Bilimsel proje hazırlama

Bilimsel Araştırma Yöntem ve Teknikleri



Kapsam



Araştırma Teknikleri sunuşu, araştırma yöntemlerindeki farklı anlayışları, yaygın olarak kullanılan araştırma tekniklerini, araştırma basamaklarını, veri toplama ve analizini, yorumunu, rapor yazma esaslarını, kaynakça ve dipnot gösterme tekniklerini kapsamaktadır.

Temel amaç; araştırma sürecini (sorun belirleme, veri toplama, veri analizi ve sonuçları yorumlama) incelemek, belli başlı bilimsel araştırma yöntemlerini (deneysel yöntem, betimleme yöntemi, tarihi yöntem vd.) gözden geçirmek ve belirli bir konu hakkında araştırma yapabilmek için gereken literatür bulma, veri toplama, verileri değerlendirme ve rapor yazma tekniklerini anlatmaktır.

I- ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ AŞAMALARI

Belirlenen bir konuda araştırma yapılırken, belli aşamaları takip etmek, çalışmanın daha hızlı ve verimli olmasını sağlayacaktır. Bu aşamalar 8 başlık altında toplanabilir.

1-Araştırmanın Konusu
2-Araştırmanın Amacı ve Önemi
3-Araştırmanın planlanması
4-Problem Cümlesi
5-Kaynak Taraması (Anahtar kelimeler, veri toplama yöntem ve teknikleri: Veri türleri/kaynakça (ilgili kurumlar, kütüphaneler, ilgili kişiler, internet) Verileri toplama/sınıflandırma)
6-Varsayımlar
7-Tanımlar ve Sınırlılıklar (Araştırmanın içeriği, Başlıklar/alt başlıklar)
8-Yazım/sunum (rapor yazma teknikleri)


Bilimsel araştırmada verilen bir araştırma konusunu;

-Bilimsel araştırma yöntemlerine uygun olarak yürütebilmek,
-Araştırma sonucuna uygun çözüm önerileri geliştirebilmek,
-Araştırma konusuna ait çözüm önerilerini analiz edebilmek,
-Bilimsel kurallara uygun olarak rapor edebilmek,
-Araştırma konusuna uygun amaç, önem, varsayım, sınırlılık ve tanımları yazabilmek,
-Araştırma amacına uygun veri toplama aracını uygulayabilmek,
-Araştırma verileri üzerinde temel istatistiksel işlemler ve çözümlemeler yapabilmek,
-Bulguların yorumlanması ile ilgili özellikleri açıklayabilmek,
-Araştırmada elde edilen bulguları yorumlayabilmek,
-Araştırma sonucuna göre öneriler geliştirebilmek,
-Yapılan araştırmayla ilgili özet yazabilmek,
-Araştırma raporunun yazımında dikkat edilmesi gereken kuralları açıklayabilmek,
-Kurallarına uygun olarak raporlaştırabilmek, gerekmektedir.




Bilimsel bir araştırma iki evreden oluşur. Bunlar;

A-Araştırma Teknikleri (Araştırmanın Amacı ve Önemi, Veri Toplama Teknikleri)
B-Araştırma Teknikleri (Rapor Yazma Teknikleri)




A. ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ: ARAŞTIRMANIN AMACI VE ÖNEMİ, VERİ TOPLAMA TEKNİKLERİ


-Araştırma yapılacak konuda, amacı ortaya tam koyabilmek, çalışmanın önemini vurgulamak,
-Bilimsel araştırma teknikleri doğrultusunda, seçilen konu üzerinde araştırma yaparak, değişik kaynaklardan veri toplamak ve elde edilen verileri doğru olarak analiz edebilmek.
-Veri türleri
1-Belgesel tarama (kütüphane)
2-Gözlem
3-Görüşme
4- Yazışma
5- Internet
Çalışmanın bu aşamasında dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıda özetlenmiştir.

