Henry Ford

Henry Ford (1863 - 1947)

Amerikaly otomobil üreticisi Ford, ço?unlukla yalnyz tek bir modeli saty?a çykardy?y halde, 20. yüzyylyn ilk yarysynda Amerikan piyasasyna egemendi. Kendisi tarafyndan ilk kez uygulanan seri üretimle Ford, sürümü ve kazancy artyrdy. Ayryca daha yüksek ücretler ve daha kysa çaly?ma saatleriyle i?çilerin ko?ullaryny daha çekici bir hale getirdi.

30 Temmuz 1863'de Dearborn/Michigan'da Yrlanda kökenli bir çiftçinin alty çocu?unun en büyü?ü olarak dünyaya geldi. Oniki ya?yndayken annesini kaybeden Henry, bo? zamanlaryny kendisine kurdu?u bir mekanik atölyesinde geçiriyordu. Burada 15 ya?ynda ilk buharly makinesini yapty. Detroit'te bir ?irketin atölyesinde çyrakly?a ba?lady ve önceleri cep saatleri onarymy konusunda uzmanla?ty. Cep saatlerini büyük çapta uygun fiyata üretme planyndan kysa bir süre sonra vazgeçti. 1882'de Michigan'yn güneyinde buharly makine montörü olarak ilk kez sürekli bir i?e girmi? oldu.

Alty yyl sonra bir çiftçinin kyzy olan Clara J.Bryant ile evlenerek ondan bir çocuk sahibi oldu. 1891'den sonra Detroit'te Edison Illuminating Company'de (I?yklandyrma ?irketi) mühendisli?e ba?lady (1893'te ba?mühendis oldu). Bo? zamanlarynda otomobil üretimi üzerinde çaly?yyordu. Ylk tek silindirli benzin motorunu 1893'te kendi evinin mutfa?ynda üretti. Üç yyl sonra ilk otomobilini yapty. 33 ya?yndaki Ford, bisiklet tekerlekleri monte etti?i bir ?asiye bir motor takty. Ylk ?irketi olan Detroit Automobile Company, kurulu?undan birbuçuk yyl sonra, 1890'da iflas edince, Ford 16 Haziran 1903'te hisselerine % 25,5 oranynda ortak oldu?u Ford Motor Company'yi kurdu. Ayny yyl içinde ürettikleri ilk otomobil ABD'de satyldy. 1904'ten sonra otomobillerini ba?ka kytalara da ihraç etti.

Amerikaly Ford ayny yyl içinde kendi üretimi "999" markaly yary? arabasyyla yeni bir dünya rekoru kyrdy. T Modeli 1906'dan beri ?irketinin en büyük hisse sahibi ve ba?kany olan Ford, 1908'de yapty?y T Modeli arabasyyla ?irketinin dünya çapynda tanynmasyny sa?layan bir saty? rekoru kyrdy. Yalnyz tek bir modeli saty?a sunma dü?üncesi önceleri ku?kuyla kar?ylanan Ford, bu uygulamayla turnayy gözünden vurdu. 1906'da Yngiltere'de ilk Avrupa ?ubesini açan Ford, 1927'de A modelinin üretimine geçinceye kadar, yakla?yk olarak 15 milyon araba satty. Y?letmesi 1917'de üretimine tarymsal ta?yt araçlary (özellikle traktör) ekleyerek üretim yelpazesini geni?letti.

1925'te kysa bir süre yolcu ve kargo uçaklary üretimine de geçti. 1919'dan beri o?lu Edsel ilebirlikte ?irketi yöneten Ford, bu tarihte ?irketinin bütün hisselerini satyn almy?ty. ?irketinin ekonomik ba?arylary, yalnyz saty?a sunulan ta?yt araçlaryna dayanmakla kalmayyp, Ford'un planlama, örgütlenme ve üretim alanlarynda uygulady?y yeniliklerle de yakyndan ili?kiliydi. 1913'te otomobil endüstrisine seri üretim bandyny getiren Ford'dur. Ford'un, i? bölümü ve rasyonelle?tirme yoluyla daha dü?ük maliyetli bir üretime ve daha yüksek saty? sayylaryna ula?ylaca?yna ili?kin dü?üncesi tutundu. Ayny zamanda daha kysa çaly?ma saatlerini ve daha yüksek i?çi ücretlerini savunmakla birlikte ?irketinde sendikal eylemleri kabul etmedi.

"Fordizm" izleyen zamanlarda çok sayyda i?letme tarafyndan benimsendi. Ford, Belçika (1922), Ytalya (1923) ve Almanya'da (1925) fabrikalar kurduktan sonra Avrupa'daki Ford i?leri 1928'den sonra Yngiltere'de kurulan yeni bir fabrikadan merkezi olarak yönetildi. 1932'de piyasaya sürdü?ü Y Modeli özellikle Avrupa pazary için tasarlanmy?ty. Bu model 1933'te geli?tirilen V8 motoruyla birlikte, i?letmenin izleyen yyllardaki geli?imi üzerinde, belirleyici bir rol oynady. Ford, Ykinci Dünya Sava?y'nda, typky daha önce Birinci Dünya Sava?y'nda yapty?y gibi, i?letmesini tamamen sava? üretimine göre uyarlady. Ford Motor Company sava? malzemesi teslimatynda en büyük ?irketlerden biri oldu ve çok da iyi para kazandy. Buna ra?men Ford, her iki dünya sava?yndan önce bary?yn korunmasy için çaba harcamy? ve 1936'da bary?yn güvence altyna alynmasyny hedefleyen bir vakyf olan Ford Foundation'y kurmu?tu.

?irket Ba?kanly?yna O?lu Edsel 1943'te ölünce Henry Ford yeniden ?irketinin yönetimini üstlendi. 1945'te sava?yn sona ermesiyle silahlanmaya yönelik sipari?lerin ço?u iptal edilince, Ford rekor sayylacak bir süre içinde bary?sal üretime geçti. Temmuz 1945'te ilk binek otomobili üretim bandyndan çykty. Bu, ABD'de üç buçuk yyldyr üretilen ilk arabaydy. Bundan iki ay sonra Ford, ?irket yönetimini torunu Henry Ford II'ye devretti. ?irketin kurucusu Ford, 7 Nisan 1947'de, 83 ya?ynda, Dearborn/Michigan'daki evinde bir beyin sektesinden öldü.