Dünya Okuma Günü veya Dünya Okuma Yazma Günü (orijinal adıyla
“International Literacy Day”), Dünya’daki okuma yazma oranlarına dikkat
çekmek ve bu oranları artırmak için yürürlüğe konmuş özel bir gündür.
23 Nisan’da uluslararası olarak kutlanan Dünya Kitap Günü (diğer adıyla
Dünya Telif Hakları Günü) ve Türkiye’de Mart ayının son Pazartesi
gününde kutlanan
Kütüphane Haftası’ndan
farklıdır.
Dünya Okuma Günü Nedir?
8 Eylül Dünya Okuma Günü,
UNESCO
tarafından 17 Kasım 1965 tarihinde ilan edilmiştir.
Dünya kitap okuma günü
amacı, bireylerin, toplulukların ve toplumların okuma yazma bilmesinin
öneminin altını çizmektir. Dünya Okuma Günü birçok ülkede kutlandığı
için uluslararası bir gündür.
Dünya Okuma Günü etkinlikleri dünya çapında veya ülke bazında
düzenlenebilir. Mesela, (en meşhur kitaplardan gidersek) Damızlık Kızın
Öyküsü’nün yazarı Margaret Atwood, New York Üçlemesinin Yazarı Paul
Auster, Simyacı’nın yazarı Paulo Coelho ve daha birçok yazarın bulunduğu
Okuma Yazma İnisiyatifi Yazarları söyleşileri ve kitap imza günleriyle
UNESCO’ya destek verir. Ünlü vakıflar, dernekler ve markalar da Dünya
Okuma Günü kapsamında sosyal sorumluluk projeleri düzenleyebilir.
Ülkemizde direkt Dünya Okuma Yazma Günü için olmasa da okuma yazma
oranlarının artırılması için yapılmış en etkili kampanyalardan biri kız
çocuklarını hedefleyen “Baba Beni Okula Gönder” kampanyasıdır ve 23
Nisan 2005’ten beri devam etmektedir.
Dünyada ve Türkiye’de Okuma Yazma Oranları
Dünyada yaklaşık 775 milyon yetişkin
asgari okuma yazma becerilerinden yoksun. Yani, 5 yetişkinden biri okuma
yazma bilmiyor ve yetişkinlerin üçte ikisi kadın. 60,7 milyon çocuk
okula gitmiyor ve çok daha fazlası okula düzenli olarak gitmiyor ya da
bırakıyor (veya çeşitli nedenlerle bırakmak zorunda kalıyor).
Wikipedia’da yer alan UNESCO raporuna göre, Güney ve Batı Asya %58,6 ile
en düşük yetişkin okuma yazma oranına sahip. Bu bölgeyi %59,7 ile Sahra
altı Afrika ve %52,7 ile Arap devletleri takip ediyor. Okuma yazma oranı
en düşük ülkeler Burkina Faso (%12,8), Nijer (%14,4) ve Mali (%19).
Türkiye’de 6 yaş ve üstü okuma yazma bilmeyenlerin oranı, 2015 eğitim
istatistiklerine göre %3,78. Dünyada olduğu gibi bu oranlarda erkekler
ve kadınlar arasında fark var.
Okuma yazma bilmeyen erkeklerin oranı
%1,29 iken okuma yazma bilmeyen kadınların oranı %6,28.
Okuma
yazma oranı en yüksek olan ilk beş ilimiz Antalya, Tekirdağ, İzmir,
Denizli ve Çanakkale. Okuma yazma oranının en düşük olduğu beş
ilimiz ise Şanlıurfa, Mardin, Muş, Siirt ve Şırnak. Bütün bu oranlar
aslında Dünya Okuma Günü’nün önemini ortaya koyuyor.
Belirli Gün ve Haftalar /
İlköğretim Haftası /
Dünya Engelliler Günü /
Kütüphaneler Haftası /
23 Nisan /
19 Mayıs /
10
Kasım Anlam ve Önemi
Bilim İnsanları
/ Ünlü
Yazarlar /
Ünlü
Ressamlar /
Ünlü Müzisyenler /
Türk Büyükleri
/ Türk Bilim
İnsanları /
Ünlü Matematikçiler
/ Ünlü
Fizikçiler