iletişim teknolojisi

TCP/IP nedir?
"Bilgi Ağı" üzerindeki bilgi iletimi ve paylaşımı bazı kurallar dahilinde yapılmaktadır. Bu kurallara
kısaca "internet protokolleri", ya da TCP/IP protokoller ailesi denir. TCP/IP (Transmission
Control Protocol/Internet Protocol), bilgisayarlar ile veri iletme/alma birimleri arasında
organizasyonu sağlayan, böylece bir yerden, diğer bir yere veri iletişimini olanaklı kılan pek çok
veri iletişim protokolüne verilen genel addır. Bir başka deyişle, TCP/IP protokolleri bilgisayarlar
arası veri iletişiminin kurallarını koyar.
Bu protokollere örnek olarak;
Dosya alma/gönderme protokolü (FTP, File Transfer Protocol),
Elektronik posta iletişim protokolü (SMTP Simple Mail Transfer Protocol),

Kaynak :http://muratatan.info/notes/08.pdf
TELNET protokolü (Internet üzerindeki başka bir bilgisayarda etkileşimli çalışma için geliştirilen
*login* protokolü) verilebilir.
Adını sıkça duyduğumuz WWW ortamında birbirine link objelerin iletilmesini sağlayan protokol
ise Hyper Text Transfer Protocol (HTTP) olarak adlandırılmaktadır. TCP/IP protokolü aynı
zamanda, diğer iletişim ağlarında da kullanılabilir. Özellikle pek çok farklı tipte bilgisayarı ya da
iş istasyonlarını birbirine bağlayan yerel ağlarda (LAN) kullanımı yaygındır.
Internet ne sunar?
Internet'i bir "iletişim ağı" olarak tanımladıktan ve bu ağın üzerinde bilgi dolaştığını belirttikten
sonra, İnternet’in bu altyapı üzerinde neler sunduğunu tahmin etmek aslında o kadar da güç
değil. Bu "iletişim ağı"nın içinde bulunan herhangi iki bilgisayar arasındaki en temel işlem, çift
yönlü bilgi aktarımıdır. Burada bilgiden kasıt, bilgisayarlardan birinde bulunan bir dosya, bir
bilgisayar programı ya da bir ileti olabilir.
Internet, teknik olarak, TCP/IP protokolü ile desteklenen pek çok servis sunar. Örnek olarak,
Internet erişimi olan bir kullanıcı, eğer kendisine yetki verilmişse, Internet’e bağlı diğer herhangi
bir bilgisayardaki bilgilere erişebilir, onları kendi bilgisayarına alabilir, kendi bilgisayarından da
Internet erişimi olan başka bir bilgisayara dosya/bilgi gönderebilir. Bu özellik, dosya transfer
protokolü olarak bilinir. Benzer şekilde, internet üzerindeki kullanıcılar birbirlerine elektronik
posta gönderebilirler. Bu da posta iletim protokolü olarak bilinir.
İnternet, değişik protokoller aracılığı ile, insanlara "bilgiye erişim" olanakları sunar, İnternet
yardımıyla "her çeşit" bilgiye erişebilirsiniz.
İçerik bakımından, İnternet’in sundukları kimi zaman insanın hayal gücünü zorlayacak boyutlara
varmaktadır. Vizyondaki filmlerin kısa tanıtımlarını kolayca evimizdeki ekrana taşıyabilir ya da
Amerikan Kongre Kütüphanesi'nde tarama yapabiliriz. Tübitak arşivine http://www.tubitak.gov.tr
bağlanıp, Bilim ve Teknik dergilerinin yeni ve eski sayılarını tarayabilir, yazıları okuyabilir ya da
Hacettepe Üniversitesine uzanıp o anki Beytepe Kampusu sıcaklıklarını grafiksel olarak
görebiliriz. Başka bir örnek olarak, katılmak istediğimiz bir bilimsel toplantıya bildirimizi Internet
üzerinden gönderebiliriz. Örnekler artırılabilir; Nasa servislerine http://www.nasa.gov bağlanıp,
son uydu fotoğraflarını tarayabiliriz; ya da http://www.antoloji.com - http://www.siir.gen.tr
adreslerine bağlanıp şiirler okuyabiliriz. Son yıllarda geliştirilen World Wide Web(WWW) temelli
internet araçları ile bilgiye ulaşım daha da kolaylaşmış ve ulaşılabilecek bilgiler ve sunulan
servisler miktar ve çeşit olarak artmıştır. İnternet'in sundukları; onu kullananların istekleri, hayal
güçleri ve gelişen internet teknolojisi ile hep çoğalmaktadır.
WWW, Web, ya da W3 (World Wide Web), yazı, resim, ses, film, animasyon gibi pek çok farklı
yapıdaki verilere kompakt ve etkileşimli bir şekilde ulaşmamızı sağlayan bir çoklu hiper ortam
sistemidir. Hiper ortam, bir dökümandan başka bir dökümanın çağırılmasına (navigate) olanak
sağlar(iç içe dökümanlar). Bu ortamdaki her veri (object), başka bir veriyi çağırabilir(link).
Internet, bilgiye ulaşmayı kolaylaştırmak için değişik 'bilgi arama/tarama' yöntemleri de sunar.
Internet'in sundukları çok geniştir ve bu kadar bilgi arasında, bilinçsiz bir kullanımla, insan
yolunu çok kolay kaybedebilir.
