10 soruda akran çatışması

10 soruda akran çatışması
Çocukların sosyalleşmeye başladığı ilk ortam olan anaokulundan itibaren hem birbirleriyle, hem de öğretmenleriyle zaman zaman çatışmalar yaşar. Her öğrencinin birbirinden farklı özellikleri, alışkanlıkları, değer ve inanç sistemleri olduğu düşünüldüğünde aralarında çatışma yaşamaları da doğal görülebilir. Konuyu Sezin Okulları Rehberlik Koordinatörü Psikolog İlknur Karabel ile konuştuk:

1) Çocukların çatışması normal mi?

-Çatışma günlük yaşamın doğal ve kaçınılmazdır. Hem yapıcı hem de yıkıcı sonuçlar doğurabilir. Doğru biçimde ele alındığında çocuk için gelişmek, olgunlaşmak, öğrenmek ve daha sonra yaşayabileceği çatışmalar için referans oluşturabilecek deneyim kazanırlar.
2) Çocuklar çatışmayı nasıl çözer?
-Araştırmalara göre çocukların okulda veya oyun ortamlarında çatışma yaşayabiliyor. İlk etapta bunları genellikle yıkıcı yöntemlerle çözmeye çalışırlar. Onlara doğru çatışma çözme yöntemleri öğretilmediği için genellikle ya şiddet kullanır ya da çatışmadan kaçınırlar.
3) Hangi yaş dönemlerinde ne tür çatışma yaşarlar?
-Sosyalleşme gerçek anlamda ilkokul öncesi dönemde başlar. Çocuklar başkalarının varlığını, onların da istek ve ihtiyaçlarının kendisininki kadar önemli olduğunun farkına varmaya başlarlar. Bu dönemde daha çok oyun malzemeleri, arkadaş ve öğretmeninin ilgisini paylaşmada sorun yaşarlar. İlkokul çağındaysa grup içinde kabul görme, lider ve başarılı olma, en sevdiği arkadaşını paylaşma gibi konularda anlaşamazlık çıkar.
4) Ergenlik dönemi akran çatışması açısından riskli bir dönem mi?
-Evet. Çünkü bu dönemde çocuklar başkalarının düşüncelerine, dışardan nasıl göründüklerine dair daha hassas bir sürece girer. Duyguların yoğunlaştığı, öfke ve yıkıcı tavırların artabildiği bir dönem olduğu için bu yaşlarda yaşanan çatışmaların dikkatle ele alınması gerekir.
5) Çocukları çatışmadan uzak tutmak doğru mu?
-Her anne baba çocuğunu hayata her açıdan hazırlamak ister. Ancak onları çatışmadan, sorunlardan uzak tuttuğumuz zaman sorun ve çatışma çözme yetilerini maalesef geliştiremiyoruz. ”Mutlu olsunlar, üzülmesinler, sorun yaşamasınlar” diye düşünüp onları hayatın kaçınılmaz olgularından uzak tutmaya çalıştığımız ölçüde, bunlarla baş etme becerilerinin gelişmesini engellediğimizi unutmamalıyız.
6) Akran anlaşmazlığında anne baba taraf olmalı mı?
-Anne-babanın devreye girmesi çocuğa sorunu kendisinin çözemeyeceği yönünde bir alt mesaj vermiş olur. Ayrıca yetişkinler yaşananlara sadece olaya göre değil, kendi geçmiş deneyimlerine göre baktıkları için sorunu olduğundan farklı algılayıp davranabilirler. Yaşanan çatışmanın türüne göre öncelikle çocuğun düşündüğü çözüm yollarını öğrenip uygulaması için cesaretlendirmek ve süreci takip etmek en doğru yöntem olabilir.
7) Anne babalar çatışma durumunda ne yapmalı?
-Çatışma çözme becerisi öğrenilebilen ve çocuklara öğretilmesi gereken bir beceridir. Öncelikle karşısındakini dinleme ve empati kurma önemlidir. Çocuklarımıza kendi istek ve duygularını uygun bir dille ifade etmesini ve karşısındakini de aynı şekilde anlamaya çalışmasını öğretmeliyiz. Davranışlarının sorumluluğunu alıp çatışma çözümünde fiziksel ve duygusal şiddete başvurmadan önce çözüm için işbirliği yapmanın önemini anlatmalıyız.

       Zorbalıkta süreklilik var
8) Okullar ne yapabilir?
-Yapıcı çatışma çözme yollarının ilkokul yıllarından itibaren programlı bir şekilde okullarda öğretilmesi yararlı olur. Her çocuğun kendini değerli, önemli, güvende ve mutlu hissettiği bir okul ortamı yaratmak okulların temel hedefi olmalı.


9) Akran çatışması ve zorbalık nasıl ayırt edilir?
-Okullarda yaşanan çatışmalar fark edilmediğinde zorbalığa dönüşebilir. Ya da tam tersi zorbalık olarak tanımlanabilecek davranışlar basit çatışmalar olarak algılanabilir. Öncelikle zorbalıkta taraflar arasında bir güç dengesizliği olur. Bir taraf diğerinden fiziksel, sosyal, yaşça veya başka bir nedenle daha güçlüdür.


Çatışmalar anlık anlaşmazlıklardan kaynaklanır. Zorbalıktaysa süreklilik söz konusu. Bir tarafın üstünde baskı kurulur. Kişi sorunu çözmek için çaba harcamadığı gibi yaptıklarından da hiçbir pişmanlık duymaz.

10) Çocuklara bu durumda nasıl davranmalı?
Öncelikle çatışmanın yaşamın içinde doğal bir süreç olduğu, doğru yönetilebilirse her iki tarafa da katkısı olabileceği akılda tutulmalı. Çocuklar altı adımda çatışmadan sorunlarını çözebilir.
* Kızgınsanız sakinleşmeye çalışın. Çok kızgın ve öfkeliyken sonradan pişman olacağınız şeyler söyler ve yapabilirsiniz. Bunun için bulunduğunuz ortamdan biraz uzaklaşabilir, derin birkaç nefes alabilir veya 10’a kadar sayabilirsiniz.

* Sakinleşince karşınızdakine ne istediğinizi ve ne hissettiğinizi nedenleri ile anlatın

* Karşınızdaki kişiyi dinleyip anlamaya çalışın, olaya bir de onun açısından bakın.

* Birlikte problemin ne olduğunu belirleyin.

* Birlikte çözüm yolları üretin

* En uygun çözümü seçin. Bunun ikinizin de mutlu olacağı bir çözüm olmasına dikkat edin.

Nuran ÇAKMAKÇI / Hüriyet