Öğrenci ürün dosyası (Portfolio)

Öğrenci ürün dosyası
(Portfolio)

Eğitim alanındaki yeni araştırmalar ve uygulamalar geleneksel öğrenme, öğretme ve değerlendirme yaklaşımlarını da derinden etkilemektedir. Bu değişim süreci öğrencinin öğrenmesini sadece sınırlı bir zaman diliminde çoktan seçmeli sorulara verdiği cevaplara bakarak değerlendirmekten ziyade, öğrencinin öğrenme sürecinde bireysel ve grup olarak gösterdiği performanslarını da değerlendirilmeye katılmasını gerekli kılmaktadır. Bu nedenle, yapısalcı öğrenme teorisiyle tutarlı olan alternatif değerlendirme tekniklerinden öğrenci ürün dosyası – bireysel gelişim dosyası (portfolio assessment) eğitim alanında kullanımı gittikçe yaygınlaşmaktadır.

Eğitimde yapılanma süreci içerisinde, öğrenci merkezli eğitim anlayışına göre öğretim programları, yöntem ve teknikler ve ölçme – değerlendirme ile uyumlu yürütülmesi gerekmektedir. Bu yönden öğrencilerin başarısının ilgi alanları, becerileri ve yetenekleri yönünden belli kriterlere göre değerlendirilmesi amacı ile öğrenci ürün dosyası (portfolio) geliştirildi.

Öğrenci merkezli eğitim anlayışına göre hedeflenen öğrenci profili; düşünme, algılama ve problem çözme yeteneği gelişmiş, araştırmacı ve sorgulayıcı, bilgi ezberleyen değil bilgiye ulaşabilen ve paylaşan, iletişim kurma becerilerine sahip, teknolojiyi etkin bir şekilde kullanabilen, kendini gerçekleştirmiş – kendini tanıyan güçlü ve zayıf yönlerini bilen ve bunun yanı sıra insanlığın ortak değerlerini de sahiplenmiş, yaratıcı, üretken, takım çalışmasına yatkın, öğrenmeyi öğrenmiş ve yaşam boyu öğrenmeyi benimsemiş bireyler yetiştirmek amaçlanıyor.

Öğretim programlarının öğrenci merkezli eğitim anlayışına göre revize edilip yerelleştirilmesi çalışmaları devam etmektedir. Geliştirilen programların yanında yeni ölçme – değerlendirme yöntemleri de geliştirildi. Alternatif ölçme – değerlendirme yöntemlerinden öğrenci ürün dosyası (portfolio) öğrencinin gelişimini değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Farklı ülkelerde farklı uygulama şekliyle eğitim sistemi, öğretmen ve öğrenci profili, toplumun kültürel, sosyal gelişimi dikkate alınarak uygulanmaktadır. Öğrenci ürün dosyası ile ilgili uygulamalarda ortak yaklaşım öğrencinin kendini tanıması sürecinde ilgi alanları, becerileri ve yetenekleri doğrultusunda eğitim hayatına devam etmesi yönündedir.

Öğrenci Ürün Dosyası (Portfolio)                                                              :

Öğrenci ürün dosyası, öğrencilerin bir ya da birkaç alandaki çalışmalarını, harcadığı çabayı, geçirdiği evreleri gösteren başarılarının koleksiyonudur. Öğrencinin gelişimini, velisinin ve öğretmenlerinin izleyebilmesine olanak sağlayan bir çalışmadır. Sınıf içi etkinliklerin öğrencinin seçimi sonucunda bir araya getirilip, yansıtılmasıyla oluşan öğrenci ürün dosyası, aynı zamanda hem öğretmen hem de öğrenci için bir değerlendirme yöntemidir.

Öğrenci Ürün Dosyasının Amacı Nedir?                                                         :

•     Öğrencinin öz disiplin ve sorumluluk bilincini geliştirmek ve kendi kendini değerlendirme becerisi kazandırmak,
•     Müfredata bağlı olarak gerçekleştirilen yazılı ve sözlü değerlendirmeler ve standart testler dışına çıkarak, alternatif bir değerlendirme yöntemi geliştirmek,
•     Öğrencinin gelişimini kanıtlarla ve daha sağlıklı izleyebilmek,
•     Öğrencinin gelecekteki öğrenmelerine bilgi sunmak ve ışık tutmak,
•     Öğrencilerin yeteneklerini sergilemek ve ilgi alanlarını geliştirmek,
•     Öğrencilerin arkadaşlarının gelişimini izleyerek birbirlerine yardımcı olmalarını sağlamak ve böylelikle gelecekte yapacakları ekip çalışmalarına başlangıç yapmak,
•     Öğrencilerin kendi çalışmalarını değerlendirmeye yardım etmek,
•     Öğretmene eğitsel kararlar vermede yardım etmek,
•     Aile ile iletişimi sağlamak,
•     Ürün ve süreci değerlendirmek için bilgi toplamayı sağlamak,
•     Programın amaçlarını değerlendirmek için eğitimcilere yardım etmek,
•     Yazma, okuma ve düşünme becerileri arasında bağlantı sağlamak,
•     Öğrencilerin çalışmalarının değerlendirilmesi, katılımlarının sağlanması, onların çalışmasını teşvik etmek,

Öğrenci Ürün Dosyası Neleri İçerir?                                                                     :

Öğretmen tarafından hazırlanan rehber (öğrencilerin gelişim dosyasının ne olduğunu anlamalarına, kendi gelişim dosyaları için neler yapmaları gerektiğini anlamalarını kavrar).
•     Öğrencilerin yazılmış ödevleri (taslak ya da bitmiş parçaları)
•     Araştırmalar, problemler ve stratejiler
•     Diyagramlar, fotoğraflar, resimler
•     Video – kaset ve ses kasetleri ya da CD’ ler
•     Grup ödevleri ve projeler
•     Öğretmen anekdotları
•     Öğrencilerin mektupları
•     Öğretmen kontrol listeleri
•     Öğrencilerin zorlukla tekrar yapmak istediği ödevler
•     Özel ödevlerin içinden seçtiği örnekler
•     Değerlendirme kâğıtları (öğrenci çalışmalarındaki gelişimlerin değerlendirilmesinin nasıl yapılacağını gösteren kâğıtlar).

