Sabit bin Kurra (d. y. 836, Harran – ö. 901, Bağdat), Arap
matematikçi, hekim ve düşünür. 9 yüzyılda hızlı bir gelişme gösteren
Arap-İslam kültürünün temsilcilerinden biridir.
Sabit
Bin Kurra Harran'da (Urfa) doğmuştur.
Dünyanın çapını ve iki meridyen
arası uzaklığı doğru olarak hesaplayan ilk bilginlerdendir. Batlamlus'un
ünlü eserini Arapça'ya Algamesti adıyla yorumlar. Kendi görüşü ve zamanı
için yeni olan trigonometri ve astronomi bilgisini de ekler. Yazma
eserlerini Gerard (1114-1185) Arapça şehrinden Latinceye tercüme etti.
Semerkand,Bağdat ve İstanbul da Latinceye ve fransızca ya çevrilen
kitaplara yüzyıllar sonra Batı da
bilim adamları
sahip çıktılar. Günümüzde batılı ilim adamları bunları yer yer itiraf
etmektedir.
Çağında yaptığı keşif ve buluşlarla Halife Me'mun tarafından
dünyanın yarıçapını ölçmekle görevlendirildi. Onun ve diğer bilginlerin
ortaya koyduğu ölçümler sonraki yıllarda Endülüs yoluyla Avrupa ya
geçti. Kristof Kolomb gibi denizcilerin bunlardan faydalanarak yollarını
buldukları söylenir.
Kamus'ul Alam adlı eserde belirtildiğine göre matematiğin bir kolu olan
kalkulusun keşfi ona aittir. Kalkulusa "tefadul" adını vermiştir. Başka
bir eserde diferansiyel hesabını
Newton
dan önce
Sabit Bin Kurra'nın
keşfettiği söylenmektedir.
Pozitif reel sayılar,integral,kalkulus,sayılar teorisi,küresel
trigonometri,astronomi,mekanik,statik üzerine çalışmalar
yaptı.Paraboller üzerine yaptığı çalışmalar integral kalkulusu keşfine
giden yolu açtı.Bir çok yazar,
Arşimet'in
çalışmalarından haberdar olmasına rağmen kullanmadığını söyler.
Kurra’nın çalışmalarından bazıları şöyledir:
Cebiri geometriye uygulamıştır.
Pisagor teoreminin genel bir ispatını yapmıştır.
Küresel trigonometri ve ileride integrale dayalı yüzey alanı ve cisim
hacim hesapları yöntemini geliştirmiştir.
Sinüs teoreminin tanımını yapmış ve bunu astronomiye uygulamıştır.
Ekinoksun salınım hareketini açıklayabilmek için
Batlamyus
modeline dokuzuncu bir taşıyıcı küre
eklemiştir.
Güneş’in yere en yakın noktasının yer değiştirmesinden bahsetmiştir.
Parabol ve paraboloidler üzerinde yoğun olarak çalışmıştır. “Dost
Sayılar” kuramını ele almıştır.
Güneş ve Ay’ın hareketlerindeki problemleri incelemiş ve Güneş saatleri
üzerine bir kitap yazmıştır.
x ve kökx'in integralini tam olarak hesapladı.Hesaplaması integral
toplamların alt ve üst olarak uygulanmasına dayanıyordu.Sadece
astronomide değil tıp ve felsefede de ilerlemeler kaydetti. Sabit bin
Kurra'nın matematik ve astronomiye ilişkin yapmış olduğu eserlerin
sayısı 60 yakındır.
Müslüman Bilim İnsanları /
Müslüman Bilim Adamları ve İcatları /
Müslümanların En İyi 10 İcadı
Bilim İnsanları / Bilim İnsanları Hayatı Kısaca / Bilim Kadınları / Aforizmalar / Bilim İnsanları Capsleri / Bilim İnsanı Sözleri
Bilim İnsanları
/ Ünlü
Yazarlar /
Ünlü
Ressamlar /
Ünlü Müzisyenler /
Türk Büyükleri
/ Türk Bilim
İnsanları /
Ünlü Matematikçiler
/ Ünlü
Fizikçiler