Coğrafya soruları ve cevapları

   Coğrafya soruları ve cevapları

1.Sera etkisi nedir ? Açıklayınız.

Güneş ışınlarının yeryüzüne çarpıp ısı enerjisi haline dönüşmesi sırasında, bu enerjinin uzaya yayılmasını önleyen ve bir manto gibi görev yapan, karbon dioksit, tozlar, su buharı, partiküller v.s. maddelerin ısıyı abzorbe ederek, dünyanın giderek ısınmasına sebep olduğu olaydır. sera gazları: H2O, CH4, NO2, CFC gibi sera etkisini oluşturan gazlardır.

2.Sumatra’nın Toba Dağı’nda 73 bin yıl önce meydana gelen volkanizmanın sonuçları nelerdir?

Sumatra’daki Toba Dağı yaklaşık 73.000 yıl önce patlamış ve atmosfere yoğun bir şekilde kül ve gaz yayılmıştır. Patlamanın şiddetiyle gökyüzünün karardığı ve bölgede sıcaklık değerlerinin önemli ölçüde azaldığı görülmüştür. Bu nedenle iklimin Buzul Çağı’ndaki duruma döndüğü tahmin edilmektedir. Günümüzde o bölgede patlamadan geriye kalan 5-10 cm kalınlığında kül tabakası mevcuttur.

3.Fosil yakıt kullanımındaki artış, doğal sistemleri nasıl etkilemektedir?

Fosil yakıtların çevre kirlenmesindeki etkisi çok fazladır ve doğal sistemleri olumsuz etkilemektedir.Fosil yakıtların kullanılmasıyla ortaya çıkan gazların atmosferdeki oranının artması asit yağmurlarına neden olacak ve içilebilir su kaynakları azalacaktır.Ayrıca fosil yakıtların üretilmesi ve dağıtılması esnasında da çevre kirliği artmaktadır.Fosil yakıt kullanımındaki artış ,atmosferdeki karbondioksit, metan ve azotoksit gazlarının oranının artmasına ve sera etkisini artırarak dünyanın normalden fazla ısınmasına (küresel ısınmaya) neden olmaktadır. Küresel ısınmanın sonucu olarak, tatlı su kaynaklarının azalması, gıda üretimi koşullarındaki genel değişiklikler ve seller, fırtınalar, sıcak dalgaları ve kuraklık nedeniyle ölümlerde yaşanacak artış gibi potansiyel tehlikeler gündeme gelecektir.Bu durum en çok, hızlı iklim değişimine karşı hazırlık yapamayan yoksul ülkeleri etkileyecektir.Yaşam alanlarının hızlı değişimine ayak uyduramayan birçok bitki ve hayvan türünün nesli yok olacaktır. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, sıtma ve yetersiz beslenme gibi nedenlerden milyonlarca kişi ölümle yüz yüze gelecektir.

4.Küresel ısınmaya yol açan karbon gazlarının atmosferdeki artışını azaltmak için

neler yapılmalıdır?

Fosil yakıtların, enerji üretiminde kullanımına sınırlama getirilmelidir.Doğayla dost enerji(hidroelektrik, jeotermal, güneş, rüzgar,dalga) kaynaklarının kullanımı arttırılmalıdır. Ayrıca daha az enerji tüketen cihaz ve araçlar geliştirilmeli, enerji daha verimli kullanılmalı ve enerji tasarrufu için gerekli önlemler alınmalıdır.

5.Alp Dağları’nın uzantısı kuzey ve güney doğrultusunda olsaydı bu durum Avrupa’daki ulaşım sistemini nasıl etkilerdi ?

Alp Dağları’nın uzantısı kuzey ve güney doğrultusunda olsaydı kara ve demiryolu ulaşım hatları da kuzey güney doğrultusunda olacak ve kuzey güney doğrultusunda ulaşım kolaylaşacaktı.

6.Önceki jeolojik devirlerde çok uzun zaman diliminde meydana gelen iklim

değişikliği günümüzde neden çok kısa bir zamanda gerçekleşmektedir?

İnsanlarının sayısının ve insan faaliyetlerinin artması ve özellikle sanayi devriminden sonra meydana gelen fosil yakıtların kullanımındaki artış iklim değişikliklerinin kısa bir sürede gerçekleşmesine imkan tanımaktadır.İnsan faaliyetleri klimatolojik süreçleri olumsuz yönde etkileyerek iklim değişimlerini hızlandırmaktadır.

7.Küresel ısınma bitki ve hayvan topluluklarını nasıl etkilemiştir? Örneklerle açıklayınız.

Küresel ısınma bitki ve hayvan türlerinin sayısının azalmasına,yaşam alanlarının değişmesine, yaşamlarının değişmesine(adaptasyon süreci) ve bazı türlerin neslinin tükenmesine neden olmaktadır.Kanada’nın kuzeyinde yaşayan karibuların sayısı 1989’da 2001’e 178.000’den 123.000 düşmüştür.Bu durumun nedeni ısınma nedeniyle bahar aylarının erken başlayıp erken sona ermesi nedeniyle karibu yavrularının kışı geçirmeye yeterli ağırlığa ulaşmadan bitkilerin kurumasıdır.Küresel ısınma nedeniyle Alaska’daki ladin ağaçları zarar görmektedir. Avrupa’da 35 yerli kelebek üzerinde yapılan bir araştırma, bu türlerin yaklaşık üçte ikisinin son 20-30 yılda yayılım alanlarını 30 ile 240 km kuzeye kaydırdığını ortaya çıkardı. Avrupa’daki pek çok bitki 50 yıl öncesine göre bir hafta erken çiçek açıyor ve sonbaharda yapraklarını beş gün önce döküyor. İngiltere’de kuşlar 20. yüzyıl ortalarına oranla ortalama 9 gün erken kuluçkaya yatıyor, kurbağalar ise 7 hafta erken çiftleşiyor. Kuzey Amerika’da ağaç kırlangıçları 25 yıl öncesine göre ilkbaharda kuzeye 12 gün erken göç ediyor.

8.Sellerin doğal süreçlere olan etkisini örneklerle açıklayınız.

Seller sonucunda can ve mal kayıpları yaşanmaktadır.Seller sonucunda ekili alanlar zarar görmekte,salgın hastalık tehlikesi ortaya çıkmaktadır.Selin etkilediği yerlerdeki ekosistemlerde değişiklik olmakta bitki ve hayvan türleri bundan olumsuz etkilenmektedir.Selin etkilediği alanlarda çatlakların ve oyukların oluşması ve bunun sonucu olarak yamaçlarda çökmeler(kütle hareketleri)dir.Büyük miktardaki toprak başka yerlere taşınır.Tarım arazileri selin getirdiği maddelerle örtülür ve toprak verimsizleşir.

9.Günümüze kadar yeryüzünde büyük volkanik patlamalar nerelerde gerçekleşmiştir ?

Yellow Stone (ABD) ve Toba Dağı (Endonezya) büyük volkanik patlamaların meydana geldiği noktasal örneklerdir.

Büyük volkanik patlamalar Pasifik Okyanusu çevresi, Japonya, Endonezya,Güneydoğu Asya Adaları,Akdeniz Çevresi , Hawai ve Atlas okyanusunun orta kesimleri aktif volkanik alanlardır. Etna (Sicilya, İtalya),Hekla (İzlanda),Kilauea (Havai, ABD), Krakatoa (Rakata, Endonezya),Mauna Loa (Havai, ABD),Mauna Kea (Havai, ABD),Mount Baker (Washington, ABD),Erebus Dağı (Ross Adası, Antarktika),Mount Hood (Oregon, ABD), Mount Fuji (Honshu, Japonya),Mount Rainier (Washington, ABD),Mount Shasta (California, ABD),St. Helens Dağı (Washington, ABD),Novarupta (Alaska, ABD),Popocatépetl (Meksiko, Meksika),Uludağ (Olympos Dağı) (Bursa, Türkiye)

Surtsey (Surtsey adası, İzlanda),Santorini (Santorini adası, Yunanistan)Tambora (Sumbawa, Endonezya),Teide (Tenerif, Kanarya Adaları, İspanya),Tungurahua (Ekvador),Vezüv (Napoli Koyu, İtalya),Llaima (Şili),Pelée (Martinik) büyük volkanik patlamaların meydana geldiği alanlardır.

10.Küresel ısınmaya bağlı olarak okyanus akıntılarında meydana gelebilecek değişim ne gibi sonuçlara yol açacaktır ?

Okyanus akıntıları sürekli rüzgarlar ve Ekvator ile Kutuplar arasındaki tuzluluk ve sıcaklık farkından dolayı ortaya çıkmaktadır.Buzulların erimesi sonucu Okyanus sıcaklıkları ve tuzluluk oranlarında değişim olacaktır. Bu durum, okyanus akıntılarını da yavaşlatacaktır. Okyanus akıntılarının karaların kıyı kesimlerinin ısınmasında, soğumasında, yağış almasında, sıcaklığın Ekvator’dan Kutuplar’a taşınmasında büyük önemi olduğu için okyanus akıntılarının yavaşlaması kısa sürede çok büyük iklim değişikliklerine neden olacaktır.

11.Hollanda, deniz seviyesinde meydana gelen değişmelere karşı kıyılarını korumak için ne tür tedbirler almıştır?

Hollanda kıyı bölgesinin düşük kotlu bir doğaya sahip oluşu; fırtınalar ve deniz seviyesindeki yükselmelerle birleşince, bölgeyi kıyı taşkınları ve erozyon açısından hassas bir duruma dönüştürmektedir. Deniz seviyesi altında bulunan ülkenin büyük bir kesimi, taşkınlara karşı yapılan barajlar ve seddeler tarafından korunmaktadır.1990 yılından bu yana kum beslemesi yoluyla daha fazla toprak kaybını önlenerek kıyı çizgisini korumaktır.

12.Günümüzde yeryüzünde ekstrem olayların yaşanmasında hangi faktörler etkili olmuştur?

Klimatolojik süreçler,Jeolojik süreçler ve İnsan faaliyetleri ekstrem olayların yaşanmasında etkili olmaktadır.

Sera gazlarındaki artış ve küresel ısınma Ekstrem sıcaklıklar,Şiddetli fırtınalar,Aşırı yağışlar,Sel ve Kuraklık gibi ekstrem doğa olaylarının yaşanmasında etkili olmaktadır.

Ekstrem sıcaklıkların yaşanmasında aşırı sıcak ya da aşırı soğuk hava kütleleri,Şiddetli fırtınaların yaşanmasında Tropikal alçak basınçlar,Aşırı yağışların yaşanmasında bol nemli hava kütlelerinin yükselerek soğuması,Sellerin oluşumunda aşırı yağışlar,kar ve buz erimeleri ve yanlış arazi kullanımı,Kuraklığın oluşumunda aşırı sıcak ve aşırı soğuk ile yağışların beklenen seviyenin altına düşmesi,Kütle hareketlerinin oluşumunda eğim,yağış, tabakaların uzanışı killi yapı,yanlış arazi kullanımı ,kazı çalışmaları ile volkanik olaylar, deprem ve seller etkili olmuştur.Volkanizma,Deprem ve Tsunami gibi ekstrem olayların temel nedeni olarak da yer kabuğunu oluşturan levhaların hareketi ile oluşan gerilimler ve fay hatlarının oluşumu yatmaktadır.

12.SINIF COĞRAFYA SAYFA 24 ETKİNLİK ve CEVAPLARI Yukarıdaki haritada ilk medeniyetlerin kurulduğu yerler gösterilmiştir. Dünya fiziki haritasından ve yukarıdaki haritadan yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1.İlk medeniyetler hangi enlemler arasında yer almaktadır? Söyleyiniz.

30 Güney ile 45 derece Kuzey enlemleri arasında kurulmuştur.

2.İlk medeniyetlerin haritada gösterilen yerlerde ortaya çıkmasının nedenlerini sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız.

İklim şartlarının uygun olması(sıcaklık ve yağış), coğrafi konumunun uygun olması, verimli tarım alanlarının bulunması, su kaynaklarının varlığı ve korunaklı limanlar, komşu medeniyetler, yer şekilleri

3.Harita üzerinde numaralandırılmış yerlerde hangi medeniyetler kurulmuştur? Söyleyiniz. 

Aztek, İnka,Maya,Akdeniz,Roma,İslam,Anadolu,Türk,Hint,Ara

12.SINIF COĞRAFYA SAYFA 24 ETKİNLİK ve CEVAPLARI Yukarıdaki haritada ilk medeniyetlerin kurulduğu yerler gösterilmiştir. Dünya fiziki haritasından ve yukarıdaki haritadan yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1.İlk medeniyetler hangi enlemler arasında yer almaktadır? Söyleyiniz.

30 Güney ile 45 derece Kuzey enlemleri arasında kurulmuştur.

2.İlk medeniyetlerin haritada gösterilen yerlerde ortaya çıkmasının nedenlerini sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız.

İklim şartlarının uygun olması(sıcaklık ve yağış), coğrafi konumunun uygun olması, verimli tarım alanlarının bulunması, su kaynaklarının varlığı ve korunaklı limanlar, komşu medeniyetler, yer şekilleri

3.Harita üzerinde numaralandırılmış yerlerde hangi medeniyetler kurulmuştur? Söyleyiniz. 

Aztek, İnka,Maya,Akdeniz,Roma,İslam,Anadolu,Türk,Hint,Ara

12.SINIF COĞRAFYA KITABI SAYFA 26-27 ETKİNLİK ve CEVAPLARI

1.Konu içinde bazı medeniyetler hakkında bilgiler verilmiştir. Siz de diğer medeniyetlerle ilgili araştırma yaparak boş bırakılan kutucukları doldurunuz.

2.Medeniyetlerin kurulmasında etkili olan benzer ve farklı yönleri tespit ederek bunun nedenlerini tartışınız.

İklim şartlarının uygun olması(sıcaklık ve yağış), coğrafi konumunun uygun olması, yer şekillerinin uygun olması, verimli tarım alanlarının bulunması, su kaynaklarının varlığı ve korunaklı limanların varlığı medeniyetlerin kurulmasında etkili olmuştur. Medeniyetlerin kurulduğu yerlerin etrafındaki doğal sınırlar medeniyetlerin özgün yapıya sahip olmalarını sağlamıştır. Tarım toprakları az olan kıyılarda denizcilik ve ticaret gelişmiştir.

İLK MEDENİYETLER ve ÖZELLİKLERİ

MEZOPOTAMYA MEDENİYETİ Mezopotamya, kuzey ve kuzeydoğudan yüksek dağlarla çevrili, güneyden Suriye ve Arabistan çöllerine açık, geniş bir düzlüktür. Varlığını ve önemini, Anadolu topraklarından doğan Dicle ve Fırat nehirlerine borçludur.

Mezopotamya’da tarıma uygun olmayan alanları tarıma kazandırmak için sulama kanalları yapılmış, bataklıklar drene edilmiş ve taşkın sonrası oluşan alüvyon birikintileri düzeltilmiştir. Bu çalışmalar sonucu zamanla köyler gelişerek kent hâline gelmiştir. Böylece Mezopotamya’da ilk kültür merkezleri ortaya çıkmıştır. Kentlerin ortaya çıkması insanlık tarihinde, ateşin bulunması ve tarımın başlamasından sonra kaydedilen önemli bir aşamadır. İlk kültür merkezlerinin ortaya çıktığı, önemli mimari eserlerin oluşturulduğu uygarlıklar, tarihî ve coğrafi koşulların etkisiyle hızlı gelişmiştir.

MISIR MEDENİYETİ

Mısır medeniyeti, Kuzey Afrika’da Nil Nehri ve etrafında kurulmuştur. Etrafının çöllerle kaplı olması diğer medeniyetlerle etkileşiminin daha az olmasına neden olmuştur. Bu nedenle Mısır medeniyeti kendine özgü özelliklere sahiptir. Mısırlıların medeniyete geçişinde; neolitik yerleşmelerin varlığı, Nil Nehri ve Mezopotamya uygarlığı etkili olmuştur. Mısır’ın da Mezopotamya gibi, büyük bir taşkın nehre sahip olması, verimli topraklarından yılda iki kez ürün alınabilmesi ve uygun iklim şartlarına sahip olması uygarlığa geçişini kolaylaştırmıştır. Nil Nehri çevresinde yaşayanlar düzenli taşkınlardan sonra bozulan tarlaların sınırlarını yeniden tespit etmek için matematikten yararlanmışlardır. Bu durum kamu yönetimi örgütlenmesini oluşturarak bilimin de gelişmesine katkı sağlamıştır. Nil Nehri’nin uygarlığa diğer bir katkısı da üzerinde ulaşım yapılmasıdır. Nehrin düzenli akışı nehir taşımacılığını geliştirmiş, bu da yönetimin bölgeyi kolayca denetlemesine imkân sağlamıştır. Nil boyunca hem ticari ilişkiler rahatça yapılmış hem de vergiler kolayca toplanmıştır. Bu durum uygarlığın çok daha hızlı büyüyüp güçlenmesinde etkili olmuştur. Kendilerine özgü hiyeroglif (kutsal resim yazısı) yazısını kullanmışlardır. Yazılarını “papirüs” adı verilen bitki yapraklarına yazmışlardır. Eczacılık, kimya ve tıpta gelişmişlerdir. Matematikte “pi” sayısını bulmuş ve astronomide gelişmişlerdir.Rasathaneler kurmuşlar ve Nil Nehrinin taşma sürelerini hesaplamışlardı. Güneş yılı esasına dayalı ilk takvimi Mısırlılar yapmışlardır. Romalılar, Mısırdan aldıkları bu takvimi geliştirerek bugün kullandığımız Miladi takvimi oluşturdular.

Hint uygarlığı 

Ganj,Brahmaputra ve İndus nehirleri çevresinde Hint Medeniyeti ortaya çıkmış ve gelişmiştir. Bu bölgede elverişli iklim şartları ve verimli tarım alanları bulunmaktadır. Entansif tarım yöntemleri geliştirmişler, fili evcilleştirmişler, mimari ve yazı alanında uygarlığa katkıda bulunmuşlardır. Ülkenin tarihini coğrafi şartları etkilemiştir. Elverişli iklimi ve verimli topraklarından dolayı pek çok kavimin istilasına uğramıştır.

Akdeniz uygarlıkları 

Akdeniz kıyıları, medeniyetlerin ilk kurulduğu alanlardan biridir. Tarım alanlarının az olması, akarsuların varlığı, kıyılarında liman olmaya elverişli ada ve yarımadaların bulunması bu bölgede İyonya, Lidya, Yunan, Fenike ve Roma gibi birbirinden farklı medeniyetlerin kurulmasına neden olmuştur. Bu medeniyetlerden bazıları yer altı ve yer üstü kaynakları bakımından zengin olmadıklarından deniz ticaretine yönelmişler ve ihtiyaçlarının bir bölümünü denizden karşılayarak denizci karakterli uygarlıklar kurmuşlardır.

İyonlar ve Yunanlılar zamanla gemi yapımında ustalaşmış ve Akdeniz kıyılarındaki ürünleri toplayarak ihtiyacı olan toplumlara pazarlamaya başlamışlardır. Böylece farklı uygarlıklar arasında, ticari mallar taşınırken aynı zamanda kültürel gelişmeler bir merkezden diğerine nakledilmiştir.

Akdeniz uygarlıkları yeni şehirler ve koloniler kurarken buradaki insanlar bereketli tarım alanlarının az olması nedeniyle daha geniş ticari imkân sunan sahalarda yerleşmişlerdir. Böylece kentleşme Akdeniz’in doğu kıyılarından batı kıyılarına doğru yayılmıştır.

