerek tüketime sunulur.

Seramik Yapımı

Toprağı ellerinizle şekillendirip renklendirerek yalnızca size özel eşyalar yaratmak ister misiniz?

Çamuru keşfetmek ve seramik sanatını öğrenmek, bu uğraşı hobileri arasına katmak isteyenler için artık bir çok kurs ve eğitim merkezi var. Eğer seramik yapımı ilginizi çekiyorsa heykel ve artistik form üretimi için çamur şekillendirme, pigmentlerle sır ve çamur renklendirme, sırlama, dekorlama yöntemleri ve tornada form çekme gibi bir çok alanda uzmanlaşabilirsiniz.

Yapım aşamasında bir çok işlem gerektiği için seramik yapımı evinizde yapabileceğiniz türde bir uğraş değil maalesef. Bu nedenle hem başlangıçta eğitim almak hem de sonrasında bu uğraşınızı sürdürmek için bir eğitim atölyesine ya da galeriye devam etmeniz gerekiyor.

Seramik yapımı hakkında biraz bilgi sahibi olabilmeniz için çamurun bu sanatsal yolculuğunu sizler için kısaca özetleyelim istedik. İşte adım adım seramik yapımı:
*Toprak, su ile karıştırılarak çamur haline getirilir.
*İyice yoğurulan çamur plakalar halinde dökülerek istenilen kıvama gelinceye kadar kurutulur.
*Kıvama gelen plakalar sucuk makinesi adı verilen alete sokulur.
*Çamur plakaları sucuk makinesinde iyice sıkıştırılarak 20 cm çapında sucuklara dönüştürülür.
*Elle tekrar yoğrularak sucukların havası alınır.
*Torna makinesine yerleştirilen çamura elle şekil verilir.
*Çekilen form metal veya tahta levhalarla rotüşlenir.
*Tarak, metal çubuk vs. gibi aletlerle form üzerine değişik motifler işlenir.
*Form, tornadan misina veya tel ile tabanından kesilerek ayrılır. *Pişirme işleminin gerçekleştirileceği fırınlar odunla doldurulur. *Oluşturulan formlar oda şartlarında kuruduktan sonra bu fırınlara yerleştirilerek pişirilir.
*Pişirilen formlar soğuduktan sonra fırınlardan çıkarılır.
*Yüzeyi parlatmadan önce formlar tahta plakalar üzerine dizilir.
*İnce halde hazırlanan su ve toprak karışımı bir bez vasıtası ile formların yüzeyine sürülür.

Ama toprak ve suyun ellerinizde bütünleşerek dilediğiniz bir formda hayat bulması için tüm bu uğraşlara deyeceğine eminiz.