Mimar Sinan'dan mektup var

Ben derslerde ilk önce Türk büyüklerinden örnekler vermeyi düşünüyorum. Bu yazı da güzel, İlginç bir hikaye de benden olsun.
MİMAR SİNAN'DAN MEKTUP VAR
Birkaç yıl önce Süleymaniye Camii'sinin yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya kaldığı anlaşılmış. Caminin tüm taşıyıcı yükü kemerlerdeymiş. Bu kemerlerin ortalarında bulunan kilit taşları zamanla aşınmış. Ama nasıl değiştirileceği bilinmediği için Türkiye'nin en yetkin mühendis ve mimarlarındanbir heyet oluşturulmuş. Ortaya bir sürü fikir atılmış Her kafadan bir ses çıkmış ama sonuç alınamamış. Tartışmalar sürerken büyük bir karmaşa yaşanıyormuş. Ülkenin çeşitli bilim kuruluşlarından bir sürü mimar mühendis kemerleri inceliyormuş. Bu adamlardan biri kazara, gizli bir bölme bulmuş. Bölmede, üzerinde eski yazı olan bir not varmış. Uzmanlara inceletilen kağıdın orijinal olduğu belgelenmiş. Bu kağıt parçası bizzat Mimar Sinan'ın imzasını taşıyan bir mektupmuş. Mektupta yazılanlar tercüme ettirilince şöyle bir metin ortaya çıkmış. "Bu notu bulduğunuza göre kemerlerden birnin kilit taşı aşındı ve nasıl değiştirileceğini bilmiyorsunuz." Koca Sinan kademe kademe yapılacakları anlatıyormuş. Heyet denileni yapmış.Süleymaniye Camisi böylelikle kurtarılmış. Bu mektup şu an Topkapı Sarayı'nda saklanıyormuş.
..........................
Selimiye Camii'ni gezmeye gelen mimarlardan oluşan bir turist kafilesi eseri incelemeye başlamış. Dış kısmı incelenmiş ve sıra içeriye gelmiş. Kafile içeriyi incelerken bir mimar bağırarak dışarıya koşmuş. Arkadaşlarıda arkasından dışarıya çıkmış. Ne olduğu sorulduğunda mimar şu cevabı vermiş.

- Başımı yukarı kaldırdığımda caminin kubbesini gördüm. Dünya üzerinde bu kadar büyük bir kubbeyi hiçbir sütun kullanmadan inşaa etmek imkansızdır. O yüzden kubbe yıkılacak diye dışarı kaçtım.

Mimar Sinan bu eseri yaparken 16 bilinmeyenli denklem kullandığına dair bir rivayet var. Matematikçi bir arakadaş 16 bilinmeyenli bir denklemi çözmek için Matris bilmek gerektiğini söylemişti.

Bilin bakalım Matris kaçıncı yüzyılda bulunmuş? 18. yüzyılda ingiliz bir matematikçi tarafından...
..........................
MIMAR SINAN bilinmesi gerekir...
>
>
>
>Mimar Sinan'in Selimiye Camii'nin kubbesini o
>genislige oturtmak icin 13 bilinmeyenli bir
>denklemi matematigin bilinen 4 ana
>isleminden farkli besinci. bir islem bularak
>cozdugu soylenir.
>Ayrica minarelerin serefelerine cikanlarin yolda
>birbirlerini gormemeleri ise buyuk bir bir dehanin
>urunudur.
>Almanlar ayni sistemi meclislerinin onundeki dev
>kurede kullanmislar.
>Mimar Sinan bu sistemi 2 metre capindaki
>minarelere yuzyillar once monte edebilecek bir
>dehadir.
>
>Almanlarin dehasi ise, o cirkin metal yiginina
>Selimiye'den fazla turist cekebilmelerindedir..
>
>
>*******************************************
>
>Bir gun Selimiye Camii'ne girenler,
>kubbenin altiinda bir Japon'un ayaklarini kibleye
>dogru uzatmis sirtustu yattigini gormusler
>Tabii hemenJapon'u, "Burasi kutsal bir yer. Bu
>sekilde yatmak bizim inanclarimiza gore
>saygisizliktir.
>Lutfen oturun veya ayakta durun" diyerek
>uyarmislar.
>Ancak, Japon trans vaziyetteymis,
>gozlerini kubbeden ayirmadan soyle sayikliyormus:
>"Bu imkansiz. Ben yillarin muhendisiyim. Bu kubbe
>var olamaz.
>Hayal goruyorum. Bu kubbenin orada o sekilde
>durmasi fizik ve matematik kurallarina aykiri.
>Bu imkansiz, orada hicbir sey yok,orada hicbir sey
>yok..."
>
>*********************************
>
>Selimiye camisisinin zemini gevsek toprakmis.
>Bu nedenle minarelerinin yakin zamanda yikilacagi
>farkedilimis.
>Uluslararasi bir grup bilimadami toplanmislar.
>Nasil kurtaririz bu tarihi minareleri diye kafa
>kafaya vermisler.
>Sonucta en son teknoloji olan metal kelepcelerle
>minarelerin temellerini sabitlemenin en iyi cozum
>olduguna karar vermisler.
>Minarelerin temellerini acinca, koymayi
>dusundukleri
>kelepcelerin aynisiyla karsilasmislar.
>Mimar Sinan bilmem kac yuzyil once ayni seyi
>dusunmus megerse....?
>
>*********************************************
>
>1950-60 arasi bir tarihte insaat muhendisi, mimar
>ve jeofizikcilerden olusan bir Japon heyeti
>Turkiye'ye gelmis.
>Heyet Imar ve Iskan Bakanligi'ndan izin alarak
>ulkemizdeki tarihi yapilari incelemeye baslamis.
>Ayasofyayi, Yerebatan Sarnicini filan gezdikten
>sonra sira Sinan' in kalfalik eseri Suleymaniye
>Camisi'yle Sinan'in ogrencisi Mimar Davut
>Aga'nin eseri Sultanahmet Camisi'ne gelmis.
>Japonlar bu camiler uzerinde gunlerce inceleme
>yapmislar.
>Her gecen gun saskinliklari daha da artiyormus.
>Cunku Japonlar daha ilk incelemede camilerin
>gevsek bir zemin uzerine insa edildigini anlamislar.
>Ama bunca yil, bu camilerde bir catlak dahi
>olmamasina akil sir erdirememisler.
>Bunun uzerine Tuurkiye programinin gerisini
>tamamen iptal edip, bu iki cami uzerine
>yogunlasmislar.
>Arastirmalarinin sonucunda herhangi bir sarsinti
>sirasinda bu iki caminin sabitlenmedigini aksine
>yerinde oynayarak yikilmaktan kurtulabildigi
>ortaya cikmis. Minareleri incelediklerinde ise
>dumurlari
>ikiye katlanmis.
>Minarelerin cok daha gelismis bir rayli sistem
>mekanizmasi uzerine oturtuldugunu ve her yone
>yaklasIk 5 derece yatabildigini gormusler.
>Daha derin arastirma yapmak icin Edirne'ye,
>Sinan'in ustalik eseri Selimiye Camisi'ne gitmisler.
>Ordaki olaganustu sistemleri gorunce iyice dumur
>olmuslar.
>Selimiye'nin tum sirlarini aylarini harcayarak
>cozmusler.
>Japonya'ya donduklerinde ise Sinan'in sirlarini
>uygulamaya sokarak sehirlerini Sinan'in kullandigi
>sistemlerle kurup muazzam gokdelenler dikmisler.
>Yani su an gelismis ulkelerin gokdelen yapiminda
>kullanildiklari cogu sistem,yuzyillar once Sinan'in
>gelistirdigi mekanizmalarmis.
>
>Saygilar...
>
>tac mahalin mimari mehmet efendi mimar sinanin
>ogrencisidir.
..............................
Mimar Sinan...