Çin uygarlığı 

Sarı ve Gök ırmak çevresinde kurulmuşlardır. Bu alanlar verimli topraklar bulunmaktadır. Güneybatısı ormanlık yüksek dağlarla, Kuzeybatısı da bozkırlar ve çöllerle sınırlı olan Çin de dışa kapalı ve özgün bir medeniyetin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Tıp, matematik ve astronomi alanında da ileri gitmişlerdir. Çinliler kendilerine özgü bir yazı kullanmışlar, barut, pusula, kağıt, matbaa ve mürekkebi icat ederek dünya medeniyetinin gelişmesine katkıda bulunmuşlardır. Porselen yapımı, ipekli dokumacılıkta ileri gitmişlerdir. Hun saldırılarına karşı Çin Seddi’ni yapmışlardır.

Maya uygarlığı 

Maya uygarlığı Amerika kıtasındaki Kolomb-öncesi uygarlıklardan biridir. Bir Orta Amerika uygarlığı olan Maya uygarlığı, binlerce yıl boyunca Meksika’nın güneydoğusundan, Honduras, El Salvador ve Guatemala’ya kadar uzanan bir bölgede hüküm sürmüştür. Maya dilini oluşturmuşlardır. Mayalar astronomi, matematik, mimari ve sanat gibi birçok alanda ileri bir uygarlık oluşturmuşlardır. Klasik-öncesi dönemden itibaren olağanüstü yapılar inşa etmişlerdir. Taş işlemeciliğinde ileri gitmişlerdir. Piramitler, tapınakları, saraylar,dikili taşlar,top sahaları gibi büyük yapılar inşa etmişlerdir. Kullandıkları taş, genellikle kireç taşıdır. Mayaların ticari malları arasında yeşim taşı, kakao, mısır, tuz ve obsidyen taşı sayılabilir. Çömlekçilik ve seramik yapımında uzmanlaşmışlardır. Entansif tarım sistemlerini kullanmışlardır. Yazı, sayı sistemi ve “Uzun Hesap” denilen takvim sistemini oluşturmuşlardır. Şehircilikte ileri gitmiş ve birçok şehri meydana getirmişlerdir. Akarsu, dere, göllerde ve denizlerde kanolarla taşımacılık(denizcilik) yapmışlar ve ticaretle uğraşmışlardır.Kendilerine has dilleri mevcuttu. Yazıyı, sıfırı da içine alan bir sayı sistemini ve astronomiye dayanan takvimi kullanıyorlardı. Dikkat çekici eserler inşâ etmişlerdi.

İnka Uygarlığı 

İnkalar, Büyük Okyanus kıyısına paralel uzanan And sıradağları üzerinde 12-16. yüzyıllar arasında yaşamış ve büyük bir imparatorluk kurmuşlardır. Bu bölge çok değişik iklim ve doğa koşullarını içermekteydi. İnkaların yaşadıkları And Dağları’nın batı kıyısında çöl ve vadiler yer alırken kuzeydoğu kesimleri tropikal yağmur ormanlarıyla kaplıydı.

İnkalar, şehirlerini ve kalelerini, dini inançları nedeniyle korumak ve savunabilmek için And Dağları’nın yüksek kesimlerdeki dik ve sarp yamaçlara inşa etmişlerdi. Bu yapılardaki devasa taş bloklar çok hassas ve düzgün bir şekilde birbirleriyle birleştirilmiştir. Taş işçiliğinde ileri gitmişlerdir.

İnkalar bulundukları bölgenin coğrafi konumu nedeniyle güneşin hareketleri konusunda uzmanlaşmışlar ve güneş saatini yapmışlardır. Yüksek kayalıklara yerleştirdikleri elips şeklindeki altın yansıtıcılarla astronomik gözlemler yapmışlar, güneşin yıllık hareketlerini incelemişlerdir. Patates tarımını ilk yapan medeniyettir. Tarımda teraslama yöntemi ve diğer entansif tarım tekniklerini kullanmışlardır. Sözlü edebiyatları olup, yazıları yoktu. Mısır ve patates yetiştirip, sekiler üzerinde tarım yaparlardı. Ülkede mükemmel bir yol şebekesi vardı.

Aztek uygarlığı 

15. yüzyıl ile 16. yüzyıl başlarında, bugünkü Meksika’nın orta ve güney kesimlerinde büyük bir imparatorluk kurmuşlardır. Büyük bir imparatorluk kurabilmelerinin temelinde, kullanılabilir tüm toprakların entansif biçimde ekildiği, gelişkin bir sulama ve bataklık kurutma sistemine dayalı olağanüstü tarım düzenleri yatar. Bu yöntemlerle sağlanan yüksek verimlilik, zengin ve kalabalık bir ülkenin doğmasını sağlamıştır. İnkalar, çatıları tahta kirişler üzerine saman örtülü, altın süslemeli büyük taş kaleler ve tapınaklar yapmışlardır. Taş işçiliği ve mimaride ileri gitmişlerdir. Aztekler gelişmiş tarım yöntemlerine, kendilerine ait bir dine, takvime, alfabeye sahiplerdi. Aztek kültürü kendisini, tarıma bağlı ekonomi, dokumacılık, çanak çömlek yapımı metalurjide başlangıç, sayılar, piramit şeklinde yapılar, takvim sistemi, resim yazısı, şehir devlet organizasyonu ve dini faaliyetlerde göstermiştir.

12.SINIF Coğrafya Kitabı Etkinlik sayfa 28 bulmaca Aşağıdaki bulmacayı çözünüz.

1.Kültür ve medeniyetin yayılışında büyük etkisi olan ve tarihin başlangıcı olarak kabul edilen buluş, YAZI

2.Mezopotamya’nın doğusunda akan ve bu bölgeye hayat veren nehirlerden biri, DİCLE

3.Güneydoğu Anadolu’dan başlayarak Basra Körfezi’ne kadar uzanan Dicle ve Fırat nehirleri arasındaki bölge, MEZOPOTAMYA

4.Maya uygarlığının bulunduğu alanda yetişen tropikal ürünlerden biri, ANNANO

5.Maya uygarlığının bulunduğu bölgede yapıların inşasında yaygın olarak kullanılan taş KİREÇTAŞI

6.Demirin günlük hayatta kullanılması ile yapılan ve tarımda büyük gelişmelere neden olan tarım aleti SABAN

7.Büyük Okyanus kıyısında And Dağlarına paralel uzanan alanda kurulan, güneşin hareketleri konusunda uzmanlaşan ve güneş saatini yapan uygarlığın adı, İNKA

8.Bugünkü Meksika sınırları içerisinde kurulmuş olan uygarlığın adı AZTEK

9.Medeniyete geçişte çok önemli katkısı olan buluşlardan biri ATEŞ

10.Mezopotamya’yı oluşturan ve bu bölgenin batısından geçen nehir FIRAT

12.SINIF Coğrafya Kitabı Etkinlik sayfa 29

Aşağıdaki tabloda medeniyetlerin gelişmesine ve yayılmasına neden olan bazı buluşlar verilmiştir. Ön bilgilerinizden faydalanarak aşağıda boş bırakılan yerleri doldurunuz.

Yazı

Sümerler, yazıyı ilk kullanan uygarlıktır. Yazı, Asurlular başta olmak üzere pek çok kavim tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Daha sonra bilim, hukuk ve ticarette de kullanılmış, ardından ilk eğitim kurumları açılmıştır. Haftanın günleri de bu dönemde belirlenmiştir. Zaman içinde kahramanlık hikâyeleri, dinî törenlerin uygulanma esasları vb. yazıya geçirilmeye başlanmış, tüm bunlar kültürün gelişmesine ve aktarımına büyük katkılar sağlamıştır.

Takvim

Günümüzde takvim denilince miladi takvim akla gelir.Dünya’nın güneş etrafında dönüşüne göre miladi takvim düzenlenmiştir. 1 yıl, 365 gün 6 saat tir. Bu takvimi ilk kez Mısırlılar kullanmıştır. Bu takvim; İyonlar, Yunanlar ve Romalılar tarafından geliştirilmiştir. Roma İmparatoru Jullius Cesar ve Papa XII.Gregor tarafından düzenlenerek günümüzdeki şeklini almıştır. Eski topluluklar, takvimde ay senesini kullanıyorlardı. Ay yılı ile Güneş yılı arasında 11 günlük fark vardır. Ay yılında her yıl başlangıcı 11 gün öne gelir.Miladi takvimin temelini oluşturmuştur.İsa’nın doğumu (Milat) başlangıç alınmıştır. Milattan önceki tarihlerde rakamsal değeri büyük olan tarih daha eski bir tarihi gösterir. Milattan sonraki tarihlerde rakamsal değeri büyük olan günümüze daha yakın bir tarihi gösterir.

Demir

Demiri ilk işleyen milletlerden biri de Orta Asya’daki Türklerdir. Demir ilk önce silah yapımında, daha sonra da araç gereç yapımında kullanılmıştır. Eski Türkler göç ettikçe oradaki halklara demiri ve onu işlemeyi öğretmişlerdir. Zamanla demir, savaşlarda üstünlük elde etmenin temel unsurlarından biri hâline gelmiştir. Demir Hititler de demirden silah yapımında kendilerine özgü teknikler geliştirmişler ve çok daha sağlam silâhlar yapmaya başlamışlardır. Bu yolla iki yüzyıl boyunca süper güç olmayı başarmışlardır. Demir, dayanıklı olduğundan tarımda kullanılan araçların yapımında kullanılmış, sağlam sabanlarla ekilen topraklardan daha bol ürün alınması sağlanmıştır.

Kağıt

İnce bitki liflerinin keçeleşmesi ile meydana gelen bugünkü kağıdın ilk olarak M.S. 1. yüzyılda Çin’de yapıldığı sanılmaktadır. Aslında M.Ö. 4000 yıllarında Mısır’da bulunan Cyperius (papirüs) denilen bitkinin sapı uygun boyutlarda kesilip bir tahta üzerine dizilip, sulu vaziyette tokmaklanarak bir çeşit kağıt üretilmekteydi. Yapılışı ve özelliği bakımından bugünkü kağıttan farklı olmakla beraber, kağıt ismi bu papirüs kağıdından kalmıştır. Papirüsle beraber, çeşitli hayvan derilerinden yapılan parşömen kağıdı da tarih boyunca kullanılmıştır.

Kağıt, ilim ve kültürün yayılıp gelişmesinde çok büyük bir rol oynamıştır ve ilk para mantığının bir şeyler satın alma, değiş tokuş gibi parasal şeylerin başlangıcı olmuştur. Yazma, taşıma ve muhafazasındaki kolaylıklar, herhangi bir yerdeki ilim ve bilginin çok kısa bir zamanda dünyanın her tarafına kolayca yayılmasını temin etmiş, böylece bugünkü medeniyete ulaşılmasının başlıca vasıtalarından birisi olmuştur. Kağıdın kimin tarafından bulunduğu bugün kesin bilinmemektedir. Ancak bugünkü kağıt hamuru ile elde edilen kağıdın ilk modeli milattan sonra 105′te Çin’de Ts’ai Lun adında bir saray görevlisi tarafından yapıldığı kabul edilmektedir. 18. yüzyılda Fransa’da ilk defa kağıt makinesi yapılmıştır.,

12.SINIF COĞRAFYA SAYFA 30-31 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME SORULARI VE CEVAPLARI

1.Aşağıdaki tabloda Mezopotamya uygarlığına ait bazı özellikler verilmiştir. Diğer uygarlıklara ait özellikleri ön bilgilerinizden yararlanarak kutucuklara yazınız.

Aşağıdaki resim küçültülmüştür. Buraya tıklayarak büyütebilirsiniz. Resmin orijinal boyutları 773×599.

2.İlk uygarlıklardaki kentlerin özellikleri nelerdir?

Verimli tarım alanlarının ortasında ulaşım bakımından elverişli pazar yerleri olarak ortaya çıkmışlardır. Ticaretin gelişmesine paralel olarak gelişmişlerdir. Kentlerin toplam sayıları ve nüfusları azdır.

3.Neolitik sonrası ilk medeniyetler nerelerde ortaya çıkmıştır?

Mezopotamya, Mısır, İndus(Hindistan), Akdeniz Çevresi, Sarı ırmak ve Gök ırmak ve Orta Amerika’da ortaya çıkmışlardır.

4.Mezopotamya uygarlığının Maya ve İnka uygarlığından daha fazla saldırılara uğramasının nedenleri nelerdir?

Maya ve İnka uygarlıklarının çevresinde bu uygarlıklara karşı koyabilecek medeniyetler yoktu. Yeni Dünya’da yer alan uygarlıklar Amerika keşfedildikten sonra saldırılara uğramışlardır. Mezopotamya Uygarlığı ise Eski Dünya medeniyetlerinin ortasında yer alıyordu ve Mezopotamya’nın ekonomik zenginlikleri ve coğrafi konumu çevresindeki medeniyetlerin istilalarına neden olmuştur.

5.Mısır uygarlığının Mezopotamya’dan sonra doğmasında etkili olan faktörler nelerdir?

Etrafının çöllerle kaplı olması diğer medeniyetlerle etkileşimi daha azdır. Bu nedenle Mısır Medeniyeti Mezopotamya medeniyetinden sonra ortaya çıkmıştır ve özgün bir medeniyettir. Mezopotamya medeniyetinin çevresinde coğrafi engeller yoktur. Bu nedenle medeniyete geçiş bu bölgede daha önce olmuştur. Diğer toplumlar ve ticaretin gelişmesi şehirlerin ve kültür merkezlerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur.

6.Hint uygarlığının kurulduğu bölgenin coğrafi özellikleri nelerdir? Bu özellikler Hint uygarlığının gelişmesinde nasıl etkili olmuştur?

7.Mısır uygarlığının Mezopotamya uygarlığı kadar saldırılara maruz kalmamasının nedenleri nelerdir? Mısır uygarlığının kurulduğu bölgenin etrafının çöllerle kaplı olması bu bölgeye yapılacak saldırı ve istila hareketlerini güçleştirmiştir. Mezopotamya Uygarlığı ise Eski Dünya medeniyetlerinin ortasında yer alıyordu ve Mezopotamya’nın ekonomik zenginlikleri ve coğrafi konumu çevresindeki medeniyetlerin istilalarına neden olmuştur.

8-30 derece kuzey enlemleri arasında yer alır.Kuzeyden Himalaya Dağları,Belucistan Dağları ve Dekkan dorukları ile çevrilidir.Güneybatı ve Güneydoğusunda Hint okyanusu yer alır.İndus ve Ganj nehirleri ve bu nehirlerin oluşturduğu verimli İndus ve Ganj deltaları Hint uygarlığının gelişiminde etkili olmuştur.Ayrıca muson iklimi tarım topraklarından yılda iki kez ürün elde edilmesine imkan tanımıştır.

Bitki örtüsü ve hayvan türleri çeşidi son derece fazladır. Hindistan’ın kuzeybatısında yer alan geçitler bu bölgeyi istilalara açık hale getirmiştir. Ariler tarafından İndus medeniyeti ortadan kaldırılmıştır.

12.SINIF Coğrafya Kitabı ÖLÇME DEĞERLENDİRME SAYFA 30 – 31 ÇOKTAN SEÇMELİ SORULAR Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplandırınız.

1.And Dağlarının yüksek kesimlerindeki vadilerde yaşamış İnka medeniyeti ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A)Patates tarımını ilk yapanlardır.

B)Taş işlemeciliğinde ileri seviyededirler.

C)Tarımda teraslama gibi ileri yöntemler kullanmışlardır.

D)Güneşin hareketlerine bağlı olarak güneş saati yapmışlardır.

E)Kendilerine ait bir yazı oluşturmuşlardır.

2.Mezopotamya uygarlığının gelişmesinde aşağıdakilerden hangisi etkili olmamıştır?

A)Verimli taşkın ovalarının varlığı B)Dicle ve Fırat nehirlerinin bulunması

C)İklim koşullarının tarıma uygun olması D)Nüfus artışına bağlı olarak üretimin hızlandırılması E)Geçimlerini avcılık ve toplayıcılıkla sağlamaları

3.Mezopotamya’daki kent devletlerinin ticaret ilişkilerini başlatmasında aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu söylenebilir?

A)Ham madde kaynaklarının sınırlı olması B)Yeni topraklar elde etmek istemeleri

C)Parayı kullanmaya başlamaları D)Kültürlerini yaymak istemeleri

E)Savaşçı bir yapıya sahip olmaları

4.Aşağıdakilerden hangisi ilk kültür merkezlerinin kurulduğu bölgelerin ortak özelliklerindendir?

A)Yüksek platolar üzerinde gelişmiş olmaları

B)Tropikal iklim özelliklerine sahip olmaları

C)Yoğun orman örtüsüyle kaplı olmaları

D)Yüzey şekillerinin arızalı ve engebeli olması

E)Genellikle orta kuşakta yer almaları

5.Aztek ve Maya uygarlıklarının ortak özellikleri arasında;

I.Orta Amerika’da kurulmuş olmaları

II.Resim yazısına sahip olmaları

III.Yağmur ormanlarının yoğun olduğu alanlarda yerleşmeleri

gibi durumlardan hangisi ya da hangileri gösterilebilir?

A) Yalnız l B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve II

6.Aşağıdaki ülkelerin hangisi ilk medeniyetin kurulduğu alanlardan biri değildir?

A) Suriye B) İsveç C) Türkiye D) Pakistan E) Peru

7.Yerleşik uygarlığın ilk doğduğu medeniyet bölgesi aşağıdakilerden hangisidir?

A)Orta Amerika B)Sarı Irmak Havzası C)Mezopotamya 

D)Nil Nehri Deltası E)İndus Vadisi

12.SINIF Coğrafya Kitabı ÖLÇME DEĞERLENDİRME SAYFA 31 Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle tamamlayınız.

1.AZTEKLER Meksika Vadisi’nde ortaya çıkan bir uygarlıktır.

2.Yerleşik hayata TARIM faaliyetiyle geçilmiştir.

3.Mezopotamya FIRAT ve DİCLE nehirleri arasında, üç tarafı dağlarla çevrili bir düzlüktür.

4.Sümerler’den sonra MISIR, FENİKE, PERS uygarlıkları kendi yazılarını geliştirip kullanmışlardır.

5.GANJ ve İNDUS nehirleri Himalaya Dağlarından doğar ve Kuzey Hindistan’a ulaşır.

6.Eski Dünya’da ırmak boyu uygarlığının en sonuncusu ÇİN uygarlığıdır.

ÖLÇME DEĞERLENDİRME SAYFA 31 DOĞRU YANLIŞ

Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına D, yanlış olanların başına Y harfini yazınız.

1.(D) Çin’de ticaretin gelişmesinde Mavi ve Sarı Irmak’ın “Büyük Kanal” ile birleştirilmesi etkili olmuştur.

2.(Y)Milet ve Laodikya yünlü dokuma sanayi alanında gelişmiş merkezlerdir.

3.(Y)Yeni Dünya’da uygarlığa geçiş Eski Dünya’dan önce olmuştur.

4.(D)Maya uygarlığı yağmur ormanları sahasında kurulmuştur.

5.(Y)Aztek uygarlığı Afrika kıtasında kurulmuştur.

6.(D)İlk kültür merkezleri uygarlıkların doğduğu alanlarda ortaya çıkmıştır.

