Roman

R O M A N

   Latince’de, “yazı” anlamına gelen bir   sözcüktür Roma’da bozulmuş   latince’ye verilen ad olarak kullanılırken daha sonra   yaşanmış bir olayı hikâye etme   anlamında kullanılmaya başlanmış;   çağımızda ise, öykü türünün her yönüyle   gelişmiş    şekline “roman denmiştir.
   Yani   yaşanmış ya da   yaşanabilir   olayları, yer, zaman, çevre   ve insan unsurlarına   dayanarak, geniş bir bakış açısıyla   anlatan yazı türüne ROMAN diyoruz.
                         ÖZELLİKLERİ:
1)   Konusu insan ve   dünyadır.
2)   Gerçek   yaşamı yansıtmaya    çalışır.
3)   Anlattığı   olay, çevre   ve kişiler, yaşamdan alınır
   4)   Olay ve kişileri ayrıntılı anlatma,   tahlil ve tasvirlere çok yer verme,   bir ana olay etrafında   bir çok küçük olaya yer verme bakımından   hikâye   türünden ayrılır
      Roman türünün ilk örneğini ilk defa XVI. Yüzyılda   İspanyol   yazar    Miguel de Cervontes               (   Mişel dö Servantes)    “ Don    Kişot” adlı esriyle vermiştir      XVII.   Yüzyılda Madema de la   Fayette : “Princesse de Clevs “ adlı eseriyle onu takip etmiş; XIX. Yüzyılda gelişen romantizm   verealizm akımları bu tütün de gelişmesinde etkili olmuştur..

     Türk Edebiyatında   daha önceleri bu türün yerini tutan MESNEVİLER vardı    Batılı anlamdaki roman türü bizde önce çevirilerle başlar.
    İlk olarak Yusuf Kâmil Paşa    Fransız yazar Fenelon’dan   “Telmaque”adlı esri çevirmiş ; sonra Wictor Hugo’dan “Sefiller”, Daniel   Defo’dan    “Robinsun Crosoe” ve Alexandre Dumas ‘dan   “Monte   Criesto”   çevrilmiştir.

     Bizde ilk yerli romanı Şemsettin Sami : “Taaşşuk   u    Talat   ve Fitnat adlı eseriyle   vermiştir.
Daha sonra Namık Kemal “İntibah “ adlı eseriyle ilk edebi roman örneğini    Halit   Ziya   Uşaklıgil “Mai ve SİYAH “la ilk modern roman örneğini vermişlerdir. Bunları   “Araba   Sevdası “ adlı romanıyla Hüseyin Rahmi , “Eylül” adlı romanıyla     Mehmet Rauf   takip eder .
      Milli Mücadele döneminde   Halide Edip “Ateşten Gömlek “, “yaban”. Reşat Nuri “Çalıkuşu “ romanlarıyla bu türü mükemmele ulaştırır.

             ROMAN    ÇEŞİTLERİ
A ) KONULARINA     GÖRE
      1 – Tarihi   Roman : Tarihteki olay ya da kişileri konu alan romanlardır. Yazar tarihi gerçekleri kendi hayal   gücüyle birleştirerek anlatır.
        İlk örneğini Valter Scolt “Vaverley “ adlı eseriyle vermiş. Bunu Gogol ,”Toros Bulba “,     W. Hugo    “Nöturdam de Paris “ , A.   Dumas “Monte Criestove Üç   Silhşörler” le takip eder
        Türk edebiyatında ilk örneği N. Kemal’in “Cezmi “ romanıdır.   N. ADSIZ’ın   “Bozkurtlar “;T   Buğra “Küçük Ağa “, Küçük Ağa Ankarada” K. Tahir’in Yorgun Savaşçı”. “Devlet Ana” bu tür romanlardır.
        2 -   Macera    Romanı:Günlük hayatta her zaman rastlanmayan,   şaşırtıcı, sürükleyici,   esrarengiz   olay-ları anlatan romanlardır     “Serüven Romanları” da denir. Bir araştırma ve izlemeyi anlatan “Polisiye Roman “, alışılmışın dışında uzak yerleri ve   yaşamları    anlatan” Egzotik Romanlar” da bu gruba )- girer.
       Dünya edebiyatında R. L. Stevensın’ın “Hazine Adası”. D. Defo’nun “Rabinson Cruse” R . Kiplink’in “Cangel”; Türk edebiyatında A. Mithat Efendinin “Hasan Mellah “ . “Dünyaya İkinci Geliş”, Peyami Safa’nın “ Cingöz Recai “   bu türün en tanınmış örnekleridir.
       3) Sosyal   Roman : İnsan yaşamınn sınırsız kültür birikimi içinde yer alan ve insanı derinden etkileyen toplumsal, siyasi olaylar, inançlar, gelenek ve görenekleri    bazen eleştirisel, bazen de bilimsel    açıdan ele alıp   anlatan romanlardır
   Dünya edebiyatında : W. Hugo’nun “Sefiller “, Tolstoy’un “Suç ve Ceza”; Türk edebiyatında N. Kemal’in “İntiba “,R. M. Ekrem’in Araba Sevdası “   A.    M.   Efendinin “Felatun Bey İle   Rakım Efendi   bu tür romanlardır.
      Bir fikri savunup bilimsel verilerle olaya yaklaşan “Tezli Roman “( Yakup Kadri’nin “Yaban” romanı gibi.) ; toplumdaki inanç ve gelenekleri anlatan Töre Romanı” ( Halide Edip “ Sinekli Bakkal) bir olayı eleştirisel yaklaşımla anlatan “Yergi Romanı “ (Y Kemal’in İnce Memet “ ) ; belli bir yerin özelliklerini anlatan “Mahalli Roman ( F. Baykurrt’un   “ Yılanları Öcü “) sosyal romanın çeşitleridir
       4)- Psikolojik   Roman : ( Tahlil Romanı ) :   Dış alemdeki olaylardan   çok , kahramanların iç dünyasını,    ruh hallerini ele alarak       kişilerin toplumla ilişkilerini,   bunların birbirinden    nasıl etkilendiklerini anlatan romanlardır.
       İlk   örneği: Madame   de La Fayette’nin   “Prencesse de Clevs”   Adlı romandır.
      Bizde   Mehmet   Rauf’un   “Eylül” ilk    örnektir. Peyami   Safa’nın   “Matmazel Noralya’nın Koltuğu”,   “Bir Tereddütün Romanı “,   “Dokuzuncu Hariciye Koğuşu “ bu türdendir.
        5) Otobiyografik   Roman: Yazarın kendi yaşamın anlattığı romanlardır. Dünya edebiyatında Alfonse   Dode’nin “Küçük    Şeyler “ , bizim edebiyatımızda: Y. Kadri   Karaosmanoğlu’nun “Anamın Kitabı “. P. Safa’nın “Dokuzuncu Hariciye Koğuşu”bu türün örnekleridir.
NEHİR   ROMAN : Bir kişinin, bir toplumun    hayatındaki gelişmeleri ya da tarihi bir olayı birden fazla cilt halinde anlatan romanlardır.
       Tarık   Buğra’’nın “Küçük Ağa”,     “Küçük   Ağa    Ankara’da” ,   “Firaun   İmanı”;    Nihal Adsız’ın “Bozkurtlar “ ,   “Bozkurtların Ölümü”, “Bozkurtlar Diriliyor” romanları gibi.
   
B)      KONULARIN IŞLENİŞİNE GÖRE ROMANLAR:
1 – Romantik Roman . Romantik akıma uygun olarak, duygu ve hayallerin    ön plânda olduğu romanlardır.( İntibah”,   “Eylül”,   “Mai Ve   Siyah”   gibi )
2 – Realist   Roman : Gerçekçi akıma uygun   olarak gözlem ve deneyimin duygu ve hayalden daha ön plânda olduğu akımdır İlk örneği R. M. Ekrem’in “Araba Sevdası “.
3 – Natüralist Roman: Bilimsel araştırmalara bağlı kalarak kahramanlarını gözlemlerle seçen romanlardır.