Cengiz Han ( doğum adıyla Temuçin (anlamı: demirci), Moğolca "Tengiz"
(anlamı: deniz), d. 1162 – ö. 18 Ağustos 1227), Moğol komutan, hükümdar
ve Moğol İmparatorluğu'nun kurucusudur.
Cengiz Han, 13. Yüzyılın başında Orta Asya'daki tüm göçebe bozkır
kavimlerini birleştirerek bir ulus haline getirdi ve o ulusu Moğol
siyasi kimliği çatısı altında topladı. Dünya tarihinin en büyük askeri
dehalarından biri olarak kabul edilen
Cengiz Han,
hükümdarlığı döneminde 1206-1227 arasında Kuzey Çin'deki Batı Xia ve Jin
Hanedanı, Türkistan'daki Kara Hıtay, Maveraünnehir, Harezm, Horasan ve
İran'daki Harzemşahlar ile Kafkasya'da Gürcüler, Deşt-i Kıpçak'taki Rus
Knezlikleri ve Kıpçaklar ile İdil Bulgarları üzerine gerçekleştirilen
seferler sonucunda Pasifik Okyanusu'ndan Hazar Denizi’ne ve Karadeniz'in
kuzeyine kadar uzanan bir imparatorluk kurdu.
Bozkır geleneğinden gelen onlu teşkilatı kullanarak Meritokratik (liyâkata
bağlı) bir ordu meydana getiren
Cengiz Han’ın büyük bir asker olarak ün
kazanmasının temelinde, kurduğu posta teşkilatı ve casus ağı ile
istihbarat sanatına verdiği büyük değer önemli bir yer tutar.
Seferleri sonucunda, pek çok şehir tahrip olmuş ve milyonlarca insan da
katledilmişti ancak Cengiz Han Yasası adı ile metinleştirilen kurallar
ile işkenceyi yasaklayıp, zanaatkarlar, doktorlar, belli bilgi becerisi
olan eğitimli kişiler ve her dinden din adamlarına, hangi milletten
olursa olsun aralarında bir ayrım yapılmaksızın saygı gösterilmesi ve
vergiden muaf tutulmalarını kanunlaştırmıştır.
Cengiz Han, halkının yazıya sahip olmasını sağlamak için Uygurlardan
önemli bahşıları başkenti Karakurum’a çağırmış ve Moğolca için Uygur
alfabesini uyarlatarak bunu çocuklarına da öğretmesini istemiştir.
1227 yılında Kuzey Çin'deki Tangutlar üzerine çıktığı sefer esnasında
rahatsızlanarak hayatını kaybetti. Kurmuş
olduğu imparatorluk günümüzde Rusya hariç tüm ülkelerden daha geniş
topraklar üzerine yayılmış vaziyette olup ölümünden sonra, oğulları ve
torunları döneminde daha da genişleyerek, insanlık tarihinin gördüğü
bitişik sınırlara sahip en büyük imparatorluk haline geldi.
Cengiz Han Hayatı
Türk Büyükleri / Türk Büyükleri Kısaca / Türk Büyükleri Resim Galerisi / Atatürk / Atilla Han / Cengiz Han / Alparslan / Osmanlı Padişahları