12.Sınıf Coğrafya Kitabı Etkinlik sayfa 36

Aşağıdaki soruları ön bilgilerinizden, metinden ve tablodan yararlanarak cevaplayınız.

1.19.Yüzyılda Ruhr Bölgesi’nde yoğun bir göç dalgası yaşanmasının nedenleri nelerdir?

Bölgede nüfus maden kömürü üretimi ve demir-çelik sanayinde gelişmeye paralel olarak göç alarak artmıştır.

2.Ruhr Bölgesi’ne yapılan göçün olumlu ve olumsuz sonuçları nelerdir?

Göçün olumlu yönleri; bölgede çalışacak ve üretecek insan sayısı artmış, nüfus artmış, bölgedeki şehirlerin sayısı artmış, ekonomik faaliyetler çeşitlenmiş, eğitim düzeyi yükselmiş, doğum oranları azalmış, şehirsel faaliyetler gelişmiş, sosyal, ekonomik ve kültürel yapı değişmiştir.

Göçün Olumsuz Yönleri: “Getto” adı verilen bölgeye göçle gelenlerin yaşadığı bölgeler ortaya çıkmıştır, nüfus aşırı derecede artmıştır. İşsizlik artmış, göç akımı şehrin, konut, çevre, altyapı, ulaşım, eğitim, sağlık ve asayiş sorunlarını arttırmıştır. Arsa ve arazi değerleri artmış, mesken ihtiyacı, verimli tarım alanlarının ve orman arazilerinin hızla yerleşime açılmasına neden olmuştur. Kentlerin büyümesi sonucu sanayi tesisleri şehrin içinde kalmıştır. Gecekondulaşma ve çarpık kentleşme ortaya çıkmış ve çevre kirliliği artmıştır.

3.Ruhr Bölgesi’nin, nüfus yoğunluğu bakımından diğer ülkelere göre daha fazla artış göstermesinin nedenleri nelerdir?

Bölgede maden kömürü üretimi ve demir-çelik sanayinde gelişmesine paralel olarak aşırı derecede göç almasıdır. Avrupa’nın ve Almanya’nın en önemli sanayi merkezi olması, üzerinde ulaşım yapılan Ren nehrinin buradan geçmesi, ekonomik faaliyetlerin bu alanda çeşitlilik göstermesi bölgenin yoğun bir biçimde göç almasına neden olmuştur.

4.Kısa bir sürede yoğun bir nüfus artışı meydana gelen Ruhr Bölgesi’nde ekonomik, sosyal ve kültürel alanlarda ne gibi değişiklikler yaşanmış olabilir? Açıklayınız.

Ekonomik faaliyetler çeşitlenmiş, eğitim düzeyi yükselmiş, doğum oranları azalmış, şehirsel faaliyetler gelişmiştir. Tarım toplumundan sanayi toplumuna geçilmiş, iş olanakları artmıştır, sağlık hizmetleri gelişmiş, sportif, kültürel ve sanatsal faaliyetler gelişmiş, bu faaliyetlerin yapılabileceği alanlar (tiyatro, sinema, spor alanları) ortaya çıkmıştır. Göçle birlikte farklı yerlerden birçok insan gelmiş ve kültürel çeşitlilik artmıştır. İnsan ilişkileri resmileşmiş, suç oranları artmıştır. Eğlence ve sosyal faaliyetlere imkan tanıyan alanlar artmıştır.

5.Sizin yaşadığınız şehir ya da bölgede bu tür yoğun nüfus artışı yaşandı mı? Bunun nedenlerini ve bu durumun hayatınızda ne gibi değişikliklere yol açtığını söyleyiniz.

Zonguldak 1829’da Uzun Mehmet ‘in kömürü bulması ile gelişmeye başlayınca ekonomik yapı çok kısa sürede değişikliğe uğradı. XIX.yy’ın ortalarında Taş Kömürü Ocaklarının işletmeye açılması Zonguldak’ın toplumsal, kültürel yaşamında bir dönüm noktasıdır. Bundan sonra kömür havzasında toplumsal ilişkilerin maden kömürü üretimine bağlı olarak biçimlendiği görülür. XIX.yy’ın ikinci yarısında, kömür üretiminde gelişmesine koşut olarak tahta iskelesi ve çevresi büyümeye, Zonguldak, Kozlu, Kilimli kentler bütünü ortaya çıkmaya başlamıştır. 1908’de Meşrutiyetinden sonra yörede ilk işçi hareketleri başlamıştır. Kömür havzasındaki geleneksel ilişkilerin ve değerlerin alt üst olmasına karşılık, iç kesimlerde geleneksel, dışa kapalı yapının sürdüğü görülmektedir. Cumhuriyet dönemine girildiğinde Maden Kömürü Havzasında hızlı bir toplumsal değişme süreci yaşanmıştır. Cumhuriyetin ilk yıllarında üst yapıda gerçekleştirilen dönüşümler, yörede kültür değişmesi sürecini hızlandırmıştır. Eğitim kurumları, halk evleri Cumhuriyetin benimsediği çağdaş değerleri yaymaya çalışmıştır. Zonguldak çevre illerden ve göçler almış, nüfusu artmış ve kentsel yapı ortaya çıkmıştır. Zonguldak Cumhuriyetin ilk sanayi kenti olarak ortaya çıkmıştır. Sosyal, kültürel ve ekonomik yapı değişime uğramıştır. Taş kömürünün varlığına bağlı olarak Karabük ve Ereğli’de Demir-çelik sanayinin kurulması bölgede yeni kentlerin kurulmasına neden olmuştur.

12.SINIF COĞRAFYA KİTABI ETKİNLİK SAYFA 37

Yandaki grafikte Ruhr Bölgesi’nin yıllar içinde nüfus değişimi gösterilmiştir. Bu grafikten ve ön bilgilerinizden yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1.Ruhr Bölgesi’nin nüfusunda nasıl bir değişim görülmektedir?

Nüfus 1820 yılından 1925 yılına kadar hızlı bir şekilde artmıştır.1946 yılında 2.dünya savaşının sona erdiği dönemde bölgede nüfusun azaldığı görülmektedir. 1946’dan sonra nüfus hızlı bir şekilde artış göstermiştir. 1961’den sonraki zamanda nüfus artışı olmamıştır. Azalma görülmektedir.

2.Nüfusun en fazla arttığı dönem hangi yıllar arasında yer almaktadır? Nedenlerini söyleyiniz.

Nüfusun en fazla arttığı dönem 1871-1905 yılları arasındaki dönemdir. 1849 yılından itibaren yakacak olarak maden kömürü kullanan yüksek fırınların kurulması ile Ruhr Bölgesi’nin önemi daha çok artmıştır.

Bölgede maden kömürü üretimi ve demir çelik sanayinin gelişmeye başlamasıyla ekonomik gelişme hızlanmış ve bölgenin nüfusu aldığı göçlerle hızlı bir şekilde artmıştır.

3.Sizce nüfustaki bu değişim bölgenin ekonomik faaliyetlerinde nasıl etkili olmuştur?

Tarım ve hayvancılık azalırken, sanayi ve madencilik faaliyetleri artmıştır. Ekonomik faaliyetler artmış ve iş alanları çeşitlenmiştir. Sanayi faaliyetlerindeki gelişme ve nüfus artışına paralel olarak bölgede hizmet sektörü de gelişmiştir.

12.SINIF COĞRAFYA KİTABI ETKİNLİK SAYFA 39

Aşağıdaki tabloda Kocaeli ve Las Vegas şehirlerinde ekonomik faaliyetler ve bunların etkileri gösterilmiştir. Siz de madencilik, ticaret, tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin baskın olduğu diğer şehirleri bularak tablodaki boşluklara yazınız.

Şehir: Kocaeli

Baskın ekonomik faaliyet türü: Sanayi

Etkileri: Farklı iş alanları oluşturması, hızlı göç ve nüfus artışının olması, çeşitli çevre sorunlarının yaşanması

Şehir: Las Vegas

Baskın ekonomik faaliyet türü: Turizm

Etkileri: Küçük bir çöl kasabası olan Las Vegas’ın turizm faaliyetlerine bağlı olarak nüfusu 1 milyonu geçmiştir. Las Vegas’a eğlence turizmine bağlı olarak her mevsim dünyanın değişik yerlerinden çok sayıda insan gelmektedir.

Şehir: Soma (Manisa) 

Baskın ekonomik faaliyet türü: Madencilik

Etkileri: 1913 yılında Soma’da kömürün bulunmasıyla linyit madenciliği başlamıştır. Soma Türkiye’de Kömür İsletmeleri ün yapmış adını duyurmuş bir ilçedir. Özellikle madencilik faaliyetlerine bağlı olarak göç alan ve nüfusu artan Soma kalabalık bir şehir haline gelmiştir. Linyit madenine bağlı olarak Soma termik santrali kurulmuştur. İlçe’de hava kirliliği son derece yüksektir.

Kömür üretimi için ormanlık alanlar tahrip edilmiş ve edilmektedir.

Şehir: İzmir 

Baskın ekonomik faaliyet türü: Ticaret

Etkileri: 16. Yüzyıldan itibaren Akdeniz ve dünya ticaretinde önemli bir yere sahiptir. Ulaşım olanakları, limanı ve hinterlandının geniş olması İzmir’in bir ticaret kenti olarak gelişmesine neden olmuştur. Aldığı göçlerle ülkemizin 3.Büyük şehri haline gelmiştir. Ülkemizin en önemli ihracat limanı İzmir Limanıdır. İzmir Enternasyonal Fuarı, ticari ürünlerin tanıtımı ve pazarlanmasında önemli rol oynamaktadır.

Şehir: Karaman

Baskın ekonomik faaliyet türü: Tarım ve hayvancılık

Etkileri: Tahıl tarımı, tahıl ticareti ve tahıllara dayalı sanayi faaliyetleri ile büyüyerek bir şehir haline gelmiştir.

12.SINIF DERS ETKİNLİKLERİ (SAYFA 40)

COĞRAFYA 12 SAYFA 40 ETKİNLİK ÇALIŞMALARI

SORU-1-Sanayileşme hareketleri ülkemizde ne gibi değişikliklere neden olmuştur?

Ülkemizde sanayileşme faaliyetleri ile birlikte bölgeler arası farklılıklar ortaya çıkmaya başlamış bu farklılık bölgeler arası gelişmişlik farklılıkları ortaya çıkarmıştır.Bunun la beraber nüfusun belirli merkezlerde toplanması yine yatırımların ve gelişmişliğin sanayileşmiş bölgelere kaymasına sebeb olmuştur.Beraberinde olumlu etkilerin yanında çevre kirliliği yoğun göç,gecekondulaşma gibi olumsuz etkiler doğurmuştur.

SORU-2-Kentleşme ve kentlileşme kavramlarından ne anlıyorsunuz.

Kentleşme :Bir bölgenin kendi içindeki kazanımlarından dolayı diğer bölgelere oranla tercih edilmesi ve bunun o bölgede meydana getirdiği gelişmişlik hizmetleri olarak yorumlanabilir.

Kentlileşme:Kentleşen bölgede yaşayan insanların sosyal ve ekonomik yaşantılarında meydana gelen değişimlerdir.Giyim tarzından yaşam koşullarına kadar ,eğitim sağlık,sosyal anlamda gelişmişliğe ayak uydurmasıdır.

SORU-3-Yoğun göç hareketlerinin nedenleri hakkında neler söyleyebilirsiniz?

Geçmişten günümüze göçün sebepleri bir bölgede uygun yaşam koşullarının bulunması,iş imkanları,sanayileşme,ulaşım olanakları,tarım,su kaynakları ,yer altı zenginliklerinin fazla olması,turizm gibi sebeblere dayandırılabilir.

Şehirleşme tarihsel gelişim açısından çağlara göre değişik özelliler sergilemiştir.Ön bilgilerinizden yararlanarak tablodaki boşlukları doldurunuz.

DÖNEM

Şehirleşmenin gelişimi

Şehirleşmede etkili olan faktörler

Orta Çağ

Orta çağda özellikle dini yönden şehirleşme ön plan çıkıyor.Yine bu dönemde verimli tarım arazileri üzerinde yer alan ve ulaşım bakımından elverişli alanlarda şehirleşme ön plan çıkıyor.Liman özelliği gösteren ticaretin geliştiği merkezler,Siyasi ve askeri merkezler ve dini mabetlerin bulunduğu alanlar gelişme göstermiştir.

Ticaret,ulaşım,dini merkezler,Liman özelliği,Verimli araziler

Günümüz

Günümüz şehirlerinde sanayi faaliyetleri,ulaşımın elverişli olduğu alanlar,Pazar özelliği gösteren nüfusun kalabalık olduğu bölgeler,turizm,eğitim ve kültürel özellikleri olan merkezler de kurulmuştur.