Öğrenci Ürün Dosyası Çalışmalarında Öğretmenin Rolü Nedir?                                           :

•     Öğrenci ürün dosyası çalışması sürecinde öğretmen, öğrencilere rehberlik eder ve yardımcı olur.
•     Öğrenci ürün dosyasının kapsamının ne olacağı konusunda ışık tutar.
•     Öğrenci ürün dosyasına hangi çalışmaların dâhil edileceği öğrencinin sorumluluğundadır, kararları öğretmen ile öğrenci birlikte alabilirler.
•     Öğrenci ürün dosyasının değerlendirilmesi öğretmenin sorumluluğundadır. Ancak değerlendirme kriterleri baştan belirlenmeli ve bu kriterler açık ve anlaşılır bir biçimde öğrenci ve veliye sunulmadır.

Öğrenci Ürün Dosyası Çalışmalarında Öğrencinin Rolü Nedir?                                             :

•     Öğrenci ürün dosyası, öğrenciye ait bir çalışma olduğundan en önemli aşama, öğrencinin öğrenci ürün dosyasına hangi çalışmaları dâhil edeceğini saptamasıdır. Bu konuda öğretmen yardımcı olacaksa da karar öğrenciye ait olacaktır.
•     Öğrenci ürün dosyası çalışması kapsamına girecek olan çalışmaları belgelenmesi çok önemlidir. Öğrenci yaptığı çalışmayı resimlerle belgelemek gereğini duyabilmelidir. Ölçütler listesini öğrenci tarafından çok iyi kavranması öğrencinin çalışmalarını sağlıklı değerlendirebilmesi açısından çok önemlidir.

Öğrenci Ürün Dosyası Çalışmalarında Velinin Rolü Nedir?                                                       :

Veli, ürün dosyasının öğretmen için anlamını, programın bir parçası olarak nasıl kullanıldığını, öğrenciler için önemini ve değerlendirmenin bir parçası olarak nasıl kullanıldığını çok iyi kavramalıdır.

Öğrenci Ürün Dosyasının İçeriği                                                             :

•     Dosyanın “içindekiler” bölümü
•     Önsöz, özet (ya da özgeçmiş) (burada öğrenci çalışmalarının başlangıçtan o ana kadarki gelişimini anlatır. Öğrenci başlangıçta neredeydi? Bu aşamaya nasıl geldi?)
•     Öğrenci tarafından dosyaya konulan tüm ürünler ya da çalışmalar
•     Yapılan her çalışmanın değerlendirilmesi ile ilgili dereceli puanlama anahtarı, kontrol listesi ya da öz değerlendirme formları gibi araçlar
•     Her ürünün dosyaya konulmasının nedeni? Burada öğrenci kendisi ile ilgili görüşlerini belirtir. Bundan ne öğrendim? Bu çalışmayı neden sakladım? Çalışmayı yaparken beklemediğim nelerle karşılaştım? Benim için bu çalışmanın anlamı nedir? Hangi alanda zayıfım?
•     Öğrenci ürün dosyasının değerlendirilme ölçütleri
•     Öğrencinin kendini değerlendirme ölçütleri
•     Proje ve grup değerlendirme formları
•     Öğrencinin gelişimi hakkında veliye yazılmış mektup örneği
•     Velinin çocuğu hakkında gözlemleri ve önerileri formu

2005 – 2006 eğitim ve öğretim yılından başlayarak öğrenci ürün dosyası pilot uygulamaları da başlatılmıştır. Farklı okullarda farklı derslerde (Matematik, Türkçe, Fen ve Teknoloji, Bilgi ve İletişim, Sosyal Bilgiler Tarih, Sosyal Bilgiler Coğrafya) 700 öğrenciye yönelik uygulanmaya başlandı. Uygulamayı yapacak öğretmenleri bilinçlendirme toplantılarının ardından seçilen pilot okullarda uygulamalar takip edilmektedir. II. dönem pilot uygulama geliştirilip devam edecektir. 2006 – 2007 eğitim ve öğretim yılından itibaren yaygın halde uygulanmaya başlanacak öğrenci ürün dosyası öğrencilerin başarılarının belirlemede ve eğitim yaşamlarına yön vermek açısından önemli ölçme – değerlendirme yöntemi olarak eğitim sisteminde yer alacaktır.

Öğrenci ürün dosyasının uygulama aşamasında ailelere büyük görev düşmektedir. Öğrenci ürün dosyası uygulamasında velinin rolü önemlidir. Çocuğunun ilgi alanını, becerilerini ve yeteneklerini ortaya çıkararak yönlendirmek gerçek başarıyı yakalamak açısından önemlidir. Bu yönden ailelere yönelik hazırlanan “Anne – Baba – Öğrenci Yönlendirme ve Danışmanlık (ABÖYDA)” projesi ile desteklenecektir.
Aksaray Semineri

Ürün dosyası ile ilgili bilgi ve ürün dosyası örnekleri için aşağıdaki linke tıklayınız.
http://gelisenbeyin.net/urun-dosyasi.html

teşekkürler