-Seçtiği konuyla ilgili kaynak taraması yapabilmek

1. Konuyla ilgili kaynak eser ve kişileri belirleyip yazma
2. Kaynak taraması için uygun bir plân hazırlama
3. Kütüphane çalışmalarında katalog kullanma
4. Yararlandığı kaynak ve kişilerden elde ettiği bilgileri not ve fişlere yazma
5. Basın yayın organlarını takip ederek konuya ilişkin bilgileri toplama
6- Internet’ten araştırma yapma

-Araştırma konusuna uygun amaç, önem, varsayım, sınırlılık ve tanımları yazabilmek

1. Araştırma konusuna uygun olarak araştırmanın amacını yazma
2. Araştırma konusuna göre araştırmanın önemini yazma
3. Araştırmanın dayandığı temelleri yazma
4. Araştırma konusunun sınırlılıklarını yazma
5. Araştırma konusuna uygun tanımları yazma



-Araştırma verileri üzerinde temel istatistiksel işlemler ve çözümlemeler yapabilmek

1. Elde ettiği verileri amacına uygun olarak sınıflayıp yazma
2. Sınıflandırdığı veriler üzerinde gerekli olan istatistiksel işlemleri yapma
3. Verileri tablo halinde gösterme
4. Sonuçları kontrol etme



-Bulguların yorumlanması ile ilgili özellikleri açıklayabilmek

1. Bulguların nasıl yorumlanacağını yazma
2. Yorumlamada dikkat edilmesi gereken özellikleri yazma
3. Bulguların yorumlanmasını örnek vererek açıklama


-Araştırmada elde ettiği bulguları yorumlayabilmek

1. İstatistiksel tekniklerle elde ettiği bulguları yazma
2. Bulgular doğrultusunda yorumunu yazma
3. Yaptığı yorumun doğruluğunu tabloya göre kontrol ederek yazma

-Araştırma sonucuna göre öneriler geliştirebilmek

1. Araştırma sonuçlarına dayalı olarak gerçekleştirilebilecek öneriler yazma
2. Bu önerileri önemine göre sıralayıp yazma



-Yaptığı araştırmayla ilgili özet yazabilmek

1. Araştırmanın tüm aşamalarını özetleyerek yazma
2. Yazdığı özeti, araştırmanın ilgili bölümüne yerleştirme

B-ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ:RAPOR YAZMA TEKNİKLERİ

I-Araştırma raporunun yazılmasında temel kurallar
1-Bilimsel kurallar
2-İçerik ile ilgili kurallar
a-Alıntıların kullanılması
b-Dipnotların yazılması
-Kaynak belirtme amaçlı dipnot
-Ek bilgi verme amaçlı dipnot


II-Araştırma raporunun yazılması

1-Ön bölüm
a-Başlık sayfası
b-Önsöz
c-içindekiler
d-Listeler
a-Başlık sayfası
b-Önsöz
c-içindekiler
d-Listeler

2-Ana bölüm/Metin

a-Giriş
-Problem
-Amaç
-Önem
-Sınırlılıklar
-Tanımlar


b-Kaynak araştırması


c-Materyal ve yöntem
-Evren ve örneklem
-Araştırma modeli
-Veriler ve toplanması
-Verilerin işlenmesi


d-Araştırma sonuçları

e-Tartışma

f-Sonuç

g-Öneriler

h-Özet


3-Arka bölüm

a-Ekler
b-Kaynaklar listesi




-Çalışmanın bu aşamasında dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıda özetlenmiştir.


Raporlaştırma ile ilgili temel kavramlar bilgisi

1. Rapor, dipnot, kaynakça, metodoloji kavramlarının tanımlarını yazma
2. Verilen bir kavramın tanımını, verilen bir dizi tanım arasından seçip işaretleme
3. Verilen bir dizi kavramla, bir dizi tanımı eşleştirip işaretleme

Araştırma raporunun bölümlerini sıralayabilmek

1. Araştırma raporunda bulunması gereken bölümleri sırasıyla yazma
2. Sırası karışık verilen bölümleri sıraya koyma
3. Verilen bir bölümde bulunması gereken öğeleri yazma

