Seçmeli Ders Uygulamaları

Eğitimin temel hareket noktalarından biri de her insanın kendine özgü kişiliğinin, yeteneklerinin ve ilgi alanlarının farklı olmasıdır. Eğitim, bireylerin farklı ihtiyaçları olduğu savını işlerken bireylerin ilgi alanlarını karşılayacak, yeteneklerini ortaya çıkaracak programları okullarda devreye sokmak durumundadır. Türk eğitim sistemi de bu amacı taşımaktadır. Millî Eğitim Temel Kanunu’nun 3. maddesinde (Resmî Gazete, 14574 ):

“Öğrencilerin ilgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak amaçlanmaktadır.” denilmektedir.

Eğitimin temel amaçlarından biri bireyleri yetenekleri doğrultusunda en iyi şekilde yetiştirilmelerini sağlamaktır. Bireylerin bu doğrultuda eğitim almaları toplumların gelişmeleri açısında önemlidir. Eğitimin amaçlarından biri de toplumsal hayata uyum sağlayabilecek bireyler yetiştirmektir. Sağlıklı bir toplum bedensel, ruhsal, sosyal yönden sağlıklı bireylerden oluşur.Bireylerin tüm yönleriyle sağlıklı olabilmesi için çocukların çok yönlü gelişimine ve eğitimine önem verilmesi gerekir.

Ekonomide, bilişim teknolojilerinde sosyal ve kültürel hayatta yaşanan değişim okuldan beklenen işlevlerin niteliğini değiştirmekte ve zorlaştırmaktadır. Çünkü günümüz dünyasının ve bireyin istek ve beklentileri de sürekli değişmektedir.

Seçmeli derslerin öğrencilerin hayata hazırladığı; ilgi ve yeteneklerini ortaya çıkarmada faydalı olduğu kabul görmektedir. Buna yönelik olarak okullarda ders programlarının zorunlu ve seçmeli dersler olarak ikiye ayrıldığı gözlenmektedir. Zorunlu dersler öğrencilerin okullarını bitirebilmek için almaları gereken temel derslerdir. Seçmeli dersler ise okulların ya da öğrencilerin birçoklarının içinden seçebilecekleri derslerdir.

Zorunlu dersler dışında öğrenciye alacağı dersleri seçme imkânı vermek günümüz demokratik anlayışına uygun bir yaklaşımdır. Öğrenciye değişik alternatifler sunmak öğrencinin okula karşı olumlu tutumlar geliştirmesine de yardımcı olacaktır.

Bireysel farklılıkların kabulünden ortaya çıkan seçmeli ders uygulamasının amacı da öğrencilerin ilgi ve yeteneklerine göre gelişmelerini sağlamaktır. Öğrencilerin, farklı becerilerini ortaya çıkarması, değişik alanlarda bilgilendirmelerini sağlaması ve yeteneklerinin gelişmesine zemin hazırlaması açısından seçmeli ders uygulamasına gelişmiş ülkelerde önem verilmektedir. Ayrıca eğitimde bireyselliği ön plana çıkarması açısından seçmeli ders uygulaması önemlidir.

