Az yakıt, çok yol; EKOLOJİK RALLİ

Az yakıt, çok yol; EKOLOJİK RALLİ
ÖNDER DELİGÖZ
Gündelik hayatın vazgeçilmezlerinden birçok enerji kaynağının yenilenebilir yapıda olmaması, bunun üstüne bir de küresel ısınma sorunu, enerjinin ‘en az maliyetle en verimli’ şekilde nasıl kullanılabileceği sorusuna cevap aramak zorunda bırakıyor insanoğlunu.

Çözüm aranan başlıkların en tepesinde ise otomobil kullanımı geliyor olsa gerek. Gün gelip zengin Arap ülkelerinde bile biteceği konuşulan petrolün, araba egzozlarından çıktığı andan itibaren çevreye verdiği zarar da göz önüne alındığında dünyanın önde gelen petrol ve otomotiv firmalarının harekete geçmesi hiç de şaşırtıcı değil. Hatta sadece bilimsel çalışmalarla yetinmeyip hem bilinç oluşturma hem de yeni fikirler ortaya çıkarma adına gençlerin üretimde etkin rol oynadığı projeleri hayata geçiriyorlar. Bunlardan biri de 1985 yılından beri uluslararası düzeyde yapılan Shell Eco-marathon yarışması. Avrupa’da teknik öğrenim alan yüzlerce ekibin katıldığı yarışmada amaç ‘bir litre yakıtla en uzun mesafeyi kat eden’ aracı belirlemek. Geçtiğimiz yılki yarışmanın birincisi olan ekip, bir litre benzinle 3.039 km yol yapmıştı. Eco-marathon’u bizim için daha bir önemli kılan ise son yıllarda Türkiye’den de hatırı sayılır miktarda ekibin Fransa’daki Nogaro pistinde düzenlenen bu yarışmada boy gösteriyor olması. Bu yıl 22-23-24 Mayıs tarihlerinde düzenlenecek maratonda ülkemizden sekizi lise olmak üzere 16 ekip kürsüye çıkma mücadelesi verecek. Genç mühendisler, şu günlerde hidrojenle çalışan prototip araçlarını 25 kilometrelik parkuru en yüksek verimle tamamlayabilmesi için hazır hale getirme çabasında. Öyle ki atölyelerde hummalı bir çalışma var. Biz de maratona hazırlanan İstanbul Teknik ve Yıldız Teknik Üniversitesi’ni temsil edecek genç mühendislerle çalışmalarını, hedeflerini ve projelerinin insan yaşamı için ne anlama geldiğini konuştuk.

Avrupa'nın en iyi genç mühendislerini sürdürülebilir bir ulaşım teknolojisi için heyecanlı bir yarışta buluşturan Shell Eco-marathon'da ülkemiz bu yıl beşinci kez temsil edilecek. Geçtiğimiz yıl sekiz okulla katıldığımız yarışmaya bu yıl yüzde yüzlük bir artışla, 16 okulla gidiyoruz. Shell Eco-marathon'a katılarak bilgi ve yeteneklerini uluslararası arenada yarıştırma şansını elde edecek gençlerimiz, yarının akıllı araçlarından oluşan projelerinin tasarım ve atölye çalışmalarını tüm hızıyla sürdürüyor. Araçlar, geleceğin otomobillerini andıran ‘prototip' ve dış görünüş olarak günümüz otomobillerine benzeyen ancak bugünün sınırlı olanaklarına rağmen enerjinin optimum kullanımını hedefleyen ‘urban' olmak üzere iki ayrı kategoride tasarlanıyor. Ekipler bu organizasyona katılarak benzin ve dizel yakıt gibi geleneksel enerji kaynaklarının yanı sıra LPG, güneş, hidrojen, bio-mass gibi daha temiz enerji türlerini deneme fırsatını da yakalayacak. Maratonda Türkiye adına teker döndürecek ekiplerden birini Yıldız Teknik Üniversitesi'nde eğitim gören genç mühendisler oluşturuyor. Fransa'da bu yıl ilk kez yarışacak olsalar da hedefleri çok büyük bu 25 kişilik ekibin. Çünkü hem güneş hem de hidrojen enerjisiyle çalışan araçlarıyla atölyelerinde sergiledikleri kupaları kazandıran birçok başarıya imza atmışlar bugüne kadar. Onlar bu işe 2004 Güneş Enerjili Sistemler Kulübü'nü kurarak başlamışlar. Amaçlarını ‘küresel ısınmaya karşı yenilenebilir enerji kaynaklarının ülkemizde kullanımının artırılması yönünde çalışmalar yapmak' şeklinde açıklıyorlar. Bu amaçla alternatif enerji teknolojilerinin kullanımı, eğitimi ve uygulamaları üzerine projeler yürüttüklerini ifade eden kulüp başkanı ve makine mühendisliği 4. sınıf öğrencisi Mehmet Can Bedirhan, şöyle konuşuyor: "TÜBİTAK tarafından üç senedir organize edilen Formula G-Güneş Arabaları Yarışı ve 2007 senesinde ilk kez gerçekleştirilen Hidromobil-Yakıt Hücreli Araba Yarışları’na tamamı okulumuz öğrencilerince projelendirilmiş araçlarla katıldık. Bu yarışlarda birincilik, ikincilik ve üçüncülük derecelerinin yanında bu kategoride ‘İstanbul Park en hızlı tur zamanı' derecesini elde ettik." Yıldızlı genç mühendisler bu tecrübelerini uluslararası organizasyonlarda başarıya dönüştürmeye karar vermişler. Bunun için ilk hedef geçtiğimiz yılki Shell Eco-marathon'a katılmak olmuş. Fakat sponsor desteğini geç bulmaları nedeniyle yakıt hücresini zamanında satın alamadıkları için araçlarını yetiştirememişler. Bu durum onları bu seneki yarış için daha da motive etmiş. ‘Bu sene muhakkak katılacağız.' demişler. Bu arada da Eco-marathon için hazırladıkları araçla geçtiğimiz yıl temmuz ayında Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından düzenlenen yarışlara katılmışlar. Araçları onlara başkent kupası birinciliğini getirmiş. Revize ederek en iyi verim için tasarladıkları Hyd-R adlı bu araç bugünlerde Fransa'daki yarışa hazır hale gelecek. Yıldız’lı gençler, aracın yapımını tam anlamıyla bitirmedikleri için belirgin bir kilometre hedefi veremeseler de, "2006 yılında 5300 kilometre yaparak rekor kıran İsviçreli bir ekip var. Onların rekorunu geçmeyi isteriz yani." diyorlar.

Amaç hız değil, verim yarışı

İstanbul Teknik Üniversitesi'nde (İTÜ) eğitim gören gençler, bu yıl Eco-marathon'a üçüncü kez katılacak. İTÜ'lü genç mühendislerin geçtiğimiz yıl elde ettikleri kayda değer bir başarı da var. Prototip kategorisinde katıldıkları yarışmada sekizinci olan ekip, 1 litre yakıtla 551 kilometre yol yapmayı başarmış. Hatta bu başarılarından sonra popülerlikleri bir anda artmış. Araçlarını fuarlarda sergilemişler. Büyük bir ilgiyle karşılaştıklarını ifade eden gençler, "Aracı görenler arasında ‘Vay be bunu bizimkiler mi yaptı!' gibi tepki verenler oldu." diyorlar. Genç mühendisler, bu yılki yarışmaya urban kategorisinde katılacak. H2ydrobee adlı araçlarının tasarımını Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi’nden bir arkadaşlarına yaptırdıklarını belirten ekip lideri İbrahim Söyler, hazırlık aşamasını şu şekilde anlatıyor: "Bu hız değil, verim yarışı olduğu için hava sürtünmesini göz önüne aldığınızda aracın aerodinamik yapısı çok önemli. Bir rüzgar türbinimiz olmadığı için aracı bilgisayarda modelliyoruz. En uygunu yağmur damlası. Çünkü en az sürtünmeyi sağlıyor. Lastiklerini de seçerken sürtünme, direnme oranı çok az olanlarını tercih ediyoruz. Motora varana kadar bütün ekipmanın hafif, fakat verimli olmasına dikkat ediyoruz. Aracın ağırlığının da hafif olması gerekiyor. Hatta sürücünün bile 50 kilo civarında olması gerekiyor. Bu arada herkes kendi bölümüne göre işin ucundan tutuyor. Herkes aracın her bölümünden anlıyor. Hatta hidrojen piliyle uğraşan bayan arkadaşımız zımpara bile yaptı burada." Gençler urban tip araçlarının kalıbını bir tersanede döktürmüşler. Hatta işletme, kalıbı Fransa'da iş yapmak istediği firmalara örnek olarak göstermiş. İTÜ'lü gençlerin bu yılki amacı bir litre benzinle bin kilometre yol almak. Tasarladıkları araçlarına çok güveniyorlar. Fakat masraflar için tıpkı Yıldız’lı arkadaşları gibi sponsor desteği arıyorlar. o.deligoz@zaman.com.tr

'Sanayi ile çalışma şansı yakalıyoruz'

Bu tür projelerde aktif rol alan üniversiteliler, derslerde öğrendikleri bilgiyi pratikte uygulama şansı yakaladıklarını belirtiyorlar. Özellikle projelerinde sanayi işbirliğine gitmelerinin kendileri için büyük bir tecrübe kaynağı olduğunu belirtiyorlar. Yıldız Üniversitesi GESK Başkanı Mehmet Can Bahadır, şunları söylüyor: "Çalışmalarda yer alan arkadaşlar büyük deneyimler kazanıyor. Edindiğimiz bilgileri teknoloji geliştirmek ve üretmek için kullanmamız, ülkemizin sahip olduğu zengin kaynaklar da göz önünde bulundurulduğunda stratejik bir önem taşıyor. Bu doğrultuda sanayi ile ortaklaşa çalışıp gerekli noktalarda alternatif enerji konularında çözüm üretimi ve bilgi paylaşımını da hedefliyoruz."

Shell Eco-marathon

Prototip ve UrbanConcept olmak üzere iki kategorinin yer aldığı yarışma benzin, dizel, LPG ve alternatif enerji kaynakları (hidrojen, rüzgar, güneş ve bio-kütle) olmak üzere dört enerji sınıfında yapılıyor. Temel araçlar, iletişim, tasarım, teknik yenilik, emniyet, eğitim dallarında ödüllerin verildiği Eco-marathon'a katılan ekipler bir veya daha fazla ödül kategorisinde yarışabiliyor. Yarış 25 kilometrelik bir parkurda yapılıyor. Bu parkuru kat eden araçların ne kadar hidrojen harcadığına bakılıyor. Önce harcanan hidrojene tekabül eden benzin miktarı hesaplanıyor. Ardından araçta benzin olması halinde tüketilecek miktar hesaplanıyor. Böylece bir litre benzinle en uzun yolu giden araç belirleniyor. Geçen yılki maratona 20 ülkeden 257 ekip katılmıştı.

Yakıt 1 litre, hedef bin kilometre

Boğaziçi Üniversitesi: Hidrojen enerjili araç tasarlayan ekibin hedefi bir litre yakıt karşılığı 1.200 km teker döndürmek.

Marmara Üniversitesi: Hydrop isimli araçlarıyla 1.800 km yol yapmayı düşünüyorlar.

Şişli Terakki Vakfı Okulları: Hedef, TERAKKI-4 adlı araçla 800 km yol yapmak.

Eyüboğlu Eğitim Kurumları: Damla isimli tasarımlarıyla, ‘Teknik Yenilik' ve ‘Çevre' alanında yarışacaklar.

Özel Kasımoğlu Coşkun Fen Lisesi: Araçlarına, Hydrose ismini veren ekip, bin-bin 500 km yol kat etmeyi hedefliyor.

Erciyes Üniversitesi: Damla tasarımıyla hazırladıkları araçla hidrojen kategorisinde yarışacaklar.

Çukurova Üniversitesi: Hidrojen enerjisiyle çalışan Bayrak isimli araç tasarlayan ekip, urban konsept kategorisinde yarışacak.

Karadeniz Teknik Üniversitesi: Ktujen-2 isimli araçla hedef, 1.000 km yol yapmak.

Sakarya Üniversitesi: Hedef, hidrojenli urban konsept araçla 500 km yol gidebilmek.

TED Ankara Koleji: Enerji kaynakları kızarmış atık yağdan elde edilen biodizel. Hedefleri ise 1 litre yakıtla 175-200 km.

Irmak Okulları: Daces adlı araçlarının, minimum ağırlıkta olması için uğraş veriyorlar.

Eskişehir Anadolu Lisesi: Esata 2008 adlı araçla hedef, 1 litre benzin karşılığı 300 km.

Marmara Koleji: The Little Big adlı araçla amaç, çevre kirliliğini minimuma indirmek. Hedef, 1 lt yakıt ile 500 km yol almak.

Sakıp Sabancı Anadolu Lisesi: Kibele isimli araçlarını kullanarak 1 litre yakıt karşılığı yaklaşık 400 km yol kat etmeyi hedefliyorlar.

Shell & Turcas Kurumsal İletişim Müdürü Yasemin Ayginin:

Gençlerin enerji sorunlarına çözüm üretmesini istiyoruz

Amacımız, gençleri yakıt ekonomisi ve sürdürülebilir bir ulaşım kavramı üzerinde derinlemesine düşünmeye davet etmek. Shell Eco-marathon ile gençleri gerek bugünün, gerekse geleceğin ulaşım ve enerji sorunlarına yaratıcı çözümler üretmeye, bir yandan da çevresel, toplumsal ve ekonomik faktörleri göz önünde bulundurmaya teşvik ediyoruz. Bu aynı zamanda daha az yakıt tüketen ve daha az CO2 salınımına neden olan araçları tasarlamak ve kullanmak için tüm topluma yapılan bir çağrı.
alıntı