Bilgi arama/tarama yöntemleri iki şekilde sunulmaktadır.
Arama Katalogları
Arama Katalogları web sitelerini başlıklarına, içeriklerine göre gruplayıp, aradığınız siteye
kolayca ulaşmanızı sağlar. Katalog yapısını dizin hiyerarşisi gibi görerek aradığınız siteye
ulaşabilirsiniz.
Örneğin;
Alışveriş – Bilgisayar Ürünleri – Donanım satıcıları – X Donanım Ltd. Şti.
Toplum ve Politika – Hukuk – Danıştay
Katalogdan konu başlıkları daraltılarak istediğiniz kurum ya da kuruluşun Danıştay'a ya da X
Donanım Ltd. Şti.) sitelerine ulaşılır.
Arama Motorları
Arama motoru aradığınız bilgi için yazdığınız anahtar sözcüğü arar ve en çok geçen sayfaları
size gösterir. Arama yaparken arama sitelerinin özelliklerine göre önerileri dikkate almakta yarar
vardır. Öneriler ve operatörler değişik arama motorlarından derlenmiştir. Birinde geçerli olan
kurallar diğerinde geçerli olmayabilir. Genel olarak bunlar hakkında bilgisi olan kişiler arama
motorlarının yardım servislerinden de yararlanarak istediklerine ulaşabilir.
Öneriler;
•Arama kutusuna birden fazla sözcük yazabilirsiniz.
•Arama sözcüklerini eklerden arındırın: “veterinerler” yerine “veteriner” gibi
•Arama sonuçları fazla sayıda site içerdiğinde aramanızı yeni sözcüklerle daraltın: “spor”
yerine “spor futbol takım”
•Arama kutusuna yazılan sözcük olası ekleriyle birlikte karşınıza çıkacaktır. “oto” sözcüğü
kullanılarak yapılan arama, içinde “otomobil, otomotiv, otomatik, otoban, otobüs...” gibi
sözcüklerin geçtiği siteleri de görüntüleyecektir. Bu nedenle ilgilendiğiniz konuyu tam
olarak anlatan sözcükleri arama sözcüğü olarak seçin. Kimi arama motorlarında ise belli
bir bölümü aynı olan sözcükleri bulmak için yıldız(*) kullanılır. Yıldız(*), baş tarafı ya da
son kısmı aynı olan sözcüklerin değişen kısımlarını temsil eder.
•Aramaya başlamadan önce ilgilendiğiniz konuyu ifade edebilen birbirinden farklı bütün
sözcükleri bir yere not edin ve hepsini ayrı ayrı deneyin. Bunlar eş anlamlı sözcükler
olabileceği gibi argo sözcükler de olabilir.
•BÜYÜK - küçük HARF DUYARLILIĞI, Arama işleminizde BÜYÜK HARF ve küçük harf
duyarlılığı vardır. Yazdığınız sözcük tamamen küçük harften oluşuyorsa, BÜYÜK HARF
ve küçük harf duyarlılığı yoktur.
ÖRNEK: Eğer arama kısmına "mısır" yazarsanız, bütün mısır sözcüğüne denk
gelen, "Mısır" - "MISIR" - "MısıR" vb.. sözcüklerini de arar.
Yazdığınız sözcük BÜYÜK HARF içeriyorsa, BÜYÜK HARF ve küçük harf
duyarlılığı vardır.
Eğer arama kısmına "MISIR" yazarsanız, yalnızca büyük harflerle olan biçimde
"MISIR" sözcüğünü arar.
Operatörler;
VE (AND)
Arasına geldiği sözcüklerin tamamının arama sonuçlarında geçmesini sağlar. ‘Bilgisayar ve
Internet’ araması ‘bilgisayar’ ve ‘Internet’ sözcüklerinin bir arada geçtiği siteleri bulacaktır.
YA DA (OR)
Arasına geldiği sözcüklerin herhangi birinin arama sonucunda geçmesini sağlar. ‘Meyve ya da
muz’ araması içinde yalnızca “meyve” ya da “muz” geçen ya da her ikisinin birden geçtiği siteleri
bulur. Bu arama operatörünü kullanarak eş anlamlı sözcüklerin tamamı bir kerede aranabilir.
DEĞİL (NOT)
Önüne geldiği sözcüğün arama sonuçlarında bulunmamasını sağlar. ‘Spor değil futbol’ araması
sporla ilgili ancak içeriği futbol olmayan sitelerin bulunmasını sağlar.
YAKIN (NEAR)
Belirtilen iki sözcüğün en fazla 10 sözcük arayla aynı metinde bulunduğu Web sayfalarını bulur.
" " (tırnak işareti)
Arasındaki sözcük ya da sözcükleri tam olarak yazıldığı gibi arar. “halk şiiri” araması içinde tam
olarak “halk şiiri” sözcük topluluğunu bu haliyle geçtiği siteleri bulacaktır.
+ ARTI
Arama sonuçlarında mutlaka geçmesini istediğiniz sözcüklerin başına + işaretini koyun.
ÖRNEK: Arama kısmına "mp3"+"türkçe" yazarsanız iki sözcüğün geçtiği sayfaları bulur.
-EKSİ
Arama sonuçlarında geçmesini istemediğiniz sözcüklerin başına "-" konur.