Araştırma raporunun yazımında dikkat edilmesi gereken kuralları açıklayabilmek

1. Araştırma raporunun yazılmasında dikkat edilmesi gereken kuralları yazma
2. Raporlaştırmada kullanacağı dilin özelliklerini açıklama
3. Kapak düzeninin nasıl olacağını yazma
4. Raporlaştırmada kâğıt düzeninin nasıl olacağını yazma
5. Raporlaştırmada başlık ve paragraf düzeninin nasıl olacağını yazma
6. Raporlaştırmada şekil ve tabloların yerleştirilmesinde dikkat edilecek özellikleri açıklama
7. Dipnot yazımında dikkat edilmesi gereken kuralları açıklama
8. Alıntı yapılırken dikkat edilmesi gereken kuralları açıklama
9. Kaynakça yazımında dikkat edilmesi gereken kuralları açıklama
10. Özet yazmada dikkat edilmesi gereken kuralları açıklama

Bilimsel proje hazırlama,proje hazırlama basamakları, proje hazırlarken dikkat edilecek hususlar...
Projelerle İlgili Tüm Bilgiler...
http://gelisenbeyin.net/projeler.html
Bilimsel Proje Nedir?

Bilimsel proje, bilimsel yöntem kullanarak bir deneyin, araştırmanın, koleksiyonun ya da bir buluşun sunuşudur. Bir öğrencinin, ilgilendiği bir konu hakkında araştırma yapmasını, araştırma sonuçlarını bir raporla düzenlemesini ve en sonunda tüm bulgularını sınıfta ya da bir yarışmada sunmasını içerir. Gerçekte tüm bilim adamları bu şekilde çalışırlar. Bilimsel yöntemi kullanarak araştırma yaparlar, araştırmalarının sonucunu da makaleler yazarak bilimsel dergilere gönderirler ya da Sempozyumlarda sunarlar. Böylelikle fikirlerini paylaşırlar ve yeni bilimsel bilgiler yayılır. Araştırmalar bilimsel projelerin ve bilimsel proje yarışmalarının yaratıcılığı uyandırdığı ve yaratıcı düşünmeye özendirdiği, kişiliği ve mantıksal düşünmeyi, problem çözme ve iletişim yeteneğini geliştirdiği, bilimsel yöntemle gerçek yaşamı ilişkilendirmeyi öğrettiği ve toplumdaki buluşçu ruhu ateşlediğini gösteriyor. Özellikle ülkemizin toplumumuzu yeni bin yıllara taşıyacak bilim adamlarına gereksinimi var. Üstelik bilimsel proje hazırlayarak eğlenebilir ve birçok konuda bilginizi arttırabilirsiniz. Şunu unutmayın! Ne kadar çok bilgili olursanız her türlü problemin üstesinden gelebilirsiniz.

Bilimsel Yöntem

Bilimsel düşünmenin en iyi yolu, bilimsel yöntemi uygulamaktır. Böylelikle neden-sonuç ilişkilerini daha kolay anlarız. Bilimsel yöntemin çeşitli aşamaları vardır:

İlk Gözlem

Bir şeyler dikkatimizi çeker ve onun ne olduğunu merak ederiz. Bir şeyler görürüz ve nasıl olduğunu merak ederiz. Bir şeyleri nasıl ve neden işlediğini merak ederiz ve sorular sorarız.

Örneğin “Dünyanın şeklinin elipsoit olmasının nedeni nedir?”

Bilgi Toplama

Öğrenmek istediğimiz konu ile ilgili araştırma yaparız. Kitaplara, ansiklopedilere ve İnternete bakarız. Büyüklere ve uzmanlara sorarız. Bir dedektif gibi bilginin izlerini ararız.

Örneğin “Dünya kutuplardan basık, ekvatorda şişkincedir.”
“Dünya kendi ekseni etrafında döner.”
“Dünya 4,5 milyar yıl önce oluştu.”
“Dünya ilk zamanlar toz ve gaz bulutuydu.”

Hipotez Kurma (Varsayımda Bulunma)

Sorduğumuz sorunun cevabını ya da cevaplarını düşünürüz ve bunları sıralarız. Ve deneyle sınanabilecek aşamaları olan bir durum yaratırız, yani hipotez kurarız (varsayımda bulunuruz) Birden fazla hipotez kurabiliriz.

Örneğin “Dünyanın şeklinin elipsoit olmasının nedeni dünyanın kendi ekseni etrafında dönmesidir.”

