Sevgi Akcan

SEVİYE BELİRLEME SINAVLARI’


Her birey; ilgi ve yetenekleri doğrultusunda başarılı olabileceği, özgün ürünler ortaya çıkarıp geliştirebileceği potansiyele sahiptir. Bu durum onun, ‘ düşünebilen varlık’ oluşunun bir sonucudur.

Eğitim düşünürlerinin, ’her çocuk bir dâhi adayıdır…’ biçimindeki nitelemeleri, bireyin doğuştan yaratma, üretme gücüyle donatıldığı gerçeğinin altını çizmektedir.

Esas üzerinde durulması gereken nokta; işte bu yaratma, üretme gücünün; yine eğitim düşünürlerinin belirttiği gibi, ‘…okullardaki eğitim-öğretim yoluyla köreltilmemesidir!..’

Bu yüzden, ‘Seviye Belirleme Sınavları’ ya da her ne ad altında olursa olsun, bireyin kendi potansiyelini tanıyıp, onu en üst düzeyde geliştirmesini engelleyen tüm unsurların sorgulanması gereklidir.

Böyle bir sorgulama, ülkemizin insan kaynağına sahip çıkmakla eşdeğer bir yaklaşım olacaktır. Bağlı olarak bu sorgulama; Atatürk’ün işaret ettiği, ‘…Çağdaş uygarlığın da üzerine çıkmak…’ hedefinin gerçekleşmesinin ve gelişmiş ülkelerin üzerinde varlık gösterebilmemizin de ön koşuludur.

Bu yaklaşımla bakıldığında sekiz yıllık temel eğitimi kapsayan ilköğretim; zihinsel, duygusal, sosyal, psikolojik ve fiziksel yönlerden bireyin bir bütün olarak gelişmesini amaçlar. Bu işleviyle, ‘Bireyi hayata hazırlamak…’ ilköğretimin varlık nedenini oluşturmaktadır denilebilir.

Oysa, ‘Seviye Belirleme Sınavları’, ilköğretimin yukarıda sayılan varlık nedenlerini sekteye uğratmakta; ilköğretimin sınava hazırlayan bir kurum olarak algılanmasını pekiştirmektedir.

Üst öğrenim için akademik bakımdan hazırlanma zorunluluğu ile birlikte, bireyin sırtına yüklenen sınav kaygısı; onu akranlarından, sosyal yaşamdan, fiziksel hareketlerden mahrum bırakmakta; böylece birey, çocuk yaşta stresi tanımakta, sosyal ve ruhsal bakımdan uyumsuzluklar yaşayabilmektedir.

Söz konusu sınavlar, öğrencinin kendi potansiyelini fark edip onu performansa dönüştürmesini ve becerilerini geliştirmesini engellemekte; bağlı olarak, öğretimde kavramaya dayalı niteliksel öğrenme yerine; sınavda çıkabilecek soruların yanıtlanması amacıyla, bilgi ezberleme yaklaşımı ağırlık kazanmaktadır.

Sınavlara endeksli bu eğitim-öğretim anlayışı, öğretmenin başarısını, üst öğrenime kazandırdığı öğrenci sayısıyla ölçmektedir. Oldukça yaygınlık kazanan bu anlayış, öğretmeni sınıfındaki varlık nedeninden uzaklaştırmakta; onu, sınavda çıkabilecek soruların, kısa yoldan çözüm tekniklerini öğrenciye aktaran bilirkişiye dönüştürmektedir.

Bu haliyle öğretmen, öğrenci aracılığıyla sınav maratonunu koşmak ve ipi göğüslemek zorunda olan kişi konumuna düşmektedir. Bu zorunluluk, öğretmen-öğrenci arasındaki iletişimin niteliğini de belirlemekte; böylece, çözülen testlerde ortaya çıkan eksiklikler, eksiklikleri bilgi düzeyinde telafi etme yöntem ve önerileri, öğretmen-öğrenci arasındaki iletişimin odağını oluşturur hale gelmektedir..

Bu durumda ilişkinin merkezindeki öğrenci, sınavla ilgili yönergeleri uygulama sorumluluğunun altında ezilmekte olan mağdur konumundadır.

Halbuki yukarıda belirtildiği üzere ilköğretim, bireyin çok yönlü gelişmesini sağlayacak ortam ve olanakları oluşturmak ve bu yolla bireyi hayata hazırlamak için var olan bir örgüttür. Sekiz yıllık süreç, bu amacı gerçekleştirmeye yönelik olmalıdır. Buradan hareketle birey, biricik varlığıyla yaşamı kucaklaması, yaşamın içinde olması gereken varlık; okul ise, toplumun küçük bir modeli olarak, bireye söz konusu yaşamı sunması gereken örgüttür.

Oysa, Seviye Belirleme Sınavlarıyla öğrencinin biricik varlığı dışlanmakta; potansiyelini tanıması engellenmekte, kendini geliştirmesi mümkün olmamaktadır.

Ayrıca, sürekli olarak başkalarıyla yarışmak zorunda kalan bireyin kıskançlık duyguları gelişmekte, değer taktir duygusu zayıflamakta ya da hiç oluşmamaktadır…

Orta ve uzun vadeli bakıldığında, bu durumun bireyin kişiliğini, aileyi ve bağlı olarak toplumsal şahsiyeti olumsuz etkileyeceği söylenebilir.

Ord. Prof Cahit Arf’ın belirttiği gibi, elbette bir değerlendirme olmalıdır ama, değerlendirmenin aracı sınav olmamalıdır.

Bu görüşten hareketle, bireyin tüm derslerden başarılı olması koşuluyla değerlendirmeye (sınav aracılığıyla) alınmasından vaz geçilebilir.

Bireyin, ilgi ve yeteneği çerçevesinde kendini geliştirebileceği alanda, sorumlu kılınabileceği bir yapı geliştirilebilir. Böylece, onun, tüm öğretim programlarını başarma yünündeki zorunluluğu sırtından indirilebilir…

Diğer alanlar (ders programları), başarısızlığının söz konusu olmayacağı, güncel yaşamında kendine destek olacak ve kültürel gelişimine katkı sağlayacak alanlar olarak adlandırılabilir.

Başarının değerlendirilmesinde; bireyin ilgi ve yeteneği doğrultusunda seçtiği program çerçevesinde ortaya koyduğu ürünler esas alınabilir…

Böyle bir yaklaşımla, ortaöğretime geçişte öğretmenler kurullarının, objektif ölçütlerle belirleyici rol üstlenebilecekleri söylenebilir…

Sınav sistemine karşıt olan böyle bir yapıda ancak, her yönüyle nitelikli, yetişmiş insan kaynağından söz edilebilir ve onun üretim gücünden en üst düzeyde yararlanılabilmesi mümkün olabilir.

Bilginin akıl almaz bir hızla üretildiği ve teknolojiye dönüştürüldüğü bu çağda; her yönüyle nitelikli, yetişmiş insan kaynağı; dün olduğu gibi bugün de ülkemizin ihtiyaç duyduğu vaz geçilmez unsur değil midir?..16.05.2010



                                                                                            Sevgi AKCAN

                                                                                 (Yay. Yer: 08 Haber Gazatesi ANKARA)