Gazete ve dergi web sayfalarında diğer web sayfalarına göre daha çok içerik olduğundan,
aradığınız sözcüklerin çoğunlukla gazetelerin ya da dergilerin web sayfalarında geçme olasılığı
daha fazladır. Aranan sözcüklerin sonuç sayfasında gazete, dergi web sayfaları çıkmaması için
görüntülenmesi istenmeyen gazete, dergi adı önüne "-" yazılarak aranır.
"Otel" sözcüğünü aramak istiyorsunuz. Aradığınızda "Otel"e ilişkin Antalya’dan birçok sonuç
sayfası çıkıyor. Siz tatilinizi Antalya’da geçirmek istemiyorsanız, O halde arama kutucuğuna
yazmamız gereken;
Otel -Antalya
Muğla’daki otel sayfalarının da çıkmasını istemiyorsanız;
Otel –Antalya –Muğla
Şeklinde yazmanız gerekir. Bu biçimli kullanımı geliştirerek otellerin özellikleri ya da ilçeler,
beldeler olarak da hazırlayabilirsiniz.
Otel +Havuz +Muğla -Bodrum
Biçiminde bir arama ile Havuz olan otellerden Muğla’da olan Bodrum’da olmayanları
listelememiz olanaklıdır.
Birden fazla sözcüğün işaretsiz olarak yan yana yazılması, YA DA anlamına gelir.
Internet ya da Kategori aramasında, yalnızca Türk ad alanına kayıtlı sitelerin (com.tr,gov.tr,edu.tr
gibi) gelmesini istiyorsanız, "Yalnızca Türk sitelerinde ara" kutusu olan arama motorlarında bu
kutucuğun işaretli olmasına dikkat edin.
Internet adreslerinde görülen kısaltmalar ne anlama gelir?
Internet'e bağlı kuruluşlar değişik gruplara ayrılabilir ve bir kurulusun alan adı (domain) adresi, o
kuruluş hangi gruba dahilse ilgili kısaltmayı bazı istisnalar dışında mutlaka içerir. Ayrıca,
ülkelerin 2 harfli tanıtım kodları da adresin sonuna eklenir. Internet adresi, eğer özel amaçlı bir
servise (ftp, gopher, www gibi) aitse, genellikle, bu durum, adresin başında kullanılan bir
kısaltmayla verilir. Adreslerde kullanılan bazı kısaltmaları ve onların ne anlama geldiklerini
örneklersek:
Internet alan adları (domain names), uluslararası platformda gTLD (generic Top Level Domain)
olarak adlandırılan .com, .org, .net, .edu, .mil, .k12, şeklindeki 7 alan ile, ccTLD (Country Code
Top Level Domain) olarak adlandırılan ve ISO-3166 standardında yaklaşık 200 ülke kodundan
(.uk, .us, .tr, vb.) oluşan adlandırma sistemine tabidir.
Ülke kısaltmaları :
Au: Avustralya iq: Irak
Az: Azerbaycan ir: İran
Be: Belçika it: İtalya
Br: Brezilya jp: Japonya
Bg: Bulgaristan nl: Hollanda
Ca: Kanada no: Norveç
Ch: İsviçre pk: Pakistan
cn: Çin pl: Polonya
de: Almanya pt: Portekiz
dk: Danimarka ro: Romanya
eg: Mısır ru: Rusya
fi: Finlandiya sk: İsveç
fr: Fransa Sy: Suriye
gr: Yunanistan tm: Türkmenistan
hr: Hırvatistan Tr: Türkiye
hu: Macaristan uk: İngiltere
ie: İrlanda us: A. B. D.
il: İsrail yu: Yugoslavya
İkinci (2.) düzey alan adlarının örgütlenme yapısı
edu : Eğitim kurum ve kuruluşları (Üniversiteler)
gov : Devlet kurum ve kuruluşları
org : Diğer kuruluşlar için (Vakıf, Sivil Toplum Örgütleri vb.)
com : Ticari kuruluşlar
mil : Askeri kurum ve kuruluşlar
net : Internet servisi sunan kuruluşlar
gen : Başvurunun genel yapılabildiği (ilk gelen alır.)
ac : Akademik kuruluşlar (bazı ülkelerde edu yerine kullanılır.)
int : Uluslararası organizasyonlar, kuruluşlar
k12 : Eğitim kurum ve kuruluşları (Orta Öğrenim)
nom : Bireylerin kullanımı
bbs : BBS hizmeti veren kuruluşlar (Not panoları)
bank : Banka ve finans kuruluşları
movie : Film şirketleri
www : (World Wide Web) Sözcük sözcük çevrildiğinde “Dünyayı kaplayan ağ” anlamına
gelir. Bir browser(gözatıcı) gibi istemci uygulamaları kullanılarak bağlanılan ve çeşitli servisler
sunan, Internet sunucularının oluşturduğu büyük ağ.
Örnek alan adları:
www.hokudai.ac.jp,
www.bilkent.edu.tr,
oak.oakland.edu,
www.microsoft.com,
ftp.netscape.com,
www.tubitak.gov.tr,
garbo.uwasa.fi
www.nato.int
Genel olarak bu sınıflamaya uyulsa da, bazı alan adlarında daha farklı sözcük grupları da olabilir
(www.rl.ac.uk, www2.itu.edu.tr gibi). Özellikle .com alan adlarındaki sıkışmadan dolayı, yeni
global alan adları oluşturma çalışmaları vardır. İleride İnternet adreslerinde yeni kısaltmalarla
karşılaşılacaktır.