"Bir Mimar Sinan eseri olan Sehzadebasi Cami'nin 1990'li yillarda devam
eden restorasyonunu yapan firma yetkililerinden bir insaat muhendisi,
caminin restorasyonu sirasinda yasadiklari bir olayi tv'de soyle anlatmasti.

Cami bahcesini cevreleyen havale duvarinda bulunan kapilarin uzerindeki
kemerleri olusturan taslarda yer yer curumeler vardi.

Restorasyon programinda bu kemerlerin yenilenmesi de yer aliyordu. Biz
insaat fakultesinde teorik olarak kemerlerin nasil insaat edildigini
ogrenmistik
fakat tas kemer insaasi ile ilgili pratigimiz yoktu.

Kemerleri nasil restore edecegimiz konusunda ustalarla toplanti yaptik.

Sonuc olarak kemeri alttan yalayan bir tahta kalip cakacaktik. Daha sonra
kemeri yavas yavas sokup yapim teknikleri ile ilgili notlar alacaktik ve
yeniden yaparken bu notlardan faydalanacaktik.

Kalibi soktuk.
Sokmeye kemerin kilit tasindan basladik. Tasi yerinden cikardigimizda
hayretle iki tasin birlesme noktasinda olan silindirik bir bosluga
yerlestirilmis
bir cam siseye rastladik.

Sisenin icinde durulmus beyaz bir kagit vardi. Siseyi acip kagida baktik.
Osmanlica bir seyler yaziyordu. Hemen bir uzman bulup okuttuk.
Bu bir mektup idi ve
Mimar Sinan tarafindan yazilmisti. Sunlari soyluyordu. "

Bu kemeri olusturan taslarin omru yaklasik 400 senedir.
Bu muddet zarfinda bu taslar curumus olacagindan siz bu kemeri
yenilemek isteyeceksiniz.
Buyuk bir ihtimalle yapi teknikleri de degiseceginden bu kemeri nasil
yeniden insaa edeceginizi bilemeyeceksiniz.
Iste bu mektubu ben size, bu kemeri nasil insa edeceginizi anlatmak icin
yaziyorum. "

Koca Sinan mektubunda boyle basladiktan sonra o kemeri insa ettikleri
taslari Anadolunun neresinden getirttiklerini soylerek izahlarina devam
ediyor
ve ayrintili bir bicimde kemerin insaasini anlatiyordu.


Bu mektup bir insanin, yaptigi isin kalici olmasi icin gosterebilecegi
cabanin insan ustu bir ornegidir. Bu mektubun ihtisami, modern cagin
insanlarinin
Bile zorlanacagi tasin omrunu bilmesi, yapi tekniginin degisecegini bilmesi,

400 sene dayanacak kagit ve murekkep kullanmasi gibi yuksek bigi
seviyesinden gelmektedir.
Suphesiz bu yuksek bilgiler de o koca mimarin erisilmez ozelliklerindendir.
Ancak erisilmesi gercekten zor olan bu bilgilerden cok daha muhtesem olan
400 sene sonraya cozum ureten sorumluluk duygusudur.