Sanayi,ticaret,ulaşım,turizm,eğitim ve kültürel faaliyetlerin gelişmiş olması

Yazar	Mesaj Konu Arama Konu Seçenekleri Yanıt Yaz Yeni Konu Oluştur Konuyu Yazdır
gelisenbeyin Üye Profili Özel Mesaj Yolla Üyenin Mesajlarını Bul Üyenin Web Sitesine Git Arkadaş Listeme Ekle Yönetici gelişime dair ne varsa.. Yahya KARAKURT Kayıt Tarihi: 01-Ocak-2006 Konum: Istanbul Aktif Durum: Aktif Değil Gönderilenler: 4737	Alıntı Cevapla Konu: Coğrafya soruları ve cevapları Gönderim Zamanı: 01-Eylül-2011 Saat 09:22
	Coğrafya soruları ve cevapları 1.Sera etkisi nedir ? Açıklayınız. Güneş ışınlarının yeryüzüne çarpıp ısı enerjisi haline dönüşmesi sırasında, bu enerjinin uzaya yayılmasını önleyen ve bir manto gibi görev yapan, karbon dioksit, tozlar, su buharı, partiküller v.s. maddelerin ısıyı abzorbe ederek, dünyanın giderek ısınmasına sebep olduğu olaydır. sera gazları: H2O, CH4, NO2, CFC gibi sera etkisini oluşturan gazlardır. 2.Sumatra’nın Toba Dağı’nda 73 bin yıl önce meydana gelen volkanizmanın sonuçları nelerdir? Sumatra’daki Toba Dağı yaklaşık 73.000 yıl önce patlamış ve atmosfere yoğun bir şekilde kül ve gaz yayılmıştır. Patlamanın şiddetiyle gökyüzünün karardığı ve bölgede sıcaklık değerlerinin önemli ölçüde azaldığı görülmüştür. Bu nedenle iklimin Buzul Çağı’ndaki duruma döndüğü tahmin edilmektedir. Günümüzde o bölgede patlamadan geriye kalan 5-10 cm kalınlığında kül tabakası mevcuttur. 3.Fosil yakıt kullanımındaki artış, doğal sistemleri nasıl etkilemektedir? Fosil yakıtların çevre kirlenmesindeki etkisi çok fazladır ve doğal sistemleri olumsuz etkilemektedir.Fosil yakıtların kullanılmasıyla ortaya çıkan gazların atmosferdeki oranının artması asit yağmurlarına neden olacak ve içilebilir su kaynakları azalacaktır.Ayrıca fosil yakıtların üretilmesi ve dağıtılması esnasında da çevre kirliği artmaktadır.Fosil yakıt kullanımındaki artış ,atmosferdeki karbondioksit, metan ve azotoksit gazlarının oranının artmasına ve sera etkisini artırarak dünyanın normalden fazla ısınmasına (küresel ısınmaya) neden olmaktadır. Küresel ısınmanın sonucu olarak, tatlı su kaynaklarının azalması, gıda üretimi koşullarındaki genel değişiklikler ve seller, fırtınalar, sıcak dalgaları ve kuraklık nedeniyle ölümlerde yaşanacak artış gibi potansiyel tehlikeler gündeme gelecektir.Bu durum en çok, hızlı iklim değişimine karşı hazırlık yapamayan yoksul ülkeleri etkileyecektir.Yaşam alanlarının hızlı değişimine ayak uyduramayan birçok bitki ve hayvan türünün nesli yok olacaktır. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, sıtma ve yetersiz beslenme gibi nedenlerden milyonlarca kişi ölümle yüz yüze gelecektir. 4.Küresel ısınmaya yol açan karbon gazlarının atmosferdeki artışını azaltmak için neler yapılmalıdır? Fosil yakıtların, enerji üretiminde kullanımına sınırlama getirilmelidir.Doğayla dost enerji(hidroelektrik, jeotermal, güneş, rüzgar,dalga) kaynaklarının kullanımı arttırılmalıdır. Ayrıca daha az enerji tüketen cihaz ve araçlar geliştirilmeli, enerji daha verimli kullanılmalı ve enerji tasarrufu için gerekli önlemler alınmalıdır. 5.Alp Dağları’nın uzantısı kuzey ve güney doğrultusunda olsaydı bu durum Avrupa’daki ulaşım sistemini nasıl etkilerdi ? Alp Dağları’nın uzantısı kuzey ve güney doğrultusunda olsaydı kara ve demiryolu ulaşım hatları da kuzey güney doğrultusunda olacak ve kuzey güney doğrultusunda ulaşım kolaylaşacaktı. 6.Önceki jeolojik devirlerde çok uzun zaman diliminde meydana gelen iklim değişikliği günümüzde neden çok kısa bir zamanda gerçekleşmektedir? İnsanlarının sayısının ve insan faaliyetlerinin artması ve özellikle sanayi devriminden sonra meydana gelen fosil yakıtların kullanımındaki artış iklim değişikliklerinin kısa bir sürede gerçekleşmesine imkan tanımaktadır.İnsan faaliyetleri klimatolojik süreçleri olumsuz yönde etkileyerek iklim değişimlerini hızlandırmaktadır. 7.Küresel ısınma bitki ve hayvan topluluklarını nasıl etkilemiştir? Örneklerle açıklayınız. Küresel ısınma bitki ve hayvan türlerinin sayısının azalmasına,yaşam alanlarının değişmesine, yaşamlarının değişmesine(adaptasyon süreci) ve bazı türlerin neslinin tükenmesine neden olmaktadır.Kanada’nın kuzeyinde yaşayan karibuların sayısı 1989’da 2001’e 178.000’den 123.000 düşmüştür.Bu durumun nedeni ısınma nedeniyle bahar aylarının erken başlayıp erken sona ermesi nedeniyle karibu yavrularının kışı geçirmeye yeterli ağırlığa ulaşmadan bitkilerin kurumasıdır.Küresel ısınma nedeniyle Alaska’daki ladin ağaçları zarar görmektedir. Avrupa’da 35 yerli kelebek üzerinde yapılan bir araştırma, bu türlerin yaklaşık üçte ikisinin son 20-30 yılda yayılım alanlarını 30 ile 240 km kuzeye kaydırdığını ortaya çıkardı. Avrupa’daki pek çok bitki 50 yıl öncesine göre bir hafta erken çiçek açıyor ve sonbaharda yapraklarını beş gün önce döküyor. İngiltere’de kuşlar 20. yüzyıl ortalarına oranla ortalama 9 gün erken kuluçkaya yatıyor, kurbağalar ise 7 hafta erken çiftleşiyor. Kuzey Amerika’da ağaç kırlangıçları 25 yıl öncesine göre ilkbaharda kuzeye 12 gün erken göç ediyor. 8.Sellerin doğal süreçlere olan etkisini örneklerle açıklayınız. Seller sonucunda can ve mal kayıpları yaşanmaktadır.Seller sonucunda ekili alanlar zarar görmekte,salgın hastalık tehlikesi ortaya çıkmaktadır.Selin etkilediği yerlerdeki ekosistemlerde değişiklik olmakta bitki ve hayvan türleri bundan olumsuz etkilenmektedir.Selin etkilediği alanlarda çatlakların ve oyukların oluşması ve bunun sonucu olarak yamaçlarda çökmeler(kütle hareketleri)dir.Büyük miktardaki toprak başka yerlere taşınır.Tarım arazileri selin getirdiği maddelerle örtülür ve toprak verimsizleşir. 9.Günümüze kadar yeryüzünde büyük volkanik patlamalar nerelerde gerçekleşmiştir ? Yellow Stone (ABD) ve Toba Dağı (Endonezya) büyük volkanik patlamaların meydana geldiği noktasal örneklerdir. Büyük volkanik patlamalar Pasifik Okyanusu çevresi, Japonya, Endonezya,Güneydoğu Asya Adaları,Akdeniz Çevresi , Hawai ve Atlas okyanusunun orta kesimleri aktif volkanik alanlardır. Etna (Sicilya, İtalya),Hekla (İzlanda),Kilauea (Havai, ABD), Krakatoa (Rakata, Endonezya),Mauna Loa (Havai, ABD),Mauna Kea (Havai, ABD),Mount Baker (Washington, ABD),Erebus Dağı (Ross Adası, Antarktika),Mount Hood (Oregon, ABD), Mount Fuji (Honshu, Japonya),Mount Rainier (Washington, ABD),Mount Shasta (California, ABD),St. Helens Dağı (Washington, ABD),Novarupta (Alaska, ABD),Popocatépetl (Meksiko, Meksika),Uludağ (Olympos Dağı) (Bursa, Türkiye) Surtsey (Surtsey adası, İzlanda),Santorini (Santorini adası, Yunanistan)Tambora (Sumbawa, Endonezya),Teide (Tenerif, Kanarya Adaları, İspanya),Tungurahua (Ekvador),Vezüv (Napoli Koyu, İtalya),Llaima (Şili),Pelée (Martinik) büyük volkanik patlamaların meydana geldiği alanlardır. 10.Küresel ısınmaya bağlı olarak okyanus akıntılarında meydana gelebilecek değişim ne gibi sonuçlara yol açacaktır ? Okyanus akıntıları sürekli rüzgarlar ve Ekvator ile Kutuplar arasındaki tuzluluk ve sıcaklık farkından dolayı ortaya çıkmaktadır.Buzulların erimesi sonucu Okyanus sıcaklıkları ve tuzluluk oranlarında değişim olacaktır. Bu durum, okyanus akıntılarını da yavaşlatacaktır. Okyanus akıntılarının karaların kıyı kesimlerinin ısınmasında, soğumasında, yağış almasında, sıcaklığın Ekvator’dan Kutuplar’a taşınmasında büyük önemi olduğu için okyanus akıntılarının yavaşlaması kısa sürede çok büyük iklim değişikliklerine neden olacaktır. 11.Hollanda, deniz seviyesinde meydana gelen değişmelere karşı kıyılarını korumak için ne tür tedbirler almıştır? Hollanda kıyı bölgesinin düşük kotlu bir doğaya sahip oluşu; fırtınalar ve deniz seviyesindeki yükselmelerle birleşince, bölgeyi kıyı taşkınları ve erozyon açısından hassas bir duruma dönüştürmektedir. Deniz seviyesi altında bulunan ülkenin büyük bir kesimi, taşkınlara karşı yapılan barajlar ve seddeler tarafından korunmaktadır.1990 yılından bu yana kum beslemesi yoluyla daha fazla toprak kaybını önlenerek kıyı çizgisini korumaktır. 12.Günümüzde yeryüzünde ekstrem olayların yaşanmasında hangi faktörler etkili olmuştur? Klimatolojik süreçler,Jeolojik süreçler ve İnsan faaliyetleri ekstrem olayların yaşanmasında etkili olmaktadır. Sera gazlarındaki artış ve küresel ısınma Ekstrem sıcaklıklar,Şiddetli fırtınalar,Aşırı yağışlar,Sel ve Kuraklık gibi ekstrem doğa olaylarının yaşanmasında etkili olmaktadır. Ekstrem sıcaklıkların yaşanmasında aşırı sıcak ya da aşırı soğuk hava kütleleri,Şiddetli fırtınaların yaşanmasında Tropikal alçak basınçlar,Aşırı yağışların yaşanmasında bol nemli hava kütlelerinin yükselerek soğuması,Sellerin oluşumunda aşırı yağışlar,kar ve buz erimeleri ve yanlış arazi kullanımı,Kuraklığın oluşumunda aşırı sıcak ve aşırı soğuk ile yağışların beklenen seviyenin altına düşmesi,Kütle hareketlerinin oluşumunda eğim,yağış, tabakaların uzanışı killi yapı,yanlış arazi kullanımı ,kazı çalışmaları ile volkanik olaylar, deprem ve seller etkili olmuştur.Volkanizma,Deprem ve Tsunami gibi ekstrem olayların temel nedeni olarak da yer kabuğunu oluşturan levhaların hareketi ile oluşan gerilimler ve fay hatlarının oluşumu yatmaktadır. 12.SINIF COĞRAFYA SAYFA 24 ETKİNLİK ve CEVAPLARI Yukarıdaki haritada ilk medeniyetlerin kurulduğu yerler gösterilmiştir. Dünya fiziki haritasından ve yukarıdaki haritadan yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız. 1.İlk medeniyetler hangi enlemler arasında yer almaktadır? Söyleyiniz. 30 Güney ile 45 derece Kuzey enlemleri arasında kurulmuştur. 2.İlk medeniyetlerin haritada gösterilen yerlerde ortaya çıkmasının nedenlerini sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız. İklim şartlarının uygun olması(sıcaklık ve yağış), coğrafi konumunun uygun olması, verimli tarım alanlarının bulunması, su kaynaklarının varlığı ve korunaklı limanlar, komşu medeniyetler, yer şekilleri 3.Harita üzerinde numaralandırılmış yerlerde hangi medeniyetler kurulmuştur? Söyleyiniz. Aztek, İnka,Maya,Akdeniz,Roma,İslam,Anadolu,Türk,Hint,Ara 12.SINIF COĞRAFYA SAYFA 24 ETKİNLİK ve CEVAPLARI Yukarıdaki haritada ilk medeniyetlerin kurulduğu yerler gösterilmiştir. Dünya fiziki haritasından ve yukarıdaki haritadan yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız. 1.İlk medeniyetler hangi enlemler arasında yer almaktadır? Söyleyiniz. 30 Güney ile 45 derece Kuzey enlemleri arasında kurulmuştur. 2.İlk medeniyetlerin haritada gösterilen yerlerde ortaya çıkmasının nedenlerini sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız. İklim şartlarının uygun olması(sıcaklık ve yağış), coğrafi konumunun uygun olması, verimli tarım alanlarının bulunması, su kaynaklarının varlığı ve korunaklı limanlar, komşu medeniyetler, yer şekilleri 3.Harita üzerinde numaralandırılmış yerlerde hangi medeniyetler kurulmuştur? Söyleyiniz. Aztek, İnka,Maya,Akdeniz,Roma,İslam,Anadolu,Türk,Hint,Ara 12.SINIF COĞRAFYA KITABI SAYFA 26-27 ETKİNLİK ve CEVAPLARI 1.Konu içinde bazı medeniyetler hakkında bilgiler verilmiştir. Siz de diğer medeniyetlerle ilgili araştırma yaparak boş bırakılan kutucukları doldurunuz. 2.Medeniyetlerin kurulmasında etkili olan benzer ve farklı yönleri tespit ederek bunun nedenlerini tartışınız. İklim şartlarının uygun olması(sıcaklık ve yağış), coğrafi konumunun uygun olması, yer şekillerinin uygun olması, verimli tarım alanlarının bulunması, su kaynaklarının varlığı ve korunaklı limanların varlığı medeniyetlerin kurulmasında etkili olmuştur. Medeniyetlerin kurulduğu yerlerin etrafındaki doğal sınırlar medeniyetlerin özgün yapıya sahip olmalarını sağlamıştır. Tarım toprakları az olan kıyılarda denizcilik ve ticaret gelişmiştir. İLK MEDENİYETLER ve ÖZELLİKLERİ MEZOPOTAMYA MEDENİYETİ Mezopotamya, kuzey ve kuzeydoğudan yüksek dağlarla çevrili, güneyden Suriye ve Arabistan çöllerine açık, geniş bir düzlüktür. Varlığını ve önemini, Anadolu topraklarından doğan Dicle ve Fırat nehirlerine borçludur. Mezopotamya’da tarıma uygun olmayan alanları tarıma kazandırmak için sulama kanalları yapılmış, bataklıklar drene edilmiş ve taşkın sonrası oluşan alüvyon birikintileri düzeltilmiştir. Bu çalışmalar sonucu zamanla köyler gelişerek kent hâline gelmiştir. Böylece Mezopotamya’da ilk kültür merkezleri ortaya çıkmıştır. Kentlerin ortaya çıkması insanlık tarihinde, ateşin bulunması ve tarımın başlamasından sonra kaydedilen önemli bir aşamadır. İlk kültür merkezlerinin ortaya çıktığı, önemli mimari eserlerin oluşturulduğu uygarlıklar, tarihî ve coğrafi koşulların etkisiyle hızlı gelişmiştir. MISIR MEDENİYETİ Mısır medeniyeti, Kuzey Afrika’da Nil Nehri ve etrafında kurulmuştur. Etrafının çöllerle kaplı olması diğer medeniyetlerle etkileşiminin daha az olmasına neden olmuştur. Bu nedenle Mısır medeniyeti kendine özgü özelliklere sahiptir. Mısırlıların medeniyete geçişinde; neolitik yerleşmelerin varlığı, Nil Nehri ve Mezopotamya uygarlığı etkili olmuştur. Mısır’ın da Mezopotamya gibi, büyük bir taşkın nehre sahip olması, verimli topraklarından yılda iki kez ürün alınabilmesi ve uygun iklim şartlarına sahip olması uygarlığa geçişini kolaylaştırmıştır. Nil Nehri çevresinde yaşayanlar düzenli taşkınlardan sonra bozulan tarlaların sınırlarını yeniden tespit etmek için matematikten yararlanmışlardır. Bu durum kamu yönetimi örgütlenmesini oluşturarak bilimin de gelişmesine katkı sağlamıştır. Nil Nehri’nin uygarlığa diğer bir katkısı da üzerinde ulaşım yapılmasıdır. Nehrin düzenli akışı nehir taşımacılığını geliştirmiş, bu da