Orhan Veli Kanık (13 Nisan 1914 – 14 Kasım 1950), daha çok Orhan Veli
olarak bilinen Türk şair.
Melih
Cevdet ve Oktay Rifat ile birlikte yenilikçi Garip akımının kurucusu
olan Kanık, Türk şiirindeki eski yapıyı temelinden değiştirmeyi
amaçlayarak sokaktaki adamın söyleyişini şiir diline taşıdı. Şair otuz
altı yıllık yaşamına şiirlerinin yanı sıra hikâye, deneme,
makale
ve çeviri alanında birçok eser sığdırdı.
Yeni bir zevk ortaya çıkarabilmek için eski olan her şeyden uzak duran
Orhan Veli,
hece ve aruz ölçülerini kullanmayı reddetti. Kafiyeyi ilkel; mecaz,
teşbih, mübalağa gibi edebi sanatları gereksiz bulduğunu açıkladı.
"Geçmiş edebiyatların öğrettiği her şeyi, bütün geleneği atmak" amacıyla
yola çıkan Kanık'ın bu arzusu şiirinde kullanabileceği teknik olanakları
azaltsa da şair, ele aldığı konular, bahsettiği kişiler ve kullandığı
sözcüklerle kendine yeni alanlar oluşturdu. Yalın bir anlatımı
benimseyerek şiir dilini konuşma diline yaklaştırdı. 1941
yılında, arkadaşlarıyla birlikte çıkardıkları Garip adlı şiir kitabında
bu fikirlerinin örnekleri olan şiirleri yayınlandı ve Garip akımının
doğmasına sebep oldu. Bu akım özellikle 1940-1950 yılları arasında
Cumhuriyet dönemi şiirinde büyük etki bıraktı. Garip şiiri hem yıkıcı
hem de yapıcı özelliği ile Türk şiirinde bir mihenk taşı kabul edilir.
Kanık, şiire getirdiği bu yenilikler yüzünden önceleri büyük ölçüde
yadırgandı, çok sert eleştiriler aldı ve küçümsendi. Geleneklerin dışına
çıkan eserleri, önce şaşkınlık ve yadırgama, daha sonra eğlenme ve
aşağılamayla karşılansa da hep ilgi uyandırdı. Bu ilgi ise kısa zamanda
şaire duyulan anlayış, sevgi ve hayranlığın artmasına yol açtı. Sait
Faik Abasıyanık da
Orhan Veli'nin
bu yönüne dikkat çekerek onu "üzerinde en çok durulmuş, zaman zaman
alaya alınmış, zaman zaman kendini kabul ettirmiş, tekrar inkâr, tekrar
kabul edilmiş; zamanında hem iyi hem kötü şöhrete ermiş bir şair" olarak
tanımladı.
Her ne kadar Garip döneminde yazdığı şiirleriyle öne çıksa da
Orhan Veli "tek tür" şiirler yazmaktan kaçınmıştı. Durmadan arayan,
kendini yenileyen, kısa yaşamı boyunca uzun bir şiir serüveni yaşayan
Kanık'ın edebiyat hayatı farklı aşamalardan oluşmaktadır.
Oktay Rifat bu durumu "Orhan Fransız şairlerinin birkaç nesillik şiir
macerasını kısacık ömründe yaşadı. Türk şiiri onun kalemi sayesinde
Avrupa şiiriyle atbaşı geldi." ve "Birkaç neslin belki arka arkaya
başarabileceği bir değişmeyi o birkaç yılın içinde tamamladı."
sözleriyle açıkladı.