Bu adresler ip no olarak tanımlanan sayısal değerlere DNS aracılığıyla dönüştürülür.
DNS tanımı
DNS (Domain Name System; Etki Alanı Ad Sunucusu), sıradüzensel etki alanları kümesi olarak
düzenlenen bilgisayarları ve ağ hizmetlerini adlandırmak için kullanılan bir sistemdir. DNS
adlandırması, İnternet gibi TCP/IP ağlarında, bilgisayarları ve hizmetleri kullanımı kolay adlarla
adlandırmak için kullanılır. Bir kullanıcı bir uygulamaya bir DNS adı girdiğinde, DNS hizmetleri bu
adı çözüp, bir IP adresi gibi adla ilişkili diğer bilgileri oluşturabilir.
Örneğin, çoğu kullanıcı, ağdaki bir posta ya da Web sunucusunun yerini bulmak için,
example.microsoft.com gibi kullanımı kolay bir adı tercih eder. Kullanımı kolay adlar kolayca
öğrenilir ve anımsanır. Ancak, bilgisayarlar ağ üzerine sayısal adresler kullanarak iletişim
kurarlar. Ağ kaynaklarının daha kolay kullanılmasını sağlamak için, DNS gibi ad hizmetleri, bir
bilgisayara ya da bir hizmete ilişkin adı bilgisayarın ya da hizmetin sayısal adresiyle eşleştirmek
için bir yol sağlarlar. Daha önce bir Web tarayıcısı kullandıysanız, DNS de kullanmışsınızdır.
Aşağıdaki resimde, adına dayanarak bir bilgisayarın IP adresini bulan, temel bir DNS kullanımı
gösterilmiştir.
Bu örnekte, bir istemci bilgisayar, host-a.example.microsoft.com'u DNS etki alanı adı olarak
kullanmak üzere yapılandırılmış bir bilgisayarın IP adresini sorarak, bir sunucuyu sorgular.
Sunucu sorguyu yerel veritabanına dayalı olarak yanıtlayabileceğinden, istenen bilgileri içeren
bir yanıt verir; bu yanıt, host-a.example.microsoft.com'a ilişkin IP adresi bilgilerini içeren bir ana
bilgisayar (A) kaynak kaydıdır.
Örnekte, tek bir istemci ve sunucu arasındaki basit bir DNS sorgusu gösterilmiştir. Pratikte, DNS
sorguları daha karmaşık olur ve burada gösterilmeyen adımlar içerir.
Web Nedir?
İnternet bir bilgi sunma ve bilgiye ulaşma ortamıdır. Bu işlevler, farklı İnternet protokolleri
kullanılarak gerçekleştirilir. Söz gelişi, FTP protokolü kurallarını kullanan programlar ve
sunucular yardımıyla İnternet üzerinde dosya aktarımı (bir bilgisayardan diğerine dosya
kopyalama) yapılır. Ancak, özellikle multimedia teknolojilerinin gelişmesi sonucunda, görsellik ve
etkileşimlilik ön plana çıkmıştır. Bu noktada web (ya da world wide web) devreye giriyor. Web,
birbirinden farklı yapıdaki bilgileri, aynı ortak platformda insanlara sunan bir İnternet
teknolojisidir. Web sayesinde kullanıcılar, renkli resimler ve yazıların iç içe olduğu, canlandırma
ve etkileşimin kullanıldığı "sayfalara" erişirler. Her sayfanın bir adresi vardır. Bu adreslere URL
(Uniform Resource Locator) denir. Web sayfaları arasında, bağlantılar (link) tanımlanarak
birinden diğerine geçiş mümkün hale gelmektedir. Web sayfaları, İnternet'te "bilgi aktarımını"
olanaklı kılar. İnsanlar, web gözatıcısı (browser) adı verilen bilgisayar programlarıyla, bu tipte
hazırlanmış bilgi sayfalarına, bu sayfaların adreslerini yazarak, bağlanabilirler ve tüm bu entegre
bilgileri görebilirler.
Elektronik Posta (E-Mail) Nedir?
E-Posta (E-Mail), İnternet üzerinden insanların birbirlerine mektup göndermelerini olanaklı kılan
bir İnternet protokolüdür. E-posta gönderilen kişilerin, kendilerine ait bir e-posta adresleri vardır.
Mektuplar bu elektronik adreslere ulaşır.
Elektronik posta (e-posta), Internet üzerinde bilgisayarlar ve insanlar arasında bilgi alışverişini
sağlayan ve en yaygın kullanılan Internet uygulamasıdır.
Internet üzerinde TCP/IP protokollerinin bir parçası olan SMTP (Simple Mail Transfer Protocol)
protokolüne dayalı e-posta sistemleri kullanılmaktadır. SMTP, e-posta iletilerinin Internet’te rahat
hareket etmelerini sağlayan bir protokol ya da kural kümesidir. SMTP sayesinde farklı işletim
sistemlerine sahip bilgisayarlar arasında (UNIX, WINDOWS NT, MACOS) e-posta alışverişi
gerçekleşmektedir.
E-posta istemci/sunucu prensibi ile çalışmaktadır. Mektup okumak ve göndermek için kullanıcılar
mektuplarının geldiği ve gönderildiği bilgisayara, sunucuya erişmelidir. Bir istemci programı,
sunucu bilgisayarın hizmetlerinden yararlanmak ve sunucudaki bilgilere erişmek için kullanıcının
sunucu ile etkileşimde bulunmasını sağlamaktadır. Diğer bir deyişle istemci uygulaması
kullanıcının mektup okumasını, mektuba yanıt göndermesini, mektuplarını yönlendirmesini,
mektup yazmasını ve mektup göndermesini sağlayan ara yüzdür.