Hipotezi Sınamak İçin Deneysel Yöntem Tasarlama

Hipotezi sınamak için bir deney tasarlarız. Ne yapacağımızı sırayla belirleriz. Bu sıralama deneysel yöntemdir.

Örneğin “Bir dosya kâğıdından 1 cm eninde 4 adet şerit kesilir. Bu şeritler yıldız şeklinde yerleştirilir. Ve tam ortadan zımbayla tutturulur. Açıkta kalan uçlar birleştirilir ve bir şişten geçirilir. Ve böylece esnek bir top yapmış oluruz. Bu kâğıttan esnek top dünyanın ilk halini, toz ve bulut halini simgeler. Şeritlerin geçirildiği şiş ele alınarak döndürülür. Ne oluyor? Gözlenir.

Araç ve Gereçleri Toplama

Deneyde kullanacağımız tüm araç ve gereçleri bir araya getiririz, gerekirse bazılarını hazırlarız.

Örneğin: Kağıt, makas, cetvel, kalem, zımba, şiş

Deneyi yapma ve sonuçlarını kaydetme

Deney yapılır ve sonuçlar gözlenir, gözlenen sonuçlar kaydedilir. Bu sonuçlar kullanılan madde miktarı, deneyin ne kadar sürede olduğu, deneyin sonunda ne gibi değişiklik olduğu şeklinde verilerdir. Deney sırasında olan tüm olaylar, gözlemler açıklamalar şeklinde yazılmalıdır. Uygulanan yöntemin sırasıyla uygulanıp uygulanmadığı önemlidir. Bu yüzden deney sırasında aldığımız tüm notlar bize ışık tutar. Eğer bir hata yaparsak bu notlar sayesinde hatamızı kolaylıkla anlarız.

Örneğin Deney sonunda esnek kağıt topu döndürdükçe, topun üst ve alt kısımlarında basılma, orta kısmında şişkinleşme görülür.

Hesaplamalar

Eğer elimizde sayısal sonuçlar varsa, bunları bazı matematiksel işlemler ile değerlendirmek gerekir. Tablo da yapılabilir. Ortaya çıkan sonuç basit çizimler yoluyla gösterilebilir.

Sonuç

Artık soruya geri dönmenin zamanı geldi. Yaptığımız tüm bu çalışmalar, araştırmalar, deneylerle hipotezimiz sınandı mı? Tekrar tüm yaptıklarımızı bir araya getirelim ve değerlendirelim. Eğer yaptığımız deney hipotezimizi sınamadı ise, nerede yanlış olabileceğini araştıralım. Yöntemimizi ya da kullandığımız araç ve gereçleri değiştirmek durumunda kalabiliriz. Tekrar tekrar deneyelim. Eğer bir şey bulamamışsak önemli değil, çünkü, yine de bir şeyler öğrendik. Bilim sadece cevabı bulmak değildir. Bir şeylerin işlemediğini görmek, gerçekte biraz bir şeyler bilmektir. Unutmayalım, yaptığımız deneyler planladığımız gibi gitmezse bu durum cevabı bulmamıza önemli bir adım olabilir. Bu da bize yeni ufuklar açacaktır. Sorular yeni sorulara, bu da bizi yeni hipotezlere götürecektir.

Bilimsel proje hazırlamanın basamakları

Bilimsel proje çalışması merak ve gözlem ile başlar. Çevremizde pek çok varlık var ve çevremizde pek çok değişiklik oluyor. Bu varlıkları ve değişiklikleri merak ederiz. Gökyüzü nasıl oluşmuş? Neden mavi? Gökyüzünde neler var? Geceleri yıldızlar parlıyor, ama her gece aynı yıldızlar olmuyor. Neden? Yıldızlar nasıl yer değiştiriyor? Sonra merak ettiklerimizle ilgili gözlemler yapmaya başlarız ve kendimizi bilimsel proje hazırlarken buluruz. Ama yaptığımız çalışmanın bilimsel olması için yapmamız gerekenler, sırasıyla uygulayacağımız basamaklar var. İşte bunlar:

1. Projenin konusunu seçmek

Projenizi ilgilendiğiniz, üzerine düşündüğünüz, merak ettiğiniz konular üzerine seçin. Aklınıza pek çok fikir gelebilir. Bunları not edin. Hemen karar vermeyin. Bunların arasında sizin en güzel yapabileceğinizi, en merak ettiğiniz seçin. Bu proje sadece sizin seçeceğiniz konuda bilgili olduğunuzu göstermeyecek. Unutmayın, sizin bir sorunuz var. Bu sorunun cevabını vermek için bilimsel bir proje hazırlıyorsunuz.
2. Bilgi toplamak

Projenin konusunu belirledikten sonra konunuzla ilgili kitaplardan, dergilerden, internetten, insanlardan ve kurumlardan bilgi toplayın. Bilginin yazılı olması gerekmiyor. Konunuzla ilgili fotoğraf, asetat, saydam, model, afiş ve bulabileceğiniz her türlü malzemeyi toplayın. Projenizi en iyi nasıl sunabileceğinizi düşünün.

3. Bilimsel yöntem

Sizin bir sorunuz, merak ettiğiniz bir şey var. Projenizin amacı nedir? Ne bulmaya çalışıyorsunuz? Sorunuzun cevabı ne olabilir? Varsayımda yani ön tahminde bulunun. Varsayımınızı gösterecek deneyler nasıl olabilir, hangi malzemeleri kullanabilirsiniz, hangi ölçümleri yapabilirsiniz?

4. Kontrollü deney yapmak ve sonuçları kaydetmek

Tasarladığınız deneyi kontrollü olarak yapın. Kontrollü olarak ve belirli bir işlem sırası izlenerek laboratuarda tekrarlanan gözlemlere kontrollü deney denir. Deneyi yaparken tüm gözlemlerinizi, tüm düşünceleriniz not edin. Tüm notlarınız, çalışmanız bittikten sonra her şeyi toparlamanızı kolaylaştıracak, ayrıca eğer bir hata yaparsanız, hatanızın nerede olduğunu gösterecektir. Hata yapmaktan korkmayın. Bugün bilimin bize gösterdiği buluşlar ve keşifler uzun uğraşların sonunda, tekrar tekrar deneme ve yine yılmadan tekrar deneme ile gerçekleşmiştir. Bilim sabır ve özveri gerektirir. Bundan da korkmayın. Eğer bilimsel yöntemi doğru şekilde uygularsanız mutlaka bir sonuca ulaşırsınız.

5. Grafikler, Tablolar, Çizimler, Modeller

Ne oldu? Bulduğunuz sonuç nedir? Sonuçlarınızı grafikler, tablolar, çizimler yolu ile gösterin. Bulduğunuz sonucu gösterecek maketler (modeller) de yapabilirsiniz.

6. Yaptığını Göster

Çalışmanız basit ve düzenli olmalı ama bir şeyin aynısı olmamalı. Yaptığınız maket, deney insanların anlayabileceği şekilde düzenlenmeli, ayrıca yaptığınız çalışmaya eğlence de katabilirsiniz. Bunu, renkleri kullanarak, insanları şaşırtacak, eğlendirecek düzenlemelerle yapabilirsiniz. Buradaki yaratıcılık size kalmış. Kullandığınız bilimsel yöntemi gösterin.

7. Rapor Yazma

Projenizin öyküsünü anlatın ne yapmak istediniz ve nasıl yaptınız? Bilimsel bir projenin raporu da belirli kurallara ve belirli sıraya göre yazılır. Bu kurallara ve sıraya uymalısınız.

8. Sunuş

Bilimsel bir projenin mutlaka sunuşu yapılır. Siz de projenizi arkadaşlarınıza, öğretmenlerinize, ailenize, jüriye ve tanımadığınız pek çok insana sunacaksınız. Bu yüzden heyecanlanmamak elde değil. Projeyi sunuş pratikleri yapın. Bir arkadaşınıza, ailenize, öğretmeninize sunun, bunu bir kez yaptıktan sonra daha rahat edeceksiniz. Ayrıca unutmayın konunuzu en iyi siz biliyorsunuz. Çok uğraştınız, emek harcadınız, şimdi sizin bildiğiniz bilgileri diğer insanlarla paylaşma zamanı geldi. Her şey çok güzel olacak.