Solunum sistemi

Besin öğelerinin hücrelerde yakılabilmesi için gerekli olan oksijen dış ortamdan solunumla alınır. Alınan hava içindeki oksijenle hücrelerdeki besin maddeleri yakılarak enerji sağlanır.


       Besin maddelerinin hücrelerde oksijenle yakılması sonucu, enerji ile birlikte su ve karbon dioksit de oluşur. Karbon dioksit gazı, solunumla vücuttan dışarı atılır.

       Hücrelerimizde gerçekleştirilecek solunum olayı için gerekli oksijeni dış ortam­dan alan ve karbon dioksitin dış ortama verilmesini sağlayan sisteme solunum siste­mi denir.

       Solunum sistemimizi oluşturan organlar; burun, gırtlak, soluk borusu ve akciğer­lerdir. Yutak ve deri, solunuma yardımcı organlardır.İnsanlarda solunum olayı, göğüs ve akciğerlerin daralıp genişlemesiyle sağlanır.

       Bu olay, göğüs ile karın boşluğunu ayıran düz kaslardan yapılı diyafram ile kaburgalar arası kasların kasılıp gevşemesi sonucu oluşur.Soluk borusu akciğerlere bağlanırken iki büyük kola ayrılır.

       Bunlara bronş adı verilir. Bronşlar akciğer içinde daha küçük borularla yayılır. Bu küçük borulara bronş­çuk denir. Bronşçukların içinde hava keseleri bulunur.

       Hava keseleri alveol denilen kü­çük odacıklardan yapılmıştır. Hava kesesinde çok sayıda alveol vardır.

       Burundan giren hava; yutak, soluk borusu, bronş ve bronşçukları geçerek alveollere ulaşır.

       Alveollerin dış yüzü kılcal damar ağıyla kaplıdır. Kılcal damarlardaki kan ile aiveollerdeki hava arasında gaz alışverişi sağlanır.Kılcal damarlarla alveol duvarına gelen kirli kanda oksijen az, karbon dioksit faz­ladır. Alveollerdeki havada ise oksijen fazla, karbon dioksit azdır. Gaz molekülleri sayı­ca fazla oldukları yerden az oldukları yere doğru yayılır (difüzyon).

       Böylece alveoller­deki oksijen kana, kandaki karbon dioksit alveollere geçer. Bu işlem sonunda kanın oksijeni artmış ve karbon dioksiti azalmıştır. Böylece kan temizlenmiş olur. Alveollerde biriken karbon dioksit, nefes verme sonucu dışarı atı­lır. Yeniden dış ortamdan oksijen alınarak alveollar oksijen bakımından zenginleşir.

       Solunum sisteminin sağlığı ve korunması

       Solunum sistemimizdeki organlarımızın sağlıklı görev yapabilmesi için solunan hava temiz ve nem oranı yeterli düzeyde olmalıdır. Kirli hava solumak ve sigara içmek, solunum organlarının sağlığını bozar.Bunun dışında, solunum sisteminin sağlığını korumak için aşağıda belirtilen hu­suslara dikkat edilmesi gerekir:

·        Burundan nefes alınıp verilmeye çalışılmalıdır. Burun, zararlı mikroplan tutarak diğer solunum organlarına geçişini engeller.

·        Vereme karşı BCG aşısı yaptırılmalıdır.

·        Dengeli beslenmeli ve düzenli olarak spor yapılmalıdır.

·        Bronşit, zatürree, astım gibi solunum sistemi hastalıklarında gecikmeden bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

·        Alkol, sigara gibi solunum sistemine zarar veren alışkanlıklardan uzak durulma­lıdır

·        Zaman zaman orman, göl, deniz kıyısı gibi havası temiz olan yerlerde dolaşıl­malıdır.

·        Kalabalık, havasız ve tozlu yerlerde fazla durulmamalıdır.

·        Teneffüslerde pencereler açılarak sınıfın havası temizlenmelidir.

Konu Soruları

1-    Solunum sistemi nedir?

2-    Solunum sistemini oluşturan organlar nelerdir?

3-    Bronş ve bronşçuk nedir?

4-    Solunum sisteminin sağlığının korunması için nelere dikkat edilmelidir?    

5. Aşağıdakilerden hangileri, solunum için gereklidir?
1- Oksijen          

2- Besin              

3- Su       

A) I ve II                                   B) I ve III
C) ll ve IV                                  D) I,II ve III

6- Aşağıdakilerden hangileri solunumda oluşur?     

1- Karbon dioksit      

2- Su                        

3- Enerji       

A) I ve II                                      B) I ve Ill     

C) II ve Ill                                    D) I,II ve III



7- Gündüz bulunduğumuz ortamda yeşil bitkilerin olması sakıncalı bulunmaz­ken, gece uyuduğumuz odada aynı bitkilerin olması istenmez.Bunun sebebi ile ilgili olarak, aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Bitkiler, gece fotosentez sonucu daha az oksijen verirler.

B) Bitkiler, gece fotosentez yaparken odadaki oksijeni kullanırlar.

C) Bitkiler, gece sadece solunum yaptıklarından odadaki oksijeni tüketirler.

D) Bitkiler, gece sadece fotosentez yaptıklarından odanın havası kirlenir.



8- Sigaradan en fazla etkilenen organ aşağıdakilerden hangisidir.

A- mide                             B- Akciğer     

C- Karaciğer                      D- Beyin