Pek çok e-posta sistemlerinde SMTP ’nin yanında POP (Post Office Protocol) adında ikinci bir
servis daha vardır. POP servisinin işlevi ikiye ayrılır:
i) Standart SMTP, size bir posta gönderildiğinde bu postayı, gideceği yere ulaşana dek
yönlendirerek iletir(Routing). Eğer postanın son varış noktasına ulaşılamıyorsa (bağlantı
kopukluğu) SMTP daha sonraki bir zamanda (1 saat sonra vb.) aynı e-postayı yeniden
göndermeye çalışır. Uzunca bir süre gönderilememiş e-posta, bir hata e-postasının ekinde geri
gönderilir.
ii) İkinci kullanım, mantık olarak yukarıdaki ile aynı olmasına karşın işlevsel olarak farklıdır. Bu
İnternet bağlantılarında karşımıza çıkar. Evden, işyerinden yapılan SLIP/PPP türü bağlantılarda
size gelen e-postaları almak ve okumak için POP3'ü destekleyen e-posta programlarının
(Eudora, Netscape Mail, Outlook Express vb.) kullanılması çok büyük avantajlar sağlar. Bu
şekilde, makinanızı açmadan posta kutunuzdaki tüm mektupları kısa sürede alır; sonra
bağlantıyı kapatır ve e-postalarınızı okursunuz (off reader). İsterseniz yanıtlar yazar, daha sonra
tekrar slip/ppp bağlanarak e-postalarınızı SMTP servisiniz üzerinden gönderebilirsiniz. Böyle bir
kullanım size çok büyük zaman kazandırır.
E-posta iletileri başlangıçta yalnızca düz yazı ile sınırlı idi. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte
günümüzde e-posta içinde resim, ses, video, html dokümanları, çalışabilir program vb kullanımı
mümkün hale gelmiştir. Ancak, henüz tüm e-posta programları bu tip biçimleri
desteklememektedir.
Günümüzde kullanılan çoğu e-posta programları (UNIX için Pine, Elm; PC için Netscape Mail
gibi) benzer kullanıcı arabirimleri ve kullanım kolaylıkları sunarlar.
E-posta adresi nedir?
E-posta adresi (mektuplarda olduğu gibi) mektubun gideceği adrestir. E-posta adresi elektronik
iletilerin karşılıklı gönderilmesi için bilgisayarı ve kişiyi tanımlamaktadır. Bu nedenle çoğunlukla,
kişinin kullanıcı adı ve kullandığı sistemin İnternet adresinden oluşur. Aşağıda e-posta adres
örnekleri verilmiştir.
celiktig@stud.sdu.edu.tr
cankaya@tccb.gov.tr
Yukarıdaki örnek incelenirse e-posta adresi @ işareti ile ayrılmış iki bölümden oluşmaktadır.
Birinci bölüm kişinin kendi sistemindeki kullanıcı adını; ikinci kısım ise, bulunduğu sistemin
adresini belirtmektedir.
Kullanici_adi@alan3.alan2.alan1
E-posta adresleri soldan sağa doğru okunmaktadır. Örneğin:
celiktig@stud.sdu.edu.tr
celiktig : İletiyi gönderen ya da alan kişinin adı
sdu : Organizasyonun alan adında tanımlanan kısaltması ya da adı
edu : Bu da alan adinin bir bölümünü oluşturur ve sdu’nun bir eğitim kurumu olduğunu ifade
eder.
tr : Bu son terim Türkiye’yi ifade eder. Her ülke için bir terim vardır.
E-posta programlarında görülen "From, To, Subject, Cc, Bcc, Forward To:" gibi
kısaltmalar ne anlama gelir?
Bütün bu kavramlar, e-posta’nın başlık(header) bölümünde yer alır ve gönderilen e-posta ile ilgili
bir takım "gönderme bilgileri"ni içerir.
From (Kimden) : Bu alanda, e-posta'yı gönderen kişinin e-posta adresi (ve gerekli olmasa bile,
Adı - Soyadı) yer alır.
To (Kime): E-posta'nın gönderileceği kişilerin e-posta adresleri yer alır. Gönderilecek kişi sayısı
1'den fazla ise adresler aralara virgül konarak(Bazı sistemlerde bir boşluk bırakılarak) yazılır.
Subject(Konu) : E-posta içeriğine uygun, çok kısa bir başlık yazılır. (Acil, Virüs uyarısı, Toplantı
duyurusu, Beni hemen ara, vb.) Özellikle her gün çok sayıda e-posta gönderilen listelerde bu
özellik önem kazanır.
Cc(Kopyasını gönder) : E-posta'nın kopyasının gönderileceği diğer adresler (Genellikle, eposta
içeriği ile ikinci dereceden ilgili kişiler olabilir.) yazılır. (Cc: Carbon Copy)
Bcc(Kopyasını gizli gönder) : E-postayı alan kişiler To: ve Cc: alanlarındaki bilgileri
görebilmelerine karşın, Bcc: alanındaki bilgileri göremezler(Bcc: Blind Carbon Copy).
