Türkiye'nin Dağları

Türkiye'nin Dağları

Türkiye’de dağlar çok geniş bir alan kaplar.

Dağ: Çevresine göre 500m. Ve daha yüksek kabarıklıklardır. Bazıları tek bulunurken bazıları da sıradağlar şeklindedir.

Oluşumlarına göre dağlar ikiye ayrılır.

1-Orojenik Hareketlerle Oluşan Dağlar:
Orojenez dağ oluşumu demektir. Yan basınçla sıkışan yerkabuğu plakaları kıvrılarak ya da kırılarak engebe kazanır ve sıradağlar oluşur. Ülkemizde orojenez iki şekilde görülür.

Kıvrılma ile
Kırılma ile


       A)    Kıvrım Dağları: Orojenez sonucu esnek tabakalar kıvrılarak yükselir ve sıradağlar oluşturur. Ülkemizdeki dağlar Alp-Himalaya orojenezi sonucu oluşmuştur. Kuzey Anadolu ve Toros Dağları bu şekilde oluşmuştur.

Kıvrılma sonucu yüksekte kalan kubbemsi kısımlara Antiklinal, alçakta kalan çanaksı yapıya ise Senklinal denir. Bu oluşumda da bazen kırılmalar dolayısıyla senklinaller boyunca fay hatları oluşabilir. Ülkemizi K.Anadolu

B)    Kırık Dağları: Orojenez sonucu sert tabakalar kıvrılmaz kırılır. Böylece yükselen kısımlar (Horst) sıradağları oluştururken, Alçalan kısımlar Çöküntü ovalarını (Graben) oluştururlar. Horst ve Grabenler arasında ise kırıklar (Fay Hatları) bulunur. Bu yüzden buralar hem deprem alanlarıdır hem de kaplıca kaynaklarının sık görüldüğü yerlerdir. Ege bölgesinde kıyıya dik uzanan dağlar bu şekilde oluşmuşlardır

2- Volkanizma ile Oluşan Dağlar


Yerin derinliklerindeki magmanın yerkabuğunun zayıf ve çatlak kısımlarından yer üstüne çıkmasıyla oluşan genelde tek dağlardan ibaret olan dağlardır.
Volkanik sahalar mineralce zengindir. O yüzden tarım arazileri de çok verimlidir. Ayrıca maden bakımından da zengin alanlardır


Türkiye’deki volkanik dağlar

·        Marmara Bölgesi Uludağ

·        G.Doğu Anadolu Bölgesi Karacadağ

·        Karadeniz Bölgesi Köroğlu Dağları

·        Akdeniz Bölgesi Hassa Bölgesi (Hatay)

·        Ege Bölgesi Kula Tepeleri (En genç)

·        Doğu Anadolu Bölgesi Ağrı Tendürek Nemrut, Süphan Dağları

·        İç Anadolu Bölgesi Erciyes, Melendiz Hasandağ Karadağ, Karacadağ


TÜRKİYE'DEKİ DAĞLARIN DAĞILIŞI

Kuzey Anadolu Dağları: Karadeniz kıyısı boyunca uzanan sıradağların kapladığı alana Kuzey Anadolu Dağları denir.

Doğuda Rize Dağları (Kaçkar Tepesi 3937m)
Ortada Canik dağları,
Batıda İsfendiyar Dağları vardır.
2.sırada yine doğudan,
Mescit,
Kop,
Ilgaz ve
Köroğlu dağları bulunur.
Özellikleri
Alp-Himalaya sisteminin kuzey kanadını oluşturur.
Kocaeli Yarımadasından Gürcistan’a kadar uzanır.
Bu uzanış boyunca dağlar Batı Karadeniz’de yükselir Orta Karadeniz’de 1000 metrelere alçalır D.Karadeniz’de ise tekrar yükselerek 3000 metrenin üstüne çıkar
K.Anadolu Dağları kıyıya paralel uzanırlar.
Bu yüzden bol yağış alan kıyı kesimde fındık, çay gibi mono kültür ürünler yetiştirilir.
Ayrıca ormanlarında sık olmasını sağlar.