yönetimin bölgeyi kolayca denetlemesine imkân sağlamıştır. Nil boyunca hem ticari ilişkiler rahatça yapılmış hem de vergiler kolayca toplanmıştır. Bu durum uygarlığın çok daha hızlı büyüyüp güçlenmesinde etkili olmuştur. Kendilerine özgü hiyeroglif (kutsal resim yazısı) yazısını kullanmışlardır. Yazılarını “papirüs” adı verilen bitki yapraklarına yazmışlardır. Eczacılık, kimya ve tıpta gelişmişlerdir. Matematikte “pi” sayısını bulmuş ve astronomide gelişmişlerdir.Rasathaneler kurmuşlar ve Nil Nehrinin taşma sürelerini hesaplamışlardı. Güneş yılı esasına dayalı ilk takvimi Mısırlılar yapmışlardır. Romalılar, Mısırdan aldıkları bu takvimi geliştirerek bugün kullandığımız Miladi takvimi oluşturdular. Hint uygarlığı Ganj,Brahmaputra ve İndus nehirleri çevresinde Hint Medeniyeti ortaya çıkmış ve gelişmiştir. Bu bölgede elverişli iklim şartları ve verimli tarım alanları bulunmaktadır. Entansif tarım yöntemleri geliştirmişler, fili evcilleştirmişler, mimari ve yazı alanında uygarlığa katkıda bulunmuşlardır. Ülkenin tarihini coğrafi şartları etkilemiştir. Elverişli iklimi ve verimli topraklarından dolayı pek çok kavimin istilasına uğramıştır. Akdeniz uygarlıkları Akdeniz kıyıları, medeniyetlerin ilk kurulduğu alanlardan biridir. Tarım alanlarının az olması, akarsuların varlığı, kıyılarında liman olmaya elverişli ada ve yarımadaların bulunması bu bölgede İyonya, Lidya, Yunan, Fenike ve Roma gibi birbirinden farklı medeniyetlerin kurulmasına neden olmuştur. Bu medeniyetlerden bazıları yer altı ve yer üstü kaynakları bakımından zengin olmadıklarından deniz ticaretine yönelmişler ve ihtiyaçlarının bir bölümünü denizden karşılayarak denizci karakterli uygarlıklar kurmuşlardır. İyonlar ve Yunanlılar zamanla gemi yapımında ustalaşmış ve Akdeniz kıyılarındaki ürünleri toplayarak ihtiyacı olan toplumlara pazarlamaya başlamışlardır. Böylece farklı uygarlıklar arasında, ticari mallar taşınırken aynı zamanda kültürel gelişmeler bir merkezden diğerine nakledilmiştir. Akdeniz uygarlıkları yeni şehirler ve koloniler kurarken buradaki insanlar bereketli tarım alanlarının az olması nedeniyle daha geniş ticari imkân sunan sahalarda yerleşmişlerdir. Böylece kentleşme Akdeniz’in doğu kıyılarından batı kıyılarına doğru yayılmıştır. Çin uygarlığı Sarı ve Gök ırmak çevresinde kurulmuşlardır. Bu alanlar verimli topraklar bulunmaktadır. Güneybatısı ormanlık yüksek dağlarla, Kuzeybatısı da bozkırlar ve çöllerle sınırlı olan Çin de dışa kapalı ve özgün bir medeniyetin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Tıp, matematik ve astronomi alanında da ileri gitmişlerdir. Çinliler kendilerine özgü bir yazı kullanmışlar, barut, pusula, kağıt, matbaa ve mürekkebi icat ederek dünya medeniyetinin gelişmesine katkıda bulunmuşlardır. Porselen yapımı, ipekli dokumacılıkta ileri gitmişlerdir. Hun saldırılarına karşı Çin Seddi’ni yapmışlardır. Maya uygarlığı Maya uygarlığı Amerika kıtasındaki Kolomb-öncesi uygarlıklardan biridir. Bir Orta Amerika uygarlığı olan Maya uygarlığı, binlerce yıl boyunca Meksika’nın güneydoğusundan, Honduras, El Salvador ve Guatemala’ya kadar uzanan bir bölgede hüküm sürmüştür. Maya dilini oluşturmuşlardır. Mayalar astronomi, matematik, mimari ve sanat gibi birçok alanda ileri bir uygarlık oluşturmuşlardır. Klasik-öncesi dönemden itibaren olağanüstü yapılar inşa etmişlerdir. Taş işlemeciliğinde ileri gitmişlerdir. Piramitler, tapınakları, saraylar,dikili taşlar,top sahaları gibi büyük yapılar inşa etmişlerdir. Kullandıkları taş, genellikle kireç taşıdır. Mayaların ticari malları arasında yeşim taşı, kakao, mısır, tuz ve obsidyen taşı sayılabilir. Çömlekçilik ve seramik yapımında uzmanlaşmışlardır. Entansif tarım sistemlerini kullanmışlardır. Yazı, sayı sistemi ve “Uzun Hesap” denilen takvim sistemini oluşturmuşlardır. Şehircilikte ileri gitmiş ve birçok şehri meydana getirmişlerdir. Akarsu, dere, göllerde ve denizlerde kanolarla taşımacılık(denizcilik) yapmışlar ve ticaretle uğraşmışlardır.Kendilerine has dilleri mevcuttu. Yazıyı, sıfırı da içine alan bir sayı sistemini ve astronomiye dayanan takvimi kullanıyorlardı. Dikkat çekici eserler inşâ etmişlerdi. İnka Uygarlığı İnkalar, Büyük Okyanus kıyısına paralel uzanan And sıradağları üzerinde 12-16. yüzyıllar arasında yaşamış ve büyük bir imparatorluk kurmuşlardır. Bu bölge çok değişik iklim ve doğa koşullarını içermekteydi. İnkaların yaşadıkları And Dağları’nın batı kıyısında çöl ve vadiler yer alırken kuzeydoğu kesimleri tropikal yağmur ormanlarıyla kaplıydı. İnkalar, şehirlerini ve kalelerini, dini inançları nedeniyle korumak ve savunabilmek için And Dağları’nın yüksek kesimlerdeki dik ve sarp yamaçlara inşa etmişlerdi. Bu yapılardaki devasa taş bloklar çok hassas ve düzgün bir şekilde birbirleriyle birleştirilmiştir. Taş işçiliğinde ileri gitmişlerdir. İnkalar bulundukları bölgenin coğrafi konumu nedeniyle güneşin hareketleri konusunda uzmanlaşmışlar ve güneş saatini yapmışlardır. Yüksek kayalıklara yerleştirdikleri elips şeklindeki altın yansıtıcılarla astronomik gözlemler yapmışlar, güneşin yıllık hareketlerini incelemişlerdir. Patates tarımını ilk yapan medeniyettir. Tarımda teraslama yöntemi ve diğer entansif tarım tekniklerini kullanmışlardır. Sözlü edebiyatları olup, yazıları yoktu. Mısır ve patates yetiştirip, sekiler üzerinde tarım yaparlardı. Ülkede mükemmel bir yol şebekesi vardı. Aztek uygarlığı 15. yüzyıl ile 16. yüzyıl başlarında, bugünkü Meksika’nın orta ve güney kesimlerinde büyük bir imparatorluk kurmuşlardır. Büyük bir imparatorluk kurabilmelerinin temelinde, kullanılabilir tüm toprakların entansif biçimde ekildiği, gelişkin bir sulama ve bataklık kurutma sistemine dayalı olağanüstü tarım düzenleri yatar. Bu yöntemlerle sağlanan yüksek verimlilik, zengin ve kalabalık bir ülkenin doğmasını sağlamıştır. İnkalar, çatıları tahta kirişler üzerine saman örtülü, altın süslemeli büyük taş kaleler ve tapınaklar yapmışlardır. Taş işçiliği ve mimaride ileri gitmişlerdir. Aztekler gelişmiş tarım yöntemlerine, kendilerine ait bir dine, takvime, alfabeye sahiplerdi. Aztek kültürü kendisini, tarıma bağlı ekonomi, dokumacılık, çanak çömlek yapımı metalurjide başlangıç, sayılar, piramit şeklinde yapılar, takvim sistemi, resim yazısı, şehir devlet organizasyonu ve dini faaliyetlerde göstermiştir. 12.SINIF Coğrafya Kitabı Etkinlik sayfa 28 bulmaca Aşağıdaki bulmacayı çözünüz. 1.Kültür ve medeniyetin yayılışında büyük etkisi olan ve tarihin başlangıcı olarak kabul edilen buluş, YAZI 2.Mezopotamya’nın doğusunda akan ve bu bölgeye hayat veren nehirlerden biri, DİCLE 3.Güneydoğu Anadolu’dan başlayarak Basra Körfezi’ne kadar uzanan Dicle ve Fırat nehirleri arasındaki bölge, MEZOPOTAMYA 4.Maya uygarlığının bulunduğu alanda yetişen tropikal ürünlerden biri, ANNANO 5.Maya uygarlığının bulunduğu bölgede yapıların inşasında yaygın olarak kullanılan taş KİREÇTAŞI 6.Demirin günlük hayatta kullanılması ile yapılan ve tarımda büyük gelişmelere neden olan tarım aleti SABAN 7.Büyük Okyanus kıyısında And Dağlarına paralel uzanan alanda kurulan, güneşin hareketleri konusunda uzmanlaşan ve güneş saatini yapan uygarlığın adı, İNKA 8.Bugünkü Meksika sınırları içerisinde kurulmuş olan uygarlığın adı AZTEK 9.Medeniyete geçişte çok önemli katkısı olan buluşlardan biri ATEŞ 10.Mezopotamya’yı oluşturan ve bu bölgenin batısından geçen nehir FIRAT 12.SINIF Coğrafya Kitabı Etkinlik sayfa 29 Aşağıdaki tabloda medeniyetlerin gelişmesine ve yayılmasına neden olan bazı buluşlar verilmiştir. Ön bilgilerinizden faydalanarak aşağıda boş bırakılan yerleri doldurunuz. Yazı Sümerler, yazıyı ilk kullanan uygarlıktır. Yazı, Asurlular başta olmak üzere pek çok kavim tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Daha sonra bilim, hukuk ve ticarette de kullanılmış, ardından ilk eğitim kurumları açılmıştır. Haftanın günleri de bu dönemde belirlenmiştir. Zaman içinde kahramanlık hikâyeleri, dinî törenlerin uygulanma esasları vb. yazıya geçirilmeye başlanmış, tüm bunlar kültürün gelişmesine ve aktarımına büyük katkılar sağlamıştır. Takvim Günümüzde takvim denilince miladi takvim akla gelir.Dünya’nın güneş etrafında dönüşüne göre miladi takvim düzenlenmiştir. 1 yıl, 365 gün 6 saat tir. Bu takvimi ilk kez Mısırlılar kullanmıştır. Bu takvim; İyonlar, Yunanlar ve Romalılar tarafından geliştirilmiştir. Roma İmparatoru Jullius Cesar ve Papa XII.Gregor tarafından düzenlenerek günümüzdeki şeklini almıştır. Eski topluluklar, takvimde ay senesini kullanıyorlardı. Ay yılı ile Güneş yılı arasında 11 günlük fark vardır. Ay yılında her yıl başlangıcı 11 gün öne gelir.Miladi takvimin temelini oluşturmuştur.İsa’nın doğumu (Milat) başlangıç alınmıştır. Milattan önceki tarihlerde rakamsal değeri büyük olan tarih daha eski bir tarihi gösterir. Milattan sonraki tarihlerde rakamsal değeri büyük olan günümüze daha yakın bir tarihi gösterir. Demir Demiri ilk işleyen milletlerden biri de Orta Asya’daki Türklerdir. Demir ilk önce silah yapımında, daha sonra da araç gereç yapımında kullanılmıştır. Eski Türkler göç ettikçe oradaki halklara demiri ve onu işlemeyi öğretmişlerdir. Zamanla demir, savaşlarda üstünlük elde etmenin temel unsurlarından biri hâline gelmiştir. Demir Hititler de demirden silah yapımında kendilerine özgü teknikler geliştirmişler ve çok daha sağlam silâhlar yapmaya başlamışlardır. Bu yolla iki yüzyıl boyunca süper güç olmayı başarmışlardır. Demir, dayanıklı olduğundan tarımda kullanılan araçların yapımında kullanılmış, sağlam sabanlarla ekilen topraklardan daha bol ürün alınması sağlanmıştır. Kağıt İnce bitki liflerinin keçeleşmesi ile meydana gelen bugünkü kağıdın ilk olarak M.S. 1. yüzyılda Çin’de yapıldığı sanılmaktadır. Aslında M.Ö. 4000 yıllarında Mısır’da bulunan Cyperius (papirüs) denilen bitkinin sapı uygun boyutlarda kesilip bir tahta üzerine dizilip, sulu vaziyette tokmaklanarak bir çeşit kağıt üretilmekteydi. Yapılışı ve özelliği bakımından bugünkü kağıttan farklı olmakla beraber, kağıt ismi bu papirüs kağıdından kalmıştır. Papirüsle beraber, çeşitli hayvan derilerinden yapılan parşömen kağıdı da tarih boyunca kullanılmıştır. Kağıt, ilim ve kültürün yayılıp gelişmesinde çok büyük bir rol oynamıştır ve ilk para mantığının bir şeyler satın alma, değiş tokuş gibi parasal şeylerin başlangıcı olmuştur. Yazma, taşıma ve muhafazasındaki kolaylıklar, herhangi bir yerdeki ilim ve bilginin çok kısa bir zamanda dünyanın her tarafına kolayca yayılmasını temin etmiş, böylece bugünkü medeniyete ulaşılmasının başlıca vasıtalarından birisi olmuştur. Kağıdın kimin tarafından bulunduğu bugün kesin bilinmemektedir. Ancak bugünkü kağıt hamuru ile elde edilen kağıdın ilk modeli milattan sonra 105′te Çin’de Ts’ai Lun adında bir saray görevlisi tarafından yapıldığı kabul edilmektedir. 18. yüzyılda Fransa’da ilk defa kağıt makinesi yapılmıştır., 12.SINIF COĞRAFYA SAYFA 30-31 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME SORULARI VE CEVAPLARI 1.Aşağıdaki tabloda Mezopotamya uygarlığına ait bazı özellikler verilmiştir. Diğer uygarlıklara ait özellikleri ön bilgilerinizden yararlanarak kutucuklara yazınız. Aşağıdaki resim küçültülmüştür. Buraya tıklayarak büyütebilirsiniz. Resmin orijinal boyutları 773×599. 2.İlk uygarlıklardaki kentlerin özellikleri nelerdir? Verimli tarım alanlarının ortasında ulaşım bakımından elverişli pazar yerleri olarak ortaya çıkmışlardır. Ticaretin gelişmesine paralel olarak gelişmişlerdir. Kentlerin toplam sayıları ve nüfusları azdır. 3.Neolitik sonrası ilk medeniyetler nerelerde ortaya çıkmıştır? Mezopotamya, Mısır, İndus(Hindistan), Akdeniz Çevresi, Sarı ırmak ve Gök ırmak ve Orta Amerika’da ortaya çıkmışlardır. 4.Mezopotamya uygarlığının Maya ve İnka uygarlığından daha fazla saldırılara uğramasının nedenleri nelerdir? Maya ve İnka uygarlıklarının çevresinde bu uygarlıklara karşı koyabilecek medeniyetler yoktu. Yeni Dünya’da yer alan uygarlıklar Amerika keşfedildikten sonra saldırılara uğramışlardır. Mezopotamya Uygarlığı ise Eski Dünya medeniyetlerinin ortasında yer alıyordu ve Mezopotamya’nın ekonomik zenginlikleri ve coğrafi konumu çevresindeki medeniyetlerin istilalarına neden olmuştur. 5.Mısır uygarlığının Mezopotamya’dan sonra doğmasında etkili olan faktörler nelerdir? Etrafının çöllerle kaplı olması diğer medeniyetlerle etkileşimi daha azdır. Bu nedenle Mısır Medeniyeti Mezopotamya medeniyetinden sonra ortaya çıkmıştır ve özgün bir medeniyettir. Mezopotamya medeniyetinin çevresinde coğrafi engeller yoktur. Bu nedenle medeniyete geçiş bu bölgede daha önce olmuştur. Diğer toplumlar ve ticaretin gelişmesi şehirlerin ve kültür merkezlerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur. 6.Hint uygarlığının kurulduğu bölgenin coğrafi özellikleri nelerdir? Bu özellikler Hint uygarlığının gelişmesinde nasıl etkili olmuştur? 7.Mısır uygarlığının Mezopotamya uygarlığı kadar saldırılara maruz kalmamasının nedenleri nelerdir? Mısır uygarlığının kurulduğu bölgenin etrafının çöllerle kaplı olması bu bölgeye yapılacak saldırı ve istila hareketlerini güçleştirmiştir. Mezopotamya Uygarlığı ise Eski Dünya medeniyetlerinin ortasında yer alıyordu ve Mezopotamya’nın ekonomik zenginlikleri ve coğrafi konumu çevresindeki medeniyetlerin istilalarına neden olmuştur. 8-30 derece kuzey enlemleri arasında yer alır.Kuzeyden Himalaya Dağları,Belucistan Dağları ve Dekkan dorukları ile çevrilidir.Güneybatı ve Güneydoğusunda Hint okyanusu yer alır.