Seçmeli dersler okul programlarının ayrılmaz bir parçası olarak öğrencilerin gelişimlerine destek olmaktadır. Seçmeli dersler öğrencilerin bilişsel (bilgi, beceri), duyuşsal(ilgi, tutum) ve sosyal gelişimlerine katkı sağlamaktadır. Farklı ilgi, ihtiyaç ve yeteneklere sahip öğrencilere programlarda farklı ders seçenekleri sunulmaktadır. Seçmeli derslerin aynı zamanda öğrencilere hayat becerileri kazandıracak özellikte olması da beklenmektedir.
İlköğretim Kurumlan (ilkokul ve ortaokul) Haftalık Ders Çizelgesinin Ortaokul Kısmında Değişiklik Yapılmasına ilişkin 28/05/2013 tarihli ve 22 sayılı Talim ve Terbiye Kurulu Kararıyla, 2013-2014 eğitim öğretim yılından itibaren 5. ve 6. sınıflardan başlamak ve kademeli olarak uygulanmak üzere ilgi (a) Kurul Kararıyla uygulamaya konulan Çizelge’nin seçmeli dersler bölümünde yer alan derslerle, öğrencilerin akademik başarılarının artırılmasının yanında ilgi ve yeteneklerini keşfetmeleri ve geliştirmeleri amaçlanmıştır. Öğrencilerin ders seçimlerini kendilerinin yapması, seçilen derslere göre okullardaki norm kadro durumlarının belirlenmesi ve okutulacak ders kitapları ile diğer eğitim materyallerinin öğrencilere ulaştırılmasıyla ilgili iş ve işlemlerin süresi içerisinde tamamlanabilmesi için ortaokul ve imam hatip ortaokullarında seçmeli derslerin seçimi ve uygulamasıyla ilgili sürecin takip edilmesi gerekmektedir.
2013-2014eğitim öğretim yılında ilkokul 4 ve ortaokul 5. sınıflarda okuyan öğrencilere, 2014-2015 eğitim öğretim yılında okuyacakları seçmeli derslere ilişkin tanıtım videoları Bakanlığın web sayfasından (www.meb.gov.tr) izletilmektedir.
Öğrenciler, ilgi, istek ve yeteneklerine göre seçmek istedikleri derslerden 10 dersi öncelik sırasına göre dilekçe örneğine uygun olarak belirleyerek okul müdürlüklerine belirlenen tarihler arasında yazılı olarak bildirmektedirler. Okul müdürlüğüne yazılı olarak beyan edilen ders seçimlerinin veliler tarafından ayrıca e-okul sistemine girişinin yapılması sağlanır.
İlgi (a) Kurul Kararı eki Çizelge’de yer alan ders saati sayısına göre 5 ve 6. sınıflar için ortaokullar 6 saat, imam hatip ortaokullarında ise ilgi (b) Çizelge’ yc göre 2 saat seçmeli ders seçilecektir. Seçmeli derslerin kaç kez alınabileceği ilgi (a) ve (b) Çizelge’lerde dersin adının yanında parantez içinde belirtildiğinden seçmeli derslerin kaç kez alınabileceği konusunda öğrencilerimiz bilgilendirilmektedir.
İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin kendi ilgi, istek ve yetenekleri doğrultusunda ders seçimini yapabilmeleri için sınıf öğretmenleri rehberlik etmektedir.
Okullarda en az 10 öğrencinin aynı dersi seçmesi durumunda oluşturulan gruplar e-okul üzerinden görülebilmektedir.
Ortaokullarda gruplandırılmış olarak belirlenen seçmeli derslerde, öğrenciler tüm derslerini bir gruptan seçebileceği gibi, her bir gruptan ayrı ayrı dersler de seçerek seçmeli derslerini tamamlayabilmektedirler.
Okulda ilgili alanda yeterli sayıda öğretmenin bulunmadığı derslerin seçilmesi hâlinde öncelikle diğer okullardan maaş/ek ders karşılığı görevlendirmeler yoluyla öğretmen temin edilmekte, bunun da mümkün olmadığı hâllerde ücretli öğretmen temin edilmek suretiyle bu dersler açılıp ve okutulmaktadır.
Öneriler

1. İlkokul müdürleri tarafından seçmeli derslerle ilgili bilgileri de içeren tanıtım broşürleri ve kitapçıklar hazırlanarak öğrenciler ile velilerin bilgilendirilmeleri sağlanmalıdır.

2. Okullarının fiziki imkânları geliştirilirken seçmeli derslerin özellikleri de göz önüne alınmalıdır.

3. Seçmeli derslerin öğretmenleri belirlenirken dersin özelliğine göre eğitim almış öğretmenlere görev verilmesine dikkat edilmelidir.

4. Eğitim fakültelerinde okuyan sınıf öğretmenliği bölümü öğrencilerinin yan dal olarak sanat ya da spor branşlarından birini almaları sağlanmalıdır.

5. Seçmeli derslerle ilgili olarak dönem sonlarında etkinlikler düzenlenmesi sağlanmalıdır.

6. Yeni seçmeli dersler pilot çalışma yapılmadan yürürlüğe konulmamalıdır.

7. Seçmeli dersler en az dördüncü sınıf düzeyinde verilmeye başlanmalıdır.

8. Seçmeli derslerin konularını ihtiva eden kulüp çalışmaları yapılmalı ve bunlara işlevsellik
kazandırılmalıdır.

9. Seçmeli dersle ilgili olarak sabit sınıf uygulaması yapılmalıdır. Öğrenciler yeteneklerine
göre seçmeli dersleri tercih edebilmeli ve farklı sınıflarda eğitim görebilmelidirler.

11. Seçmeli derslerin öğretimiyle ilgili model geliştirilmelidir.