Forward(İlet) : Gelen bir iletiyi bir başkasına aynı biçimde iletmek için kullanılır. Kullanılan eposta
programları tümü bir e-postayı başkasına "aynı biçimde gönderme" seçeneği olarak
Forward'ı sunarlar.
Signature (imza) nedir?
Signature (imza), gönderilen her e-posta‘nın sonuna otomatik olarak konulan, içeriği önceden
hazırlanmış dosyalardır. İmza dosyaları, kullanılan e-posta programının bir parçasıdır. Kullanılan
e-posta programının seçenekleri arasında (eğer destekliyorsa) imza hazırlama ve otomatik
olarak e-posta sonuna ekleme hizmetleri vardır. İmza dosyalarında, genellikle, kişinin adısoyadı,
e-posta adresi, (varsa) web adresi, posta adresi, telefon/faks numaraları bulunur. İmza
dosyalarında, birtakım "veciz" sözlere de rastlanmaktadır. Bunlar da, kişinin ilgisine göre, bir
şarkının nakaratı, bir atasözü vb. olabilir.
Attachment (eklenmis dosya) nedir?
E-posta'yla birlikte mektubun sonuna eklenerek bir dosya gönderilebilir. Bu, genellikle,
eklenecek dosyanın adının e-posta'nın bilgi bölümünde "Attachment:" şeklindeki bir alana
yazılmasıyla olur. Eklenen dosyalar düz yazı olabileceği gibi resim, ses, program vb. ikili (binary)
dosyalar da olabilir. Hemen hemen tüm e-posta programları bu özelliği destekler.
MIME (Multipurpose Internet Mail Extensions) olarak adlandırılan standart ile text olmayan
dosyaların gönderen bilgisayarda şifrelenmesi ve alıcı bilgisayarda şifrenin çözülmesi
sağlanmaktadır. Böylece postayı alan kişi, otomatik olarak, "attachment" olarak gelen dosyayı
yerel diskinde saklayabilmektedir.
E-posta gönderirken dikkat edilecek bazı noktalar
E-posta, İnternet servisleri arasında en yaygın kullanılanıdır. Ancak kullanımda bazı noktalara
dikkat etmek gerekir:
•Size gelen iletilere yanıt yazarken, orijinal iletiden gerektiği kadarını da yanıtınıza ekleyin.
E-posta gönderen kişi, yazdığı bir çok ileti arasında içeriği kolayca hatırlayamıyor olabilir.
Özellikle yanıtlarınızı, gelen iletinin ilgili yerlerinin hemen altına yazarsanız içeriği de
tutturmuş olursunuz. Günümüzde kullanılan hemen hemen tüm e-posta programları,
yanıtlarda orijinal iletinin de e-posta‘nın sonuna otomatik olarak getirilmesine olanak
tanırlar.
•İletinizi, karşılıklı yazışmanın içeriğine uygun uzunlukta tutun. Gerekmedikçe, uzun eposta
hazırlamayın. Konuşmadan farklı olarak, e-posta haberleşmelerinde yazı
kullanıldığı için, özellikle listelere gönderilen iletilerde, içeriği çok kolay kaçırabilirsiniz. Bu
da e-posta‘nizin okunmasını zorlaştırır.
•E-posta‘nizin içeriğini, "Subject" (konu) alanına yazdıklarınız kapsamında tutun. Aynı eposta
‘da başka bir konudan da bahsedecekseniz, bunu ikinci bir e-posta ile ayrıca verin.
•E-posta programınız bazı biçimlendirme seçenekleri sunabilir (yazıyı italik, koyu renk,
renkli yapma, e-posta içinde animasyonlar, resimler, ses vb kullanma gibi). Ancak,
gelecekte bu değişecekse de, günümüzde kullanılan e-posta programlarının büyük bir
çoğunluğu yalnızca düz yazıyı anlayabilmektedir. E-posta gönderdiğiniz kişinin kullandığı
e-posta programının bu tip biçimleri desteklediğinden emin olmadan bu tip özel biçimli
iletiler göndermeyin.
•İletinizi nereye gönderdiğinize dikkat edin. Aynı listeye üye bir arkadaşınızın e-postasını
alınca ona "özel" yazdığınız bir iletiyi çok kolayca "yanlışlıkla" doğrudan listeye
gönderebilirsiniz. Listelere gönderilen "özel iletiler" liste üyelerince (haklı olarak) pek hoş
karşılanmaz.
•Her zaman , "imza" kullanmaya özen gösterin. İmza dosyalarınızda, adınız ve e-posta
adresiniz dışında size ulaşmak için diğer alternatif yolları (web sayfası adresi, telefon fax
gibi) da verebilirsiniz. İmzalarınızı "mümkün olduğunca kısa" tutun. 4 ile 7 satır arası
normal uzunluk kabul edilir. Çok uzun imzalar, özellikle liste ve haber gruplarına
gönderilen iletilerde, çok tepki çeker.
•Gereksiz iletileri okuyunca silin, çünkü e-posta kutusunda durması, sisteme gereksiz disk
alanı harcatacaktır. E-posta kutunuzda duran iletileri, en az sayıda tutun. İleride
başvurmak için saklayacağınız iletileri, kendi disk bölgenize, ya da sistem dışına (kendi
PC'nize vb.) aktarın. Disk alanındaki dosyaları bilmek ve bunlarla ilgilenmek de
kullanıcının sorumluluğundadır.
•Dosyaları, özellikle başka yerlerden getirdiğiniz dosyaları, virüs taramasından
geçirmeden çalıştırmayın.
ICQ ve IRC Nedir?
ICQ ( I Seek You), kullanıcı-dostu (user-friendly) olan, kimin bağlı olduğunu gösteren ve bu
kişilerle bağlantı kurmaya yarayan bir Internet aracıdır. Bu programla net üzerinde
arkadaşlarınızı aramak zorunluluğu ortadan kalkmıştır. ICQ sizin yerinize bu aramayı yapar ve
arkadaşlarınız bağlandığı anda sizi uyarır. ICQ ile sohbet edebilir, ileti ve dosya yollayabilir, oyun
oynayabilir ya da web sayfalarını gezerken arkadaşlarınızla bağlantı kurabilirsiniz.
ICQ ve IRC, İnternet üzerinde karşılıklı ya da bir grup içerisinde "karşılıklı yazışarak" sohbet
edilmesini sağlayan mekanizmalardır.
IRC: Internet Relay Chat sözcüklerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltma olup, dünya
üzerindeki değişik kullanıcıların İnternet bağlı oldukları ve de aynı sunucuyu ya da birbirine bağlı
sunucuların network'ünü seçtikleri durumunda birbirleri ile iletişim kurmalarını sağlayan bir
ortamdır. IRC aracılığı ile dünya üzerinde herhangi birisi ile konuşabilmek, değişik odalarda
muhabbet etmek, dosya alışverişi yapmak, hoşça zaman geçirmek mümkündür.
IRC temel olarak incelendiğinde, bir sunucu, sunucuda user'lar, user'ların oluşturduğu odalar ve
user'lar arasındaki özel sohbetlerden oluşur.
Internet'in Sosyal Boyutu
Yaygın bir görüşe göre internet, kişilerin sosyal yaşamlarında olumsuz etkilere sahiptir. Gerçek
dünyadan farklı bir ortamda, "sanal dünyada, insanlar arası ilişkiler değişmektedir. Bu bir
bakıma doğru. Çoğu durumda birbirleri ile etkileşen insanlar İnternet’te sanal ad ya da bir eposta
adresi gibi görülmektedir. Öte yandan internet, kişiler arasındaki mesafe, yas, cinsiyet, ırk,
kültür vb gibi gerçek dünyada önemli olabilecek pek çok özelliği de ortadan kaldırmaktadır.
Yerinden alışveriş, yerinden bankacılık, hatta ise gitmeden evden çalışma vb. gibi kullanımlar
insanın sosyal yaşamını etkileyebilecek unsurlardır.
Internet Kullanım Etiği
Ağ üzerindeki her kullanıcının, servisleri, sistemleri kullanmaları konusundaki sorumluluklarını
fark etmeleri önemlidir. Kullanıcı, ağdaki her servise ulaştığında yaptığı hareketlerden sorumlu
olmak zorundadır.
"Internet" ya da kısaca "Net", tek bir ağ değildir, hatta birbirinden ayrı protokollere, yapılara sahip
binlerce irili ufaklı ağın toplamıdır. Internet'teki bilgi akışı, birçok değişik ağdan gelip geçmekte,
ulaşacağı yere öylece varmaktadır. Bu yüzden, her kullanıcının, kendi bölgesindeki ağ yükünü
dengede tutması gerekmektedir.
Bir ağ kullanıcısı olarak, başka bilgisayar ağlarına ulaşmanıza izin verilmiş olabilir. Her ağın
kendine ait sorumlulukları, kuralları ve yasakları vardır, Ağ üzerindeki izin verilmiş işlemler, bu
ağdaki sorumlular tarafından her zaman izlenebilecek şekilde tasarlanmıştır. Fakat, bir yerde
izin verilen bir hareket , başka bir ağda yasaklanmış olabilir. Bu kuralları bilmek ve bunlara
uymak, kullanıcının sorumluluğundadır. Şunu unutmayın ki, izin verilen hareketleri kötü yönde de
"YAPABiLiRSiNiZ"; ama yapmanız gerekmez.
Ağın, özellikle Internet'in kullanımı, bir ayrıcalıktır, bir "hak" değildir. Bu ayrıcalık, istenildiği
zaman, kötüye kullanım ya da başka sebeplerle, elinizden alınabilir. Bu kötüye kullanım, bir
sistemdeki gizli bilgileri hileli yollarla almak, kötü, anlaşılmaz iletilerle diğerlerini rahatsız etmek,
sistemin kaynaklarını kullanıp sistemi yavaşlatmak, ard arda iletiler postalayarak başkalarının eposta
kutularını doldurmak, ağ üzerinde yasalarla belirlenmiş kuralların dışına çıkmak, vb.
sayılabilir.
Bulunduğunuz ağın durumuna göre, disiplin cezasından işten çıkarılmaya; hesabınızın
silinmesinden hapse kadar cezalara çarptırılabilirsiniz.
Bilgisayar Ahlakı Üzerine 10 Altın Kural
1. Kesinlikle, bilgisayarı başkalarına zarar vermekte kullanmayın.
2. Kesinlikle, bilgisayarla başkalarının işine engel olmayın.
3. Kesinlikle, başkalarının dosyalarını karıştırmanın yollarını aramayın.
4. Kesinlikle, bilgisayarı hırsızlık yapmakta kullanmayın.
5. Kesinlikle, bilgisayarı yalancı şahitlikte, sahte delil hazırlamada kullanmayın.
6. Kesinlikle, bilgisayarınızda satın almadığınız, kopya programlar kullanmayın.
7. Kesinlikle, sahibinden izinsiz başkalarının bilgisayar kaynaklarını kullanmayın.
8. Kesinlikle, başkalarının fikirlerini bilgisayarla çalıp, kendinize mal etmeyin.
9. Kesinlikle, sosyal içeriğini düşünmeden bir program yazmayın.
10.Kesinlikle, bilgisayarı saygı ve ilgi göstermeksizin kullanmayın.
Internet’te Alışveriş Yapmak Güvenli mi?
SSL ve SET gibi güvenlikli bilgi aktarım teknolojileri yardımıyla, hem kişisel bilgiler (ad,
adres vb) hem de kredi kartı numarası ve alışveriş bilgileri kimsenin eline geçmeden güvenli bir
şekilde iletilir. Ancak, kredi kartı numaranızı başka birine vermemelisiniz. Aslında, gündelik
hayatta yaptığımız normal alışverişlerde karşılaştığımız risklerin benzerleri (belki de daha azı!)
İnternet üzerinden alışverişte karşımıza çıkmaktadır.
Nasıl ki kredi kartınızı çaldırmanız, kaybetmeniz, kasa başında unutmanız v.b. gibi normal
kullanım riskleri varsa, İnternet üzerinden alışverişte de, söz gelişi, kredi kartı bir başkasına
vermişseniz ve kişisel bilgilerinizi (ad, adres, telefon vb) başkaları biliyorsa, benzer riskler vardır.
Ancak bu risk, genellikle teknolojinin yetersizliğinden değil tam tersine, yanlış ve bilinçsiz
kullanımından doğmaktadır.
INTERNET EXPLORER(İnternet tarayıcı)
Internet Explorer(İE) uluslararası ağ gezgini olarak çevirebileceğimiz bir internet web
tarayıcısıdır. Bu tarayıcı ile internet üzerinde yer alan web, e-mail, dosya sunucularına erişilebilir
ve bu sunuculardan gerekli olan bilgi ve dosya alış verişi yapılıp, sesli ve görüntülü iletişim
sağlanabilir. İE çalıştırıldığında aşağıdaki bileşenlerden oluşan bir pencere açılır.
Resim 1: IE penceresi
Resimde görülen bu bileşenleri sırayla açıklayalım.
Pencere Başlığı Çubuğu: Çalışan programın adı(Microsoft İnternet Explorer ve
bağlanılan site(T.C. Süleyman Demirel Üniversitesi) başlığı görüntülenir.
Menü Çubuğu: IE üzerindeki ayar ve düzenlemelerin yapıldığı menülere ve bu menüler
içindeki komutlara ulaşılır.
Araç Çubuğu: İnternet üzerinde bağlantının ileri ve geri yönde yapılmasını, bağlantının
durdurulması, bağlantının yenilenmesi, giriş sayfasını açılması, web üzerinde arama ve tarama
yapılması, sık kullanılan ve favoriler klasörünün oluşturulması web sayfalarının yazdırılması ve
düzenlenmesini sağlayan araçların bulunduğu çubuktur.
Adres Çubuğu: İnternet üzerinde istenilen sunucuya ulaşmak için sunucunun İnternet
adresinin yazıldığı çubuktur.
Bağlantı araç çubuğu: Çubuk üzerinde belirtilen link gruplarına yeni kısa yollar ve yeni
link grupları oluşturmayı sağlar.
Durum çubuğu: Ziyaret edilen web sayfasına erişim durumunu, sayfadaki öğelerin
açılma durumları bildiren çubuktur.
Web Sayfası Görüntüleme Penceresi: Ziyaret edilen web sayfanın ya da uygulamanın
içeriğini gösterir. Bu pencereden yararlanılarak istenilen bilgilere ve uygulamalara ulaşılabilir. Bu
pencere, araç çubuğu üzerindeki Tam Ekran düğmesiyle tüm ekranı kaplayacak biçim alır.
İnternet Seçenekleri
Internet Explorer’un versiyonuna bağlı olarak internet secenekleri komutu araçlar
menüsünde ya da görünüm menüsünde yer almaktadır. Internet bağlantılarının yapılandırılması
ve ayarlanması, giriş sayfasının oluşturulması, geçmiş bağlantılara yönelik link ve dosyaların
saklanması bu komuttan ayarlanmaktadır.
IE da giriş sayfasını ayarlamak için Internet seçeneklerinde genel menüsü altında giriş
sayfası kısmına istenen web adresi yazılarak giriş sayfası olarak belirlenebilir yada daha
önceden belirlenmiş olan giriş sayfası da buradan değiştirilebilir.
IE da bağlantı hızını artırmak için İnternet’e bağlı iken ziyaret edilen sayfalar Temporary
Internet Files (Geçici Internet Dosyaları) tutulur. Geçici Internet Dosyaları klasörünün içeriğini
silmek için genel menüsü altındaki Geçici Internet Dosyalarını Sil seçeneğinden faydalanılır.
IE da hızlı erişim sağlamak için ayarlanan zaman dilimi içindeki bağlantı kurulan İnternet
adresleri ile ilgili ayarlar ve bu dosyaların silinmesi ise genel menusu altında geçmiş
seçeneğinden yapılır.
Kaynak: http://muratatan.info/notes/08.pdf

sayenizde iletişime öğrendim