İndus ve Ganj nehirleri ve bu nehirlerin oluşturduğu verimli İndus ve Ganj deltaları Hint uygarlığının gelişiminde etkili olmuştur.Ayrıca muson iklimi tarım topraklarından yılda iki kez ürün elde edilmesine imkan tanımıştır. Bitki örtüsü ve hayvan türleri çeşidi son derece fazladır. Hindistan’ın kuzeybatısında yer alan geçitler bu bölgeyi istilalara açık hale getirmiştir. Ariler tarafından İndus medeniyeti ortadan kaldırılmıştır. 12.SINIF Coğrafya Kitabı ÖLÇME DEĞERLENDİRME SAYFA 30 – 31 ÇOKTAN SEÇMELİ SORULAR Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplandırınız. 1.And Dağlarının yüksek kesimlerindeki vadilerde yaşamış İnka medeniyeti ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A)Patates tarımını ilk yapanlardır. B)Taş işlemeciliğinde ileri seviyededirler. C)Tarımda teraslama gibi ileri yöntemler kullanmışlardır. D)Güneşin hareketlerine bağlı olarak güneş saati yapmışlardır. E)Kendilerine ait bir yazı oluşturmuşlardır. 2.Mezopotamya uygarlığının gelişmesinde aşağıdakilerden hangisi etkili olmamıştır? A)Verimli taşkın ovalarının varlığı B)Dicle ve Fırat nehirlerinin bulunması C)İklim koşullarının tarıma uygun olması D)Nüfus artışına bağlı olarak üretimin hızlandırılması E)Geçimlerini avcılık ve toplayıcılıkla sağlamaları 3.Mezopotamya’daki kent devletlerinin ticaret ilişkilerini başlatmasında aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu söylenebilir? A)Ham madde kaynaklarının sınırlı olması B)Yeni topraklar elde etmek istemeleri C)Parayı kullanmaya başlamaları D)Kültürlerini yaymak istemeleri E)Savaşçı bir yapıya sahip olmaları 4.Aşağıdakilerden hangisi ilk kültür merkezlerinin kurulduğu bölgelerin ortak özelliklerindendir? A)Yüksek platolar üzerinde gelişmiş olmaları B)Tropikal iklim özelliklerine sahip olmaları C)Yoğun orman örtüsüyle kaplı olmaları D)Yüzey şekillerinin arızalı ve engebeli olması E)Genellikle orta kuşakta yer almaları 5.Aztek ve Maya uygarlıklarının ortak özellikleri arasında; I.Orta Amerika’da kurulmuş olmaları II.Resim yazısına sahip olmaları III.Yağmur ormanlarının yoğun olduğu alanlarda yerleşmeleri gibi durumlardan hangisi ya da hangileri gösterilebilir? A) Yalnız l B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve II 6.Aşağıdaki ülkelerin hangisi ilk medeniyetin kurulduğu alanlardan biri değildir? A) Suriye B) İsveç C) Türkiye D) Pakistan E) Peru 7.Yerleşik uygarlığın ilk doğduğu medeniyet bölgesi aşağıdakilerden hangisidir? A)Orta Amerika B)Sarı Irmak Havzası C)Mezopotamya D)Nil Nehri Deltası E)İndus Vadisi 12.SINIF Coğrafya Kitabı ÖLÇME DEĞERLENDİRME SAYFA 31 Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle tamamlayınız. 1.AZTEKLER Meksika Vadisi’nde ortaya çıkan bir uygarlıktır. 2.Yerleşik hayata TARIM faaliyetiyle geçilmiştir. 3.Mezopotamya FIRAT ve DİCLE nehirleri arasında, üç tarafı dağlarla çevrili bir düzlüktür. 4.Sümerler’den sonra MISIR, FENİKE, PERS uygarlıkları kendi yazılarını geliştirip kullanmışlardır. 5.GANJ ve İNDUS nehirleri Himalaya Dağlarından doğar ve Kuzey Hindistan’a ulaşır. 6.Eski Dünya’da ırmak boyu uygarlığının en sonuncusu ÇİN uygarlığıdır. ÖLÇME DEĞERLENDİRME SAYFA 31 DOĞRU YANLIŞ Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına D, yanlış olanların başına Y harfini yazınız. 1.(D) Çin’de ticaretin gelişmesinde Mavi ve Sarı Irmak’ın “Büyük Kanal” ile birleştirilmesi etkili olmuştur. 2.(Y)Milet ve Laodikya yünlü dokuma sanayi alanında gelişmiş merkezlerdir. 3.(Y)Yeni Dünya’da uygarlığa geçiş Eski Dünya’dan önce olmuştur. 4.(D)Maya uygarlığı yağmur ormanları sahasında kurulmuştur. 5.(Y)Aztek uygarlığı Afrika kıtasında kurulmuştur. 6.(D)İlk kültür merkezleri uygarlıkların doğduğu alanlarda ortaya çıkmıştır. 12.Sınıf Coğrafya Kitabı Etkinlik sayfa 36 Aşağıdaki soruları ön bilgilerinizden, metinden ve tablodan yararlanarak cevaplayınız. 1.19.Yüzyılda Ruhr Bölgesi’nde yoğun bir göç dalgası yaşanmasının nedenleri nelerdir? Bölgede nüfus maden kömürü üretimi ve demir-çelik sanayinde gelişmeye paralel olarak göç alarak artmıştır. 2.Ruhr Bölgesi’ne yapılan göçün olumlu ve olumsuz sonuçları nelerdir? Göçün olumlu yönleri; bölgede çalışacak ve üretecek insan sayısı artmış, nüfus artmış, bölgedeki şehirlerin sayısı artmış, ekonomik faaliyetler çeşitlenmiş, eğitim düzeyi yükselmiş, doğum oranları azalmış, şehirsel faaliyetler gelişmiş, sosyal, ekonomik ve kültürel yapı değişmiştir. Göçün Olumsuz Yönleri: “Getto” adı verilen bölgeye göçle gelenlerin yaşadığı bölgeler ortaya çıkmıştır, nüfus aşırı derecede artmıştır. İşsizlik artmış, göç akımı şehrin, konut, çevre, altyapı, ulaşım, eğitim, sağlık ve asayiş sorunlarını arttırmıştır. Arsa ve arazi değerleri artmış, mesken ihtiyacı, verimli tarım alanlarının ve orman arazilerinin hızla yerleşime açılmasına neden olmuştur. Kentlerin büyümesi sonucu sanayi tesisleri şehrin içinde kalmıştır. Gecekondulaşma ve çarpık kentleşme ortaya çıkmış ve çevre kirliliği artmıştır. 3.Ruhr Bölgesi’nin, nüfus yoğunluğu bakımından diğer ülkelere göre daha fazla artış göstermesinin nedenleri nelerdir? Bölgede maden kömürü üretimi ve demir-çelik sanayinde gelişmesine paralel olarak aşırı derecede göç almasıdır. Avrupa’nın ve Almanya’nın en önemli sanayi merkezi olması, üzerinde ulaşım yapılan Ren nehrinin buradan geçmesi, ekonomik faaliyetlerin bu alanda çeşitlilik göstermesi bölgenin yoğun bir biçimde göç almasına neden olmuştur. 4.Kısa bir sürede yoğun bir nüfus artışı meydana gelen Ruhr Bölgesi’nde ekonomik, sosyal ve kültürel alanlarda ne gibi değişiklikler yaşanmış olabilir? Açıklayınız. Ekonomik faaliyetler çeşitlenmiş, eğitim düzeyi yükselmiş, doğum oranları azalmış, şehirsel faaliyetler gelişmiştir. Tarım toplumundan sanayi toplumuna geçilmiş, iş olanakları artmıştır, sağlık hizmetleri gelişmiş, sportif, kültürel ve sanatsal faaliyetler gelişmiş, bu faaliyetlerin yapılabileceği alanlar (tiyatro, sinema, spor alanları) ortaya çıkmıştır. Göçle birlikte farklı yerlerden birçok insan gelmiş ve kültürel çeşitlilik artmıştır. İnsan ilişkileri resmileşmiş, suç oranları artmıştır. Eğlence ve sosyal faaliyetlere imkan tanıyan alanlar artmıştır. 5.Sizin yaşadığınız şehir ya da bölgede bu tür yoğun nüfus artışı yaşandı mı? Bunun nedenlerini ve bu durumun hayatınızda ne gibi değişikliklere yol açtığını söyleyiniz. Zonguldak 1829’da Uzun Mehmet ‘in kömürü bulması ile gelişmeye başlayınca ekonomik yapı çok kısa sürede değişikliğe uğradı. XIX.yy’ın ortalarında Taş Kömürü Ocaklarının işletmeye açılması Zonguldak’ın toplumsal, kültürel yaşamında bir dönüm noktasıdır. Bundan sonra kömür havzasında toplumsal ilişkilerin maden kömürü üretimine bağlı olarak biçimlendiği görülür. XIX.yy’ın ikinci yarısında, kömür üretiminde gelişmesine koşut olarak tahta iskelesi ve çevresi büyümeye, Zonguldak, Kozlu, Kilimli kentler bütünü ortaya çıkmaya başlamıştır. 1908’de Meşrutiyetinden sonra yörede ilk işçi hareketleri başlamıştır. Kömür havzasındaki geleneksel ilişkilerin ve değerlerin alt üst olmasına karşılık, iç kesimlerde geleneksel, dışa kapalı yapının sürdüğü görülmektedir. Cumhuriyet dönemine girildiğinde Maden Kömürü Havzasında hızlı bir toplumsal değişme süreci yaşanmıştır. Cumhuriyetin ilk yıllarında üst yapıda gerçekleştirilen dönüşümler, yörede kültür değişmesi sürecini hızlandırmıştır. Eğitim kurumları, halk evleri Cumhuriyetin benimsediği çağdaş değerleri yaymaya çalışmıştır. Zonguldak çevre illerden ve göçler almış, nüfusu artmış ve kentsel yapı ortaya çıkmıştır. Zonguldak Cumhuriyetin ilk sanayi kenti olarak ortaya çıkmıştır. Sosyal, kültürel ve ekonomik yapı değişime uğramıştır. Taş kömürünün varlığına bağlı olarak Karabük ve Ereğli’de Demir-çelik sanayinin kurulması bölgede yeni kentlerin kurulmasına neden olmuştur. 12.SINIF COĞRAFYA KİTABI ETKİNLİK SAYFA 37 Yandaki grafikte Ruhr Bölgesi’nin yıllar içinde nüfus değişimi gösterilmiştir. Bu grafikten ve ön bilgilerinizden yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız. 1.Ruhr Bölgesi’nin nüfusunda nasıl bir değişim görülmektedir? Nüfus 1820 yılından 1925 yılına kadar hızlı bir şekilde artmıştır.1946 yılında 2.dünya savaşının sona erdiği dönemde bölgede nüfusun azaldığı görülmektedir. 1946’dan sonra nüfus hızlı bir şekilde artış göstermiştir. 1961’den sonraki zamanda nüfus artışı olmamıştır. Azalma görülmektedir. 2.Nüfusun en fazla arttığı dönem hangi yıllar arasında yer almaktadır? Nedenlerini söyleyiniz. Nüfusun en fazla arttığı dönem 1871-1905 yılları arasındaki dönemdir. 1849 yılından itibaren yakacak olarak maden kömürü kullanan yüksek fırınların kurulması ile Ruhr Bölgesi’nin önemi daha çok artmıştır. Bölgede maden kömürü üretimi ve demir çelik sanayinin gelişmeye başlamasıyla ekonomik gelişme hızlanmış ve bölgenin nüfusu aldığı göçlerle hızlı bir şekilde artmıştır. 3.Sizce nüfustaki bu değişim bölgenin ekonomik faaliyetlerinde nasıl etkili olmuştur? Tarım ve hayvancılık azalırken, sanayi ve madencilik faaliyetleri artmıştır. Ekonomik faaliyetler artmış ve iş alanları çeşitlenmiştir. Sanayi faaliyetlerindeki gelişme ve nüfus artışına paralel olarak bölgede hizmet sektörü de gelişmiştir. 12.SINIF COĞRAFYA KİTABI ETKİNLİK SAYFA 39 Aşağıdaki tabloda Kocaeli ve Las Vegas şehirlerinde ekonomik faaliyetler ve bunların etkileri gösterilmiştir. Siz de madencilik, ticaret, tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin baskın olduğu diğer şehirleri bularak tablodaki boşluklara yazınız. Şehir: Kocaeli Baskın ekonomik faaliyet türü: Sanayi Etkileri: Farklı iş alanları oluşturması, hızlı göç ve nüfus artışının olması, çeşitli çevre sorunlarının yaşanması Şehir: Las Vegas Baskın ekonomik faaliyet türü: Turizm Etkileri: Küçük bir çöl kasabası olan Las Vegas’ın turizm faaliyetlerine bağlı olarak nüfusu 1 milyonu geçmiştir. Las Vegas’a eğlence turizmine bağlı olarak her mevsim dünyanın değişik yerlerinden çok sayıda insan gelmektedir. Şehir: Soma (Manisa) Baskın ekonomik faaliyet türü: Madencilik Etkileri: 1913 yılında Soma’da kömürün bulunmasıyla linyit madenciliği başlamıştır. Soma Türkiye’de Kömür İsletmeleri ün yapmış adını duyurmuş bir ilçedir. Özellikle madencilik faaliyetlerine bağlı olarak göç alan ve nüfusu artan Soma kalabalık bir şehir haline gelmiştir. Linyit madenine bağlı olarak Soma termik santrali kurulmuştur. İlçe’de hava kirliliği son derece yüksektir. Kömür üretimi için ormanlık alanlar tahrip edilmiş ve edilmektedir. Şehir: İzmir Baskın ekonomik faaliyet türü: Ticaret Etkileri: 16. Yüzyıldan itibaren Akdeniz ve dünya ticaretinde önemli bir yere sahiptir. Ulaşım olanakları, limanı ve hinterlandının geniş olması İzmir’in bir ticaret kenti olarak gelişmesine neden olmuştur. Aldığı göçlerle ülkemizin 3.Büyük şehri haline gelmiştir. Ülkemizin en önemli ihracat limanı İzmir Limanıdır. İzmir Enternasyonal Fuarı, ticari ürünlerin tanıtımı ve pazarlanmasında önemli rol oynamaktadır. Şehir: Karaman Baskın ekonomik faaliyet türü: Tarım ve hayvancılık Etkileri: Tahıl tarımı, tahıl ticareti ve tahıllara dayalı sanayi faaliyetleri ile büyüyerek bir şehir haline gelmiştir. 12.SINIF DERS ETKİNLİKLERİ (SAYFA 40) COĞRAFYA 12 SAYFA 40 ETKİNLİK ÇALIŞMALARI SORU-1-Sanayileşme hareketleri ülkemizde ne gibi değişikliklere neden olmuştur? Ülkemizde sanayileşme faaliyetleri ile birlikte bölgeler arası farklılıklar ortaya çıkmaya başlamış bu farklılık bölgeler arası gelişmişlik farklılıkları ortaya çıkarmıştır.Bunun la beraber nüfusun belirli merkezlerde toplanması yine yatırımların ve gelişmişliğin sanayileşmiş bölgelere kaymasına sebeb olmuştur.Beraberinde olumlu etkilerin yanında çevre kirliliği yoğun göç,gecekondulaşma gibi olumsuz etkiler doğurmuştur. SORU-2-Kentleşme ve kentlileşme kavramlarından ne anlıyorsunuz. Kentleşme :Bir bölgenin kendi içindeki kazanımlarından dolayı diğer bölgelere oranla tercih edilmesi ve bunun o bölgede meydana getirdiği gelişmişlik hizmetleri olarak yorumlanabilir. Kentlileşme:Kentleşen bölgede yaşayan insanların sosyal ve ekonomik yaşantılarında meydana gelen değişimlerdir.Giyim tarzından yaşam koşullarına kadar ,eğitim sağlık,sosyal anlamda gelişmişliğe ayak uydurmasıdır. SORU-3-Yoğun göç hareketlerinin nedenleri hakkında neler söyleyebilirsiniz? Geçmişten günümüze göçün sebepleri bir bölgede uygun yaşam koşullarının bulunması,iş imkanları,sanayileşme,ulaşım olanakları,tarım,su kaynakları ,yer altı zenginliklerinin fazla olması,turizm gibi sebeblere dayandırılabilir. Şehirleşme tarihsel gelişim açısından çağlara göre değişik özelliler sergilemiştir.Ön bilgilerinizden yararlanarak tablodaki boşlukları doldurunuz. DÖNEM Şehirleşmenin gelişimi Şehirleşmede etkili olan faktörler Orta Çağ Orta çağda özellikle dini yönden şehirleşme ön plan çıkıyor.Yine bu dönemde verimli tarım arazileri üzerinde yer alan ve ulaşım bakımından elverişli alanlarda şehirleşme ön plan çıkıyor.Liman özelliği gösteren ticaretin geliştiği merkezler,Siyasi ve askeri merkezler ve dini mabetlerin bulunduğu alanlar gelişme göstermiştir. Ticaret,ulaşım,dini merkezler,Liman özelliği,Verimli araziler Günümüz Günümüz şehirlerinde sanayi faaliyetleri,ulaşımın elverişli olduğu alanlar,Pazar özelliği gösteren nüfusun kalabalık olduğu bölgeler,turizm,eğitim ve kültürel özellikleri olan merkezler de kurulmuştur. Sanayi,ticaret,ulaşım,turizm,eğitim ve kültürel faaliyetlerin gelişmiş olması
	Gelişimin adresi...