Güney Anadolu Dağları: Alp sisteminin güney koludur. Toros Dağları da denir.
Girit ve Rodos Adalarından başlar İran’a kadar uzanır.
Batı, Orta ve Güneydoğu Toroslar olarak üç bölüme ayrılırlar. Batı Toroslar Antalya Körfezi'nin iki yanında uzanırlar.
Göller Bölgesi'ni içine alırlar.
Orta Toroslar ise Adana yöresini batı, kuzey ve doğudan çevirirler.
Güneydoğu Toroslar da İskenderun Körfezi'nden başlar bir yay çizerek Van Gölü'nün güneyinden Hakkâri’ye ulaşırlar.
Bu dağlar özellikle Taşeli Yarımadası karstik arazilerden oluşmuştur.
Bir sürü karstik şekle rastlanır
Batı Anadolu Dağları: Kıyılarda ve iç batı kısımda olarak iki bölümde ele alabiliriz.
Madra,
Yunt,
Aydın,
Menteşe dağları kıyıda,
Türkmen ve Emir dağları,
Murat Dağ iç kısımlardadır.
Özellikleri
Marmara Bölgesi'nde dağlar azdır.
Daha çok verimli ovalar vardır. Kaz dağları, Uludağ, Yıldız dağları ve Tekirdağ en bilinenleridir.
Kırıklı yapıda olduklarından horstlar şeklinde oluşmuşlardır.
Aralarında ise Grabenler yani çöküntü ovaları uzanır.
Denize dik uzandıkları için;
İç kısımlara ulaşımı zorlaştırmazlar.
Kıyıların çok girintili çıkıntılı olmasını sağlamıştır.
İklimin iç kısımlara kadar girebilmesini sağlamış. Bu da tarımı olumlu etkilemiştir
İç Anadolu Dağları: İç kısımlar daha çok yüksek yaylalarla çevrilidir. Burada tek dağlar, volkanlar ve yüksek ovalar vardır.
Elmadağ,
Akdağlar,
Tecer,
Erciyas,
Karacadağ, en belli başlılarıdır.
Cihanbeyli, Bozok, Obruk, Uzun yayla İç Anadolu'nun büyük platolarıdır.

Doğu Anadolu Dağları: Burası yurdumuzun en yüksek ve engebeli bölgesidir. Ortalama yükseklik 2000 metreyi geçer. Tek dağlar, sıradağlar, sönmüş volkanlar ve yüksek ovalar vardır.
Munzur Dağları,
Palandöken ve Bingöl Dağları,
Allahüekber dağları,
Erzurum-Kars platosu bölgeyi kaplar.
Türkiye'nin en yüksek dağı olan Ağrı ve Küçük Ağrı buradadır. Yükseklikleri 5137-5165 metreyi bulur.
Tendürek,
Süphan Nemrut ünlü sönmüş volkanlardır.


Dağların Ekonomiye Etkileri
Olumlu Etkileri
Kıyı kesimleri iç bölgelerden ayırarak kıyıların yağışlı iç kısımları karasal olmasını sağlamış Bu durum mevsim çeşitliliğine neden olmuştur.
Bu durumda tarımsal ürün çeşitliliğine imkan sağlar.
K.A.D.’da gür ormanlar oluşmuştur.
Dağlar akarsuların su deposudur.
Yaban hayatının yaşama alanlarıdır.
Yer altı kaynaklarının temel depo alanlarıdır.
Avcılık, Dağ Sporları ve Kış Turizmine olanak sağlarlar.
Yaylacılık faaliyetleri ile hayvancılığı destekler.

Olumsuz Etkileri
Ulaşımı zorlaştırır. Yol yapım maliyetlerini arttırır.
Heyelanların fazla olduğu yerlerde can ve mal kayıplarına neden olurlar.
Tarım ve Yerleşme alanlarının sınırlanmasına neden olur.