gelisenbeyin Üye Profili Özel Mesaj Yolla Üyenin Mesajlarını Bul Üyenin Web Sitesine Git Arkadaş Listeme Ekle Yönetici gelişime dair ne varsa.. Yahya KARAKURT Kayıt Tarihi: 01-Ocak-2006 Konum: Istanbul Aktif Durum: Aktif Değil Gönderilenler: 4737	Alıntı Cevapla Gönderim Zamanı: 01-Eylül-2011 Saat 09:23
	SORU-1- Gebze’nin yoğun göç almasına neden olan unsurlar nelerdir açıklayınız. Gebze nüfusun büyük kısmı daha çok kırsal alanda yaşamakta idi .Gebze’de özellikle otoyol yapımından sonra bu yol çevresinde kurulan sanayi tesisleri ve sanayi bölgeleri kurulmuş mevcut kırsal kesimdeki işsizlik ,tarımda makineleşme gibi sorunlarda tetikleyerek bölgeye yoğun bir göç dalgasına sebeb olmuştur. SORU-2-Gebze deki hızlı kentleşmenin neden olduğu sosyoekonomik sorunlar nelerdir. Bölgedeki hızlı nüfus artışı sanayileşmenin önüne geçmesiyle birlikte bölgede işsizlik problemi artmış beraberindeki nüfus fazlalığı asayiş,eğitim,sağlık, alt yapı sorunlarını tetiklemiş,ev ihtiyacının artması ve sanayileşme verimli toprakların ve orman arazilerinin yerleşime açılmasına sebeb olmuş alt yapısı olmayan gecekondu yerleşmesini arttırmıştır. SORU-3-Gebze’nin coğrafi konumu sanayinin gelişmesini nasıl etkilemiştir. Kara deniz ve demir yollarının kesiştiği önemli bir noktada olması ,otoyol geçmesi ,İstanbul’a yakın olması bölge sanayisinin gelişmesinde en önemli etkenlerdir. LİSE 4 SINIF SAYFA 43 ETKİNLİK ÇALIŞMASI Yukarıda Duba ‘inin 1991 ve 2006 yıllarına ait fotoğrafları yer almaktadır. SORU-1-Fotoğraflar arasında ne gibi farklılıklar görülmektedir? Dubai’nin tamamen çehresi değişmiş hızlı bir kentleşme modern bir görüntü ortaya çıkmıştır.Şehirleşme tüm modern yüzünün bizlere göstermektedir. SORU-2-Kentleşmenin bu kadar hızlı olmasında hangi faktörler etkili olmuştur.? Birleşik Arap Emirlikleri’ni oluşturan yedi emirlikten biri olan Dubai, petrol gelirleriyle başlattığı ticari hamleyi her alanda cazibe merkezi olarak tamamladı. Şeyhi El Maktum’un çılgın projeleriyle Dubai yeryüzündeki cennet olarak adlandırılmaya başlandı. Dubai tüm dünyanın dikkatini görkemli turizm yatırımlarıyla çekti. Bunu vergisiz ticaret uygulamasıyla dünyanın önde gelen firmalarının yatırımları izledi. Milyonlarca turistle birlikte bunların ihtiyaç duyacağı her türlü mal ve hizmet dev alışveriş merkezleri ile Dubai’ye akın etti. Sonuçta burası hem turizmin hem de alışveriş merkezlerinin gözde buluşma noktası oldu. Dünyanın hemen her markasının birkaç mağazasının bulunduğu, yüzölçümleri binlerce metrekareyi bulan dev alışveriş merkezleri Dubai’ye daha çok turistin gelmesini sağlayarak ülkeyi rakip tanımayan bir cazibe merkezi yaptı. Birleşik Arap Emirlikleri’nin gözbebeği Dubai, zenginlik fışkıran görkemiyle tüm dünyayı büyülüyor. Bir zamanlar sadece 7 yıldızlı yelken oteli Burj El Arab ile tanınan Dubai, sayısı giderek artan birbirinden çılgın projelerle de tanınır oldu. Özellikle üst gelir grubuna yönelik bir turizm cenneti olan Dubai, yatırımcılara sunduğu vergisiz ticaret imkanı ile de dünyanın en büyük firmalarının gözdesi oldu. LİSE 4 SAYFA 44 ETKİNLİK ÇALIŞMASI Kitabınızdaki metni okuyarak aşağıdaki soruları cevaplayınız? SORU-1-Bombay’ın dünyanın en kalabalık şehirlerinden biri olmasında hangi faktörler etkilidir. Ülkenin diğer kentlerine oranla yaşam standartlarının yüksek olması ,ülkenin en önemli ticaret,finans kültür ve eğlence merkezi olması etkili olmuştur. SORU-2-Bombay’ın ülke ekonomisine etkisini açıklayınız. Kitabınızda Bombay ile ilgili yazının son paragrafında bu sorunun cevabı mevcut… SORU-3-Dünyada Bombay’a benzer özellikler gösteren şehirlere örnek veriniz. (Mexico city) Meksika ,Delhi(Hindistan) Gelişmekte olan ülkelerin milyonluk şehirleri örnek verilebilir 12.SINIF DERS ETKİNLİKLERİ (SAYFA 49) COĞRAFYA 12 SAYFA 49 ETKİNLİK ÇALIŞMASI Aşağıdaki tabloda dünya nüfusunun yıllara kıtalara göre dağılımı verilmiştir.Aşağıdaki soruları tabloya ve ön bilgilerinize göre yorumlayınız… Kıtalar Yıllar Afrika Asya Avrupa G.Amerika K.Amerika Dünya Nüfus (Milyon) 1950 218 1340 572 164 16 2510 1990 639 3203 790 446 277 5280 2015 1256 4481 812 639 320 7560 2050 2197 5887 894 820 330 10129 SORU-1-1950-1990 yılları arasında hangi kıtalarda nüfus daha fazladır. Asya ve Avrupa kıtalarında fazladır… SORU-2-2015-2050 yılları arasında en fazla nüfus artışı hangi kıtalarda olacaktır.Nedenlerini söyleyiniz. Asya ve Afrika kıtalarında olacaktır.Bu kıtalarda önlenemez bir doğum artışı söz konusudur.Sağlık hizmetlerinin iyileşmesi de bebek ölümlerini azaltacak insan ömrünü uzatacaktır. SORU-3-Tabloda 1950-2050 yılları arasında nüfus artış hızının azaldığı kıtalar hangisidir.Nedenlerini tartışınız. Avrupa ve Kuzey Amerika kıtalarında azalma görülecektir.Bu ülkeler gelişmişlikle bağlantılı olarak doğum oranları düşüktür.Nüfusuna dinamizm kazandıramamıştır.Yaşam standartlarının yüksek olması eğitim seviyesinin iyi olması kadının iş hayatında rolünün fazla olması doğum oranlarını azaltıcı rol oynar… 12.SINIF DERS ETKİNLİKLERİ (SAYFA 50) COĞRAFYA 12 SAYFA 50 ETKİNLİK ÇALIŞMASI Aşağıdaki tabloda bazı şehirlerin 1975-2000 yılları nüfusları ile 2015 yılındaki tahmini nüfus miktarları verilmiştir. Bu tabloyu inceleyerek SORU-1-Tablodaki şehirlerin gelecekteki tahmini nüfus miktarlarını, artış oranlarını da dikkate alarak yazınız. Nüfus miktarı(milyon) Artış oranları(%) Gerçekleşen Tahmini Gerçekleşen Tahmini 1975 2000 2015 1975-2000 2000-2007 2015-2030 Nüfus Miktarı Artış oranı Tokyo 19.8 26.4 27.2 1.16 0.19 27,37 %0,1 Mexsiko City 10.7 18.1 20.4 2.10 0.82 21,3 %0,8 New York 15.9 16.7 17.9 0.21 0.47 20 %0,5 Kalküta 7.9 13.1 16.7 2.02 1.66 19,4 %1,5 Karaşi 4.0 10.0 16.2 3.69 3.19 21 %3 Şanghay 11.4 12.9 13.6 0.48 0.36 14 %0,3 Buones Aires 9.11 12.0 13.2 1.10 0.61 13,7 %0,5 Artış oranları ve nüfus bilgileri tahmini olarak verilmiştir.Verilen bilgiler matematik öğretmeni arkadaş tarafından hesaplanmıştır.Rakamlarda çeşitli farklılıklar çıkabilir. SORU-2-Tabloda nüfusları artan, azalan ve değişmeyen şehirleri söyleyiniz. Tablodaki ülkelerin nüfusları artmaya devam ediyor ancak artış oranlarında azalma vardır.Bu azalma Tokyo ve New York fazla en az değişen Şangay artış en fazla Karaşi olarak belirtilebilir… SORU-3-Tabloda nüfusu en fazla ve en az artan ülkeleri belirleyerek bunun nedenlerini tartışınız. Alt taraftaki pano değerlendirildiğinde çünkü ülke olarak sorulmuş Norveç ve Çin nüfusu en az artan ülkelerdir. Norveç’in gelişmiş ve sanayileşmiş bir ülke olmasıeğitim seviyesinin yüksek olması yaşam tarzı ve bu nedenle doğum oranlarının az olması; Çin’de uygulanan katı nüfus politikaları ve Çin’de ki hızlı sanayileşme ve kentleşme süreci bu durumun nedenidir. Brezilya ve Moğolistan nüfusu en fazla artan ülkelerdir. Bu ülkelerin gelişmemiş ülkeler olması nedeniyle doğum oranlarının yüksek olması ve bu ülkelerde ortalama yaşam süresinin giderek uzamasıdır. ÜLKELER Nüfus miktarı (1000) 2000 2005 2010 2015 2020 2025 2030 Çin 1.262.646 1.307.812 1.348.853 1.389.528 1.430.000 1.480.000 1.520.000 Moğalistan 2398 2554 2726 2911 3100 3270 3440 Brezilya 177.101 186.141 190.988 210.256 225.256 240.256 250.256 Norveç 4491 4603 12.SINIF DERS ETKİNLİKLERİ (SAYFA 53) COĞRAFYA 12 SAYFA 53 ETKİNLİK ÇALIŞMASI Aşağıdaki tabloları inceleyerek ve ön bilgilerinizden yararlanarak sorulan cevaplayınız. Afrika Asya Avrupa G.Amerika K.Amerika Dünya Yıllık Toplam Milli Gelir(Dolar) 1950 102 468 1719 184 1722 4195 1990 412 4571 8143 1145 6031 20964 2015 1009 12562 15063 2431 13075 45140 2050 4300 37658 27274 6905 21625 95954 Afrika Asya Avrupa G.Amerika K.Amerika Dünya Yıllık Toplam Milli Gelir(Dolar) 1950 468 1358 3004 1124 10376 1671 1990 646 3416 10309 2569 21809 3971 2015 803 6767 17465 3804 40830 5971 2050 1954 15456 30518 8425 65530 9473 SORU-1-Verilen yıllar aralığında millî gelirin en fazla ve en az arttığı kıtayı tespit ederek nedenlerini sınıfta tartışınız. Artış oranlarına bakıldığı zaman yıllık toplam milli gelir Asya Kıtasında en fazla artış göstermiştir.Özellikle Ortadoğu ve Güney Doğu Asya bu artış oranında ön planda rol oynar.Asya kıtasındaki sanayi ve teknolojik tesislerin getirileri, tarım, ticaret ve diğer sektörlerdeki kazançlarını arttırması yine enerji kaynakları olarak önemli bir petrol bölgesine sahip olması bu gelişimde etkilidir. En az arttığı kıta Afrika kıtasıdır.Bu Afrika kıtasındaki ülkelerin gelişmişlikten ziyade hala iç karışıklıklarla uğraşması yeterli yatırımları yapamamaları öz kaynaklarına sahip çıkamamaları ile bağlantılıdır. Bu durumun nedeni Afrika kıtasındaki ülkelerin bilimsel ve teknolojik SORU-2-Verilen yıllar aralığında kişi başına düşen yıllık gelirin en fazla ve en az arttığı kıtayı tespit ederek nedenlerini sınıfta tartışınız. Kişi başına düşen milli gelir artışı incelendiğinde fazla artış Kuzey Amerika kıtasındadır. Bu durumun nedeni Kuzey Amerika kıtasındaki ülkelerin bilim ve teknolojide ileri gitmesi,Küresel piyasada daha çok para eden sektörlerin bu bölgelerde ağırlık kazanması kazançlarının büyük kısmını teknolojik ürünlerden sağlaması etkili olmuştur.Nüfus miktarı bakımından avantajlı özellikleri vardır. Yine rakamlar en az artış için bizi Afrika kıtasına götürür.Nüfus miktarı kişi başına düşen milli geliri etkiler Afrika yeteri kadar ekonomik faaliyetleri olmamakla beraber nüfus artış hızı fazla olan bir kıtadır bu iki etken birleşmesi kişi başına düşen milli geliri bu kıtada en alt seviyelere çeker. 12.SINIF DERS ETKİNLİKLERİ (SAYFA 54-55 ÖLÇME-DEĞERLENDİRME) COĞRAFYA 12 SAYFA 54-55ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME SORULARI Aşağıdaki soruları cevaplayınız? SORU-1-1950 den sonra dünya nüfusunun hızla artmasının sebebleri nelerdir. 1945 2. dünya savaşından sonra ülkelerin nüfus artırıcı politika uygulamaları bu yıllardan sonra tıp sağlık alanındaki gelişmelerin çocuk ölüm oranlarını düşürmesi,mevcut teknolojik gelişmelerin sağlamış olduğu yaşam standartlarının yükselmesi,ulaşımda meydana gelen gelişmeler,insanların daha az yıpranmasına sebeb olarak yaşam sürelerinin uzamasına sebeb olmuştur. SORU-2-2015 yılından sonra nüfus artış hızı aynı şekilde devam ederse ne gibi sorunlar yaşayabiliriz. Dünya nüfus artışı bölgeler arası farklılıklar göstermektedir.Gelişen ülkelerin bulunduğu alanlarda bu artış yavaşlayarak devam edecek ancak nüfus artış hızı çok düşük olacak.Bunun sonunda bu bölgelerde nüfus yaşlanacak ,bağımlı nüfus oranı üreten aktif nüfus ve devlet yatırımları için ciddi bir sorun oluşturacaktır.Geri kalmış ve gelişmekte olan ülkelerde artış oranının bu şekilde devam etmesi bu ülkeler için olumlu yönlerin yanında çeşitli olumsuzlara yol açacaktır.Doğal kaynak tüketimi artacak,mevcut dünya ile ilgili doğal alanların sınırlar daralacak,işsizlik ortaya çıkacak nüfusun çok olması sosyal ve ekonomik sorunları beraberinde getirecektir.Olumlu olarak bu ülkeler de işgücü sıkıntısı olmayacak işci ücretleri düşecek devlet yatırımlarını destekleyecek atılımcı dinamik bir nüfusa sahip olacaktır.Bu ülkelerde yeni fikirler yeni iş kolları kurulacak rekabet artacaktır şeklinde yorumlayabiliriz. SORU-3-1950-2000 yılları arasında şehirleşme sonucu ortaya çıkan sorunları önlemek için 2010 -2050 yılları arasında ne gibi önlemler alınabilr.? Şehirleşme faaliyetleri daha planlı programlı gerçekleştirilmeli bu faaliyetler esnasında doğal alan ,su kaynakları,yeşil alanlar korunmalı sanayileşme için çevre kirliliğini önleyici daha katı yaptırımlar uygulanmalı.Eğitim hizmetleri ön plana çıkmalı sosyal yapı içerisinde köy ve şehir kültürüne geçiş konularında halkı eğitici projeler uygulanmalı,Köy ve kır hayatı desteklenmeli köyden kente göçün önüne geçilmeli,küresel ısınmaya yönelik daha ciddi tedbirler alınmalı,ortaya çıkacak enerji ihtiyacı için yenilenebilir doğa dostu enerji kaynaklarının kullanımına önem verilmelidir. SORU-4-1950 ‘li yıllarda başlayarak günümüze kadar devam eden göç olgusu nun yarattığı sorunları olumlu hale getirmek için ne gibi önlemler alınmalıdır.? Yoğun nüfus artışından kaynaklı sorunlar için köy hayatı desteklenmeli köyden kente göçü engelleyici projeler geliştirilmeli.Şehirdeki eğitim sağlık hizmetleri kadar olmasa da tatmin edici derecede sağlık altyapı hizmetleri kırsal kesimlere de götürülmeli.Eğitimin önemi tekrar gözden geçirilerek arttırılmalı,şehir yerleşmelerinde daha yaptırımcı gecekondulaşmayı engelleyici tedbirler alınmalı.Şehir kullanım alanları daha planlı ve programlı kullanılmalı,yeşil alanların korunmasında daha fazla önem verilmeli sanayi tesisleri belirli bölgelere aktarılmalı şehir dışlarına taşınmalı ve atıkları için ciddi önlemler alınmalı şeklinde belirtilebilir bu projeler arttırılabilir. SORU-5-Ruhr Bölgesi’nin Almanya’nın en önemli madencilik ve sanayi bölgesi olmasının başlıca nedenleri nelerdir. Bölgede zengin taşkömürü yataklarının bulunması ve sanayi devrimi ile birlikte demir çelik üretiminde maden kömürünün kullanılması bu yönde sanayi tesisleri ve sanayi bölgeleri oluşması beraberindeki göç hareketleri sonucundaki şehirleşme faaliyetleri bölgeyi günümüzdeki konumuna getirmiştir. Aşağıdaki çoktan seçme soruları cevaplayınız. 1-Cevap A şıkkı Madenciliğin gelişmesi 2-Cevap D şıkkı İklim Şartları 3-Cevap A şıkkı Sanayi 4-Cevap C şıkkı Ruhr Havzası 5-Cevap A şıkkı Şangay 6-Cevap D şıkkı Türkiye 7-Cevap D şıkkı Teknoloji 8-Cevap A şıkkı Batı Avrupa 9-Cevap B şıkkı Madencilik 10-Cevap A şıkkı Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle tamamlayınız. 1-Ruhr 2-18. yüzyılda İngiltere’de başlamıştır.19.yüzyıl ortalarına kadar sürmüştür. 3-Uluslar arası ticaret Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına D yanlış olanların başına Y harfini yazınız. 1- Y 2- D 3- Y 10 SORU İLE İLGİLİ DÜZELTME İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ.Bölge ciddi taşkömürü yataklarından oluşur demir cevheri çevre bölgelerden getirilir demir çıkartılan ana noktalar fransa isveç ukrayna,ural dağları dolaylarıdır.Yani bölgede metalürji gelişmesi bu bölgedeki taşkömürü yataklarından kaynaklıdır. 12.SINIF DERS ETKİNLİKLERİ (SAYFA 62-63) COĞRAFYA 12 SAYFA 62-63 ETKİNLİK ÇALIŞMASI 12. SINIFLAR SAYFA 62 ETKİNLİK ÇALIŞMASI Aşağıdaki haritada coğrafi bölge ve bölümlerimiz gösterilerek bazı bölge sınırlarının belirlenmesinde dikkate alınan kriterler verilmiştir. SORU-1-Ön bilgilerinizden faydalanarak diğer bölgelerin ayırımında hangi özelliklerin etkili olduğunu uygun kutucuklara yazınız… Marmara Bölgesi sınırlarının belirlenmesinde dikkate alınan kriterler: vOrtalama yükseltisinin az olması vOva ve platoların geniş yer kaplaması, vİklim çeşitliliğinin görülmesi vSanayi, ticaret ve ulaşımın çok gelişmiş olması, vNüfusun ve nüfus yoğunluğunu fazla olması vGeçiş bölgesi olması Ege Bölgesi sınırlarının belirlenmesinde dikkate alınan kriterler: vDağların kıyıya dik olarak uzanması ve aralarında çöküntü ovalarının yer alması vDeniz etkisinin iç kesimlere doğru sokulabilmesi vKıyıların çok girintili çıkıntılı olması vNüfusun kıyı kesiminde yoğunlaşması vHorst ve graben sisteminin yaygın olması vKıyıda Akdeniz iklimi, iç kesimlerde karasal iklimin görülmesi vEge ovalarının verimli olması nedeniyle bu ovalarda tarım ürünü çeşitliliğinin fazla olması İç Anadolu Bölgesi sınırlarının belirlenmesinde dikkate alınan kriterler: vEtrafının yüksek dağlarla çevrili olması vYıllık yağış miktarının düşük olması vOva ve platoların geniş yer kaplaması vKarasal iklimin etkili olması vBozkır bitki örtüsünün hâkim olması vBuğday, arpa ve şekerpancarı tarımının ön planda olması vKüçükbaş hayvancılığın yaygın olması Akdeniz Bölgesi sınırlarının belirlenmesinde dikkate alınan kriterler: vDağların kıyıya paralel uzanması vDağların kıyıya çok yakın bir yerden başladığı için kıyı ovalarının dar olması, vAkdeniz ikliminin ve maki bitki örtüsünün hâkim olması, vÖzellikle deniz turizm faaliyetlerinin çok gelişmesi vNüfusun, özellikle tarım, sanayi ve ticaretin geliştiği yörelerde toplanması, vKışların ılık geçmesi Karadeniz Bölgesi sınırlarının belirlenmesinde dikkate alınan kriterler: vKuzey Anadolu Dağlarının kıyıya paralel uzanması vDağların genel olarak kıyının hemen gerisinden yükselmesinden dolayı kıyı ovalarının dar olması vGür ormanların bulunması vKıyı şeridinde nüfusun yoğun olması ve kırsal alanda dağınık yerleşmenin görülmesi vKıyı kesimlerinde nemli, bol yağışlı ılıman iklimin hâkim olması Güneydoğu Anadolu Bölgesi sınırlarının belirlenmesinde dikkate alınan kriterler: vGüneydoğu Torosların güneyinde, ova ve platoların geniş yer kaplaması vOrta kesiminde Karacadağ volkanik dağının; doğu kesiminde ise Mardin Eşiği’nin yer alması vKarasal iklim özelliklerinin hâkim olması vYaz mevsiminin çok sıcak ve kurak geçmesi vBatı kesiminde Akdeniz ikliminin etkili olması vTürkiye’nin petrol üretim bölgesi olması Doğu Anadolu Bölgesi sınırlarının belirlenmesinde dikkate alınan kriterler: vTürkiye’nin ortalama yükseltisi en fazla olan bölgesi olması vUlaşım özelliklerinin yer şekillerinden ve iklimden çok etkilenmesi vYerleşmelerin dağlar arasında kalan ova ve platolarda olması vYükseklik ve denizden uzaklığa bağlı olarak karasal iklimin etkili olması, vNüfusun az ve yerleşmenin seyrek olması, vHayvancılığın en önemli ekonomik faaliyet olması, SORU -2-Bölge içinde hangi farklılıklara bağlı olarak bölümlerin oluşturulduğunu söyleyiniz. Bölge içinde konum, yeryüzü şekilleri, iklim, bitki örtüsü), nüfus, yerleşme) ve tarım ve hayvancılık, sanayi ve madencilik, ticaret, turizm bakımından çevresinden ayrılan ve kendi içinde benzerlik gösteren bölgeden daha küçük alanların olması etkili olmuştur. 12.SINIF DERS ETKİNLİKLERİ (SAYFA 94) COĞRAFYA 12 SAYFA 94 ETKİNLİK ÇALIŞMASI 2.SINIF SAYFA 90 ve 92 ETKİNLİK ÇALIŞMALARI SORU-1-Günlük hayatımızda başka ülkelere ait ürünler varmı… Günlük hayatımızda evlerimizde kullandığımız ev eşyalarının bir kısmı yurt dışından ithal edilir özellikle elektronik eşyalar plazma tv,saat,çeşitli makineler ,bilgisayar örnek verilebilir. SORU-2-Bundan ‘’25-30 yıl öncesine kadar yağışın bol olduğu yıllarda ihracatımız artıyor yağışın az olduğu yıllarda ihracatımız azalıyordu’’ diyen bir kişinin sözleri o dönemlerde Türkiye’nin ihraç ettiği ürünler hakkında nasıl bir fikir vermektedir. Yağış ifadesi tarımsal üretimle ilgili bir ifadedir,mevcut yağış şartları elverişli olduğu dönemlerde tarımsal üretimi olumlu etkiler tarımsal üretimin artması ihracatımızı arttırır.Tersi durumda tarımsal üretim azalır buda ihracatımızı azaltır. Türkiye ihracatının tarımsal ürünlere dayandığı fikrini bizlere verir. SAYFA 92 ETKİNLİK ÇALIŞMASI Kitabınızdaki tablo ve grafikler incelendiğinde ortaya çıkan sonuçlar… SORU-1-Yıllara göre ihracatta sektörel bazda nasıl bir değişim yaşanmıştır.Budeğişim ülkemizin gelişmişliği hakkında nasıl bir fikir verir. 1963 yılında ağırlıklı olarak tarımsal ürünler ön plana çıkarken Türkiye tarım toplumu özelliği göstermektedir.Bu yıllardan itibaren ülkemizde başlayan sanayileşme hareketleri sonucunda tarımsal ürünlerdeki ihracat oranımız düşmüş sanayi ürünleri ihracatımızda artışlar gözlenmektedir.Bu bilgiler ülkemizin geri kalmış ülke özelliğinden yavaş yavaş gelişmekte olan ülke konumuna geçtiğinin bir göstergesidir. SORU-2-Ülkemizin ihracat gelirlerinin sektörlere dağılışı göz önüne alınırsa 2010 yılı için ne gibi değişimler olur. Çizimimizde mevcut değişim değerlerine bakıldığında sanayi ürünleri ihracatımızdan elde ettiğimiz gelir payı yine önde olacak maden ihracatı ülkemizdeki gelişime bağlı olarak biraz daha azalacak ancak işlenmiş maden ürünleri satacağımız için elde ettiğimiz gelir miktarında artma görülecektir.2007 şekline yakın bir şekil çizebilirsiniz… 12.SINIF DERS ETKİNLİKLERİ (SAYFA 94) COĞRAFYA 12 SAYFA 94 ETKİNLİK ÇALIŞMASI 12.SINIFLAR SAYFA 94 ETKİNLİK ÇALIŞMASI Kitabınızda verilen ithalat ihracatın ülkelere göre dağılım tablosundan faydalanarak aşağıdaki soruları cevaplandırınız… SORU-1-Ülkemiz ticaretinde hangi ülkeler ön plana çıkmaktadır.Bu duruma etki eden faktörler nelerdir. Almanya,Rusya Federasyonu,çin ön plandadır. Bu ilişkilerde ön plana çıkan etkenlerin başında Almanya’nın gelmesinde bu ülkeye 1960-1970 li yıllarda göndermiş olduğumuz Türk işçileri bunların sağlamış olduğu istihdam sahaları etkilerini Türkiye ile ticarette göstermektedir.Almanya2da çok sayıda Türk işçisi ve iş adamı bulunmaktadır.Bunların bağlantıları Türkiye ile Almanya arasında ticari faaliyetlerin gelişmesinde temel etkendir. Rusya ise Türkiye’nin enerji ihtiyacının karşılanmasında ön plana çıkan en önemli ülke konumundadır.Dikkat ederseniz sattıklarımız az ancak aldıklarımız ithalatımız çok fazladır burada temel etken Türkiye’nin enerji ihtiyaçlarının büyük bir kısmını bu ülkeden sağlaması gelmektedir. Çin ise dünya ekonomisinde büyüyen bir dev dir.Ucuz iş gücü ve sonrasında ucuz üretim hemen hemen her sektöre el atması Çin mallarının ülkemizde talep görmesine sebep olmaktadır.Bu etken ticari bağlantılarımızı geliştirmektedir. SORU-2-Türkiye’nin komşu ülkelerle ticaret ilişkilerinin zayıf olmasının da temel etken nedir. Temel etkenlerin başında komşularımız ile tarihi sorunlarımızın devam etmesi halledilemeyen tarihsel hesaplaşma günümüzde ticari faaliyetlerimizi kısıtlamaktadır.Örnek Yunanistan ile adalar ve Kıbrıs meselesi ,Ermenistan ile ermeni sorunu Suriye ile su problemi gibi konular verilebilir. 12.SINIF DERS ETKİNLİKLERİ (SAYFA 95) COĞRAFYA 12 SAYFA 95 ETKİNLİK ÇALIŞMASI 12.SINIF SAYFA 95 ÖLÇME DEĞERLENDİRME SORULARI SORU-1-Ulaşım ağlarının ortaya çıkmasında hangi faktörler etkili olmuştur. Dünyada hızlı gelişim ,ekonomik faaliyetlerdeki çeşitlilik,teknolojik gelişmeler sonrası seri üretim,dünya üzerindeki ticari kültürel ekonomik ilişkileri hızlandırmış bu ilişkilerin aktif hala gelmesindeki en önemli rolü de ulaşım ağları oluşturmuştur.Mesafelerin gelişen teknolojik araçlar sayesinde kısalması insanların ürettiklerini başka bölgelere aktarmalarına imkan tanımış pazar payı büyümüş üretilen ürünlerin başka bölgelere aktarma düşüncesi beraberinde ulaşım ağlarının gelişmesini sağlamıştır.Ekonomik sebepler dışında kültürel sebepler de insanların bir yerden bir yere seyahat etme düşüncesi ,teknolojik araçlar ulaşım ağlarının gelişmesinde etkili olmuştur. SORU-2-Türkiye’nin ulaşım ağı içerisindeki yeri ve önemini söyleyiniz. Eski dünya karaları arasında doğal köprü özelliğine sahip olması ülkemizden tarih boyunca önemli yolların geçmesinde etkili olmuştur.Konum özelliklerinden dolayı Türkiye geçmişten günümüze kadar Avrupa ,Kafkasya,Orta Asya,Kuzey Afrika ve Orta Doğu’yu birleştiren kara ,demir,deniz ve hava yolu taşımacılığı ile enerji taşımacılığında Türkiye’yi son derece önemli bir noktaya yerleştirmiştir.Bu avantajlı konum Türkiye Ekonomik faaliyetlerine ciddi avantajlar sağlamakta ülke gelişimine ön ayak olmaktadır. SORU-3-Ekonomik etkinliklerin gelişmesinde ulaşımın rolü nedir. Ekonomik faaliyetler üretim dağıtım tüketim üçgeni içerisinde gerçekleşir.Bu üçgen içerisinde kenarlardan birinde meydana gelecek aksama tüm ekonomik faaliyetleri olumsuz etkiler gelişmesini engeller.Üretilen malların gerek iç pazar gerekse başka pazarlara dağıtılmasında en önemli etken iyi bir ulaşım ağıdır.Ulaşım ağı gelişen noktalar ekonomik faaliyetlerin yoğunlaştığı ve beraberinde gelişme gösteren merkezler olmuştur.Ulaşım faaliyetleri bakımından kavşak noktasında olan ve çeşitlilik gösteren merkezler ekonomik faaliyetlerin yürütüldüğü önemli merkezler durumuna gelir bu özellik de o merkezin gelişmesinde en temel özelliklerden birini oluşturur. SORU-4-Yerleşmelerin konumu ile ulaşım sistemleri arasında nasıl bir ilişki vardır. Yerleşme yerleri uygun coğrafi koşullar dışında önemli ulaşım ağı noktalarının kavşak merkezlerine kurulur yada yerleşilen bölgeyi mevcut ekonomik faaliyetler ve ticaret yollarının bu noktadan geçmesi önemli bir merkez haline getirir.Yerleşme yeri olarak önemli kavşak bölgeler yada ticaret yolu üzerindeki güzergahlar yerleşme yeri olarak rantı yüksek bölgelerdir.Geçmişten günümüze önem taşıyan ticaret güzergahlarının çevre bölgeleri yerleşme yeri olarak tercih edilen noktalar olmuştur. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplandırınız. 1-C Türkiye 2 de demir yolu ile her noktaya ulaşamamak karayolu gelişiminde önemli bir etkendir. 2-C Antalya Türkiye için önemli bir turizm limanıdır. 3-C Yapım giderleri 4-E Trabzon’un iç kesimler ile bağlantısını sağlayan zigana geçidi önemli bir avantajtır. 5-B İzmir limanı Türkiye’nin İstanbul’dan sonraki en önemli limanlarından biridir. 6-E Türkiye’nin arazi yapısı demir yollarının gelişiminde engelleyici bir rol oynamaktadır bu etken kara yolunun gelişimini etkiler. 12.SINIF DERS ETKİNLİKLERİ (SAYFA 99) COĞRAFYA 12 SAYFA 99 ETKİNLİK ÇALIŞMASI Kitabınızdaki haritada ülkemizi sembolize eden eserler gösterilmiştir.Her bölgeye ait tanıtıcı bir eseri tanıtınız. Haritanın büyük hali için TIKLAYINIZ… Karadeniz Bölgesi için Safranbolu Evleri uygun bir eser olabilir. İç Anadolu Bölgesi için Nasrettin Hoca örnek verilebilir. Akdeniz Bölgesi için Aspendos Tiyatrosu örnek verilebilir. Doğu Anadolu Bölgesi için İshakpaşa Sarayı örnek verilebilir. Güney Doğu Anadolu Bölgesi için Urfa Balıklı Göl örnek verilebilir. Marmara Bölgesi için Ayasofya Müzesi örnek verilebilir. Ege Bölgesi için Denizli Pamukkale örnek verilebilir. Mevcut resimlere tıklayarakta konu ile ilgili sizleri bilgilendiren sitelere ulaşabilir sitemizdeki yerlerin dışındada kendiniz araştırma yapabilirsiniz. 12.SINIF DERS ETKİNLİKLERİ (SAYFA 61 ) Haritaları inceleyerek ve ön bilgilerinizden yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplandırınız. SORU-1-Ülkemizin coğrafi bölgelere ayrılmasında ve bölge sınırlarının belirlenmesinde nelere dikkat edilmiştir? Ülkemiz bölgelere ayrılmasında ve sınırlarının belirlenmesinde Doğal ,beşeri,ekonomik özelliklerine bakılmıştır. Konum, Yeryüzü şekilleri, İklim, Bitki örtüsü, Nüfus, Yerleşme ve Tarım ve hayvancılık, Sanayi ve madencilik, Ticaret, Turizm etkili olmuştur. SORU-2-Bölgelere isim verilirken bölgelerin hangi özellikleri dikkate alınmıştır? Bölgelerin coğrafi konum özellikleri etkili olmuştur. SORU-3-Aşağıda verilen Türkiye Fiziki Haritası ile Coğrafi Bölgeler Haritası’nı karşılaştırdığınızda hangi özellikler dikkatinizi çekmektedir? Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinin oluşturulmasında kıyıya paralel uzanan dağ sıraları ön plana çıkar. Marmara bölgesinde ise yükselti özelliklerine bakılırsa yeşil renk ile son derece sade yükseltisi az bir bölge olarak karşımıza çıkar. Ege bölgesinde ise kıyıya dik uzanan dağlar ve bu dağların arasında çöküntü ovaları grabenler yer almaktadır.Kıyı özellikleri doğal liman ve koy körfezlerin fazlalığı… İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde ova ve platolar geniş yer kaplamakta ve bu bölgelerimiz harita da sarı renk ile ayırt edilebilmektedir.İç Anadolu bölgesinin dağlar arasında kalan bir çanak özelliği göstermesi. Doğu Anadolu bölgesinde yükselti fazla hakim renk kahverengi olarak haritada seçilir bir özellik taşır. Fiziki haritalardaki yer şekilleri ve renklendirme özellikleri ile bölgeler haritasındaki bölünmeler arasında benzerlikler bulunmaktadır. 12.SINIF DERS ETKİNLİKLERİ (SAYFA 103) COĞRAFYA 12 SAYFA 103 ETKİNLİK ÇALIŞMASI 12.SINIF SAYFA 103 ETKİNLİK ÇALIŞMASI YILLAR TOPLAM TURİST SAYISI TURİZM GELİRİ(Milyon &) 1997 9.738.000 8.800 1999 7.487.385 5.203 2000 10.428.153 7.636 2001 11.619.909 10.067 2003 13.956.405 13.203 2005 21.124.886 18.153 2007 23.312.657 18.153 SORU-1-Yıllara göre Türkiye’nin turizm gelirlerinde nasıl bir değişme olmuştur. Tablo incelendiğinde genel hatları ile 1997 yılına oranla 1999 ve 2000 li yıllarda azalma görülmekle beraber sonraki dönemlerde turizm gelirlerinde gelen turist sayısı doğrultusunda ve ülkemizdeki mevcut turizm yatırımları sonucunda artışlar gözlenmektedir. SORU-2-1999 yılında,önceki yıllara oranla gelirin azalmasının nedenleri neler olabilir. 1999 yılında düşüşün temel sebebi ülkemizde meydana gelen Marmara depremidir.Yaşanmış olan bu doğal afet ülkemiz turizm potansiyelini de olumsuz etkilemekte ve gelirler düşmektedir.Aynı etki depremin 2003 yılında tekrarlamasıyla tekrar etkisini gösterir. SORU-3-Son yıllarda turizmde meydana gelen gelir artışının nedenleri neler olabilir. Ülkemizde son yıllarda yapılan yatırımlar bu yatırımların kalite olarak dünya standartlarını aratmaması,1980 li yıllardan sonra yabancı sermaye girişine sağlanan kolaylık,ülkemizin daha iyi tanıtılması, mevcut turizm faaliyetlerine oranla daha fazla gelir getiren turizm kollarına yönelik yatırımlar(yat turizmi,Golf Turizmi gibi)gelirlerin artmasında etkili olmuştur. SORU-4-Tablodan yola çıkarak ,turizm gelirlerinde ve turist sayısında gelecek yıllarda nasıl bir değişme beklenmektedir. Tabloda genel olarak ülkemiz ciddi bir doğal afet ve savaş durumu olmadıkça turist sayısı ve turizmden elde ettiği gelir artış gösterecek niteliktedir.Yapılan olumlu teşvikler,tesislerde dünya standartlarının yakalanışı,kapasitelerinin arttırılması, faaliyetlerdeki çeşitlilik,ülkemizin sahip olduğu doğal güzellikler ülkemizi önemli bir turizm cenneti yapmaktadır. 12.SINIF DERS ETKİNLİKLERİ (SAYFA 106-107) COĞRAFYA 12 SAYFA 106-107 ETKİNLİK ÇALIŞMASI 12.SINIF SAYFA 106-107 ÖLÇME DEĞERLENDİRME SORULARI Aşağıdaki soruları cevaplandırınız. SORU-1-Kitabınızdaki fotoğraftaki evler nerde yaygın olarak görülmektedir? ŞANLI URFA Harran evlerinin tuğla kubbe ile örtülmesinin iki sebebi vardır. Biri, bölgenin çöl olmasından dolayı ağaç malzemenin bulunmayışıdır. Diğeri ise, Harran’da bol miktarda bulunan tuğla malzemedir. Evlerin yüksekliği içerden en çok 5 metreye varan kubbeler, 30–40 tuğla dizisi ile örülmüştür. Örgüleri düzensiz bir şekilde balçık sıva ile bağlanan kubbe ve duvarlar, içerden ve dışardan yine bu harçla sıvanmıştır Harran evleri bölge iklimine uyumlu olarak yazı n serin kışın sıcaktır. SORU-2-Türkiye’nin dünyaca ünlü ilgi çeken doğal güzellikleri nelerdir? Pamukkale Travertenleri, Kapadokya (Peri bacaları) bölgesi,Ege ve Akdeniz kıyı kuşağındaki önemli plajları doğal zenginliklere örnek verilebilir. SORU-3-Türkiye’nin dünyada tanıtımını arttırmak için neler yapılmalıdır? Mevcut tarihi ve kültürel zenginliklerimize gereken önem verilmeli ,bu alanlar koruma altına alınmalı,dünya çapında ülkemizi tanıtıcı karnaval,reklam ,fuar,tanırım reklam filmleri çekilmeli bu konuda dünya medyasında ön plana çıkılmalı dünya turizm acenteleri ile iyi ilişkiler kurulmalı. SORU-4-İstanbul’un Türkiye’nin en tanınmış ili olmasında hangi özellikler etkili olmuştur? İstanbul’un tarihsel özellikleri geçmişten günümüze kadar bir çok medeniyetin bu bölgeye hakim olmaya çalışması buraya yerleşmeleri eserler bırakmaları bölgeyi tam bir kültür başkenti haline getirmiş bir çok toplumdan izlerin bulunduğu eserlerin bulunduğu bir yer haline getirmiştir.Birde bölge konum özelliklerinin beraberinde getirdiği avantajlar ekonomik ve ticari faaliyetleri yoğunlaştırmış dış ülkelerle bağlantıyı arttırmıştır.İstanbul Türkiye’nin mevcut özellikleri ile dış dünyada kimlik kartı konumundadır. SORU-5-Tarihi yapıların ülkemizin her bölgesinde bulunmasını nasıl açıklayabilirsiniz. Geçmişten günümüze Anadolu’nun yerleşmeye uygun bir yer olmasından dolayı çok fazla medeniyete merkezlik etmesine sebep olmuş burada medeniyet kuran topluluklar kendi kültürlerini yansıtan eserler bırakmıştır.Anadolu’nun her karış toprağı dönem dönem farklı kültürleri barındıran medeniyetlerin eserlerinin bulunduğu tam bir kültür yuvası haline gelmiştir. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplandırınız. 1. B Deniz turizmi 2. D Doğal güzelliklere sahip yerleri yerleşmeye açmak 3. C Yalova kış turizmi 4. A Sanayi 5. B Muğla 6. B Denizli –Pamukkale 7. B Erzurum 8. C Dış ticaret açığının artmasının 9. D Turizm Faaliyetlerinin Gelişmesine 10. A Mardin 11. E Mardin-Nemrut Heykelleri 12. E Deniz turizmi 13. C 1 ve 3 Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle tamamlayınız. 1. Nevşehir 2. Nemrut Heykelleri 3. Efes,Foça,Bergama 4. Sümela Manastırı 5. Pamukkale Travertenleri 6. Karain,Damlataş,Dim mağaraları 7. Turizm Bakanlğı Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına D yanlış olanların başına Y yazınız. 1. D 2. D 3. D 4. Y 5. D 6. D Sevgili gençler bu etkinlikler yoğun üniversite temposunda sizlerin zaman kayıplarınızı azaltarak bir nebze faydamız olması açısından hazırlanmaktadır.Sizlerde gereken bilinci göstererek bu etkinliklerden faydalanmanız noktasında kopyala yapıştırmadan ziyade cevapları anlamaya çalışarak faydalanmanız temennimizdir.Aksi takdirde yapmış olduğumuz çalışma amacına ulaşmaz ve sizlerde sadece günü kurtarmış olursunuz.Kafanıza yatmayan cevaplara müdahale etmeniz gerekirse yorum bölümlerinden tartışmaya açmanız önerilmektedir.Aksi takdirde buradaki günü kurtarma talebiniz ileriki hayatınızda geleceğinizi kaybetmeye yönelik sizleri ciddi bir hataya sürükler… 12.SINIF DERS ETKİNLİKLERİ (SAYFA 118-119) COĞRAFYA 12 SAYFA 118-119 ETKİNLİK ÇALIŞMASI 12.SINIFLAR SAYFA 118-119 ÖLÇME DEĞERLENDİRME SORULARI SORU-1-Türkiye’nin nüfus özelliklerinin bilinmesi neden önemlidir? Ülkelerin gelecekleri ile planlama yapmaları noktasında en önemli etkenlerden biri nüfus özelliklerinin bilinmesidir.Türkiye gelecek dönemler ile ilgili güçlü bir devlet olmak için, mevcut varlığını ekonomik olarak devam ettirebilmesi için geleceğe yönelik yatırımlara ve planlamalara ihtiyaç duyar bu hesaplamaların amacına ulaşması başarılı sonuçlar vermesi mevcut nüfus özelliklerinin bilinmesiyle ve ona göre planlamalar yapılmasıyla mümkündür. SORU-2-Türkiye’de uygulanan nüfus politikalarında zaman içerisinde neden değişikliğe gidilmiştir. Ülkeler zaman içerisinde ekonomik ,sosyal,demografik olarak değişiklikler gösterebilir.Türkiye’de tarihsel serüveni içerisinde gelişmişlik seviyesinde, ekonomik ve sosyal yapısında hızlı bir gelişme sürecine girmiştir.Gelecek ile ilgili planlamalarında stratejileri ,elindeki kaynakları,ekonomik yapısındaki sektörlerin ağırlık dereceleri değişme gösterebilir.Bu etkileşim mevcut nüfus politikalarında değişiklik yapmasına sebep olmuştur.Bir dönem gelişmeye yönelik yatırımlar ve iş gücüne ihtiyaç artışı desteklerken günümüzdeki mevcut genç nüfus potansiyeli ve ülke şartları nüfusu kontrol altında tutmayı gerektirmektedir. SORU-3-Türkiye’de nüfus artış hızının arttırılması için ne gibi uygulamalar yapılmıştır. Sayfa 112 de nüfusu arttırmaya yönelik uygulamalar belirtilmiştir. SORU-4-Türkiye’nin kalkınması için nüfus miktarı ve yapısı arasında nasıl bir ilişki vardır. Aşırı nüfus ülke kaynaklarının önüne geçiyor mevcut ekonomik faaliyetlerden sanayileşmeden daha hızlı ilerliyor ise bir noktadan sonra artık o ülke için taşınması zor bir yük olarak karşısına çıkar.Bu noktada mevcut nüfusun miktarı ülkenin gelişmişlik seviyesine ,öz kaynaklarına ,sanayileşme hızının kaldırabileceği bir oranda olmalıdır.Aksi takdirde ülke aşırı işsizlik ve ekonomik sorunlar ve nüfusa yapılan yoğun harcamalarla güç kaybına uğrar.Nüfus yapısı olarak Türkiye’nin genç nüfus potansiyeli kalkınmaya yönelik bir avantajdır.Genç nüfus üretici,rekabeti seven değişik fikirler üretebilen ülkeyi gerektiği gibi değerlendirildiğinde iyi eğitildiğinde istihdam alanları sağlandığında SORU-5-Nüfus artış hızını arttırmak için uygulanan politikaların dayanak noktaları nelerdir. Nüfus artışının arttırmaya yönelik çalışmaların özünde ülke nüfusunun yaş ortalamasının artması yani nüfusun yaşlanmasıdır.Nüfusun yaşlanması bir süre sonra ülkede işgücü açığına yol açar.Yatırımları yeteri kadar destekleyecek genç nüfus oranı azalır.Ülke nüfusunun dinamizmini kaybetmesi nüfusun azalma yönünde eğilim göstermesi söylenebilir. SORU-6-Nüfus planlamasının Türkiye için önemini belirtiniz. Türkiye mevcut nüfus yapısı ile genç nüfus potansiyeli yüksek bir ülkedir.Eğer ki mevcut nüfus yapısı iyi bir şekilde değerlendirilmediği taktirde ülkemiz için ciddi bir yük oluşturur.Ülke koşulları düşünüldüğünde ülkemizin öz kaynakları ve ekonomik gücü doğrultusunda nüfus yapımıza yön vermemiz gerekmektedir.Nüfusun kontrol altına alınması ve mevcut nüfusa nitelik kazandırılması ülkemizin ön plana çıkarttığı nüfus politikasıdır.Ülkemizin şu anki ekonomik refahı ve bundan sonraki devamlılığı için nüfusu sürekli dinamik kılacak bir nüfus planlaması uygulanmalıdır.Aksi taktirde ya çok gençleşir ki bu durumda ülke kaynakları bu genç nüfusu karşılayamaz yada çok yaşlanır bu durumda gelecek için olumsuz veriler doğurur.Bu durumları yaşamamak için ülkemiz için nüfus planlaması çok önemlidir. SORU-7-Nüfus politikaları uygulanırken nelere dikkat edilmelidir. Ülkeler nüfusu politikası uygulaması yaparken mevcut ekonomik durumlarını,öz kaynaklarını,nüfusun yaş yapısını yani demografik ve ekonomik özelliklerini çok iyi analiz etmelidirler.Elde edilen tespitler doğrultusunda planlama çalışmalarına yön verilmelidir. SORU-8-Nüfusun şehirlerde toplanmasının ve kadınların iş hayatına girmesinin nüfusun yapısı üzerinde nasıl bir etkisi olmuştur. Nüfusun şehirlerde toplanması insanların kırsal kesimdeki yaşantısından farklı düşüncelere sahip olması noktasında insanları yönlendirir.Kırsal kesimin değişmez kriterleri şehirsel yaşamda yavaş yavaş etkisini kaybeder.Aile bağları ve aileye bakış açısı değişir.Daha bireysel bir yaşam ön plana çıkar .Ekonomik sıkıntılar daha bir ön plandadır.Yada insanlar kendilerini yetiştirmiş daha iyi bir eğitime sahip olmuştur.Bütün bunları birleştirirsek nüfus yapısında bir yaşlanma doğumların azalmasını gözlemleyebiliriz. Kadınların iş hayatına girmesi beraberinde sorumluluklarını ve hayata katılış etkisini de etkiler. Aile içerisinde söz sahibi olur kendi bağımsızlığı ön plana çıkabilir.Kırsal kesimden gelen ataerkil yaklaşımlara karşı karşı koyma direnci ortaya çıkar.Çocuk yapmak istemeyebilir yada erteleyebilir yada sayı bakımından az çocuk yapar.Kariyer kadın için ön plana çıkabilir.Bu özellikleri birleştirirsek sonuç olarak nüfus yapısında doğumların azalmasına nüfusun yaşlanmasına etkide bulunur. SORU-9-Türkiye’nin ekonomik sosyal ve kültürel alanlarda yatırımlar yapmasında nüfusun hangi özellikleri ne gibi önem taşır. Türkiye nüfusunun genç yapıda olması çok önemlidir.Çünkü yapılacak bu yatırımları destekleyecek işgücüne ihtiyaç vardır.Nüfus yapısı yaşlı olması özellikle gelişmiş ülkelerde ciddi işgücü sıkıntıları oluşturur.Ülkemiz nüfus yapısı bu tür yatırımları fazlasıyla kaldırabilecek bir yapıdadır.Yine bu yatırımların desteklenmesinde nitelikli nüfus yapısı çok önemlidir.Genç nüfusu üretkendir yaratıcıdır mücadeleyi sever kolay pes etmez yeni yatırımlara karşı cesaretlidir. SORU-10-Türkiye’nin demografik yapısı ile kalkınma planlarının hazırlanmasında nasıl bir ilişki vardır. Türkiye’nin nüfus yapısı kalkınma planların hazırlanmasında belirleyici bir etkendir.Ülkemiz nüfus özelliklerine göre kalkınmaya yönelik projeler belirlenir.Mevcut nüfus yapımızın ihtiyaçlarını giderici sosyal ekonomik politikalar uygulanır. AŞAĞIDAKİ ÇOKTAN SEÇMELİ SORULARI CEVAPLANDIRINIZ. 1-C Şehirlere göçün teşviki 2-D Aile planlamaları 3-E Ülkemizde 2. dünya savaşına girmemesine rağmen erkek nüfusun silah altına alınması 4-D Çalışabilir nüfus oranının azalması demek aktif nüfus oranının (Piramitin orta kesiminin) azalması demektir bu durumda tabanın genişlemesi yani genç nüfusun artması demektir. 5-D Kadınların çalışan nüfus içindeki payını ve köyden kente göç oranını tespit edemeyiz. 6-B Yalnız II 7-C Nüfus artış hızının ekonomik kalkınmayı olumsuz yönde etkilemesini önlemek 8-E Ekonomik ,sosyal ve kültürel yatırımların nasıl olacağını tespit etmek.da olumlu bir özellik değildir.(Okul, Hastane gibi) 9-C Demografik yatırımların artması devletin nüfus için yoğun yatırımlar yapması çok da avantajlı bir durum değildir.
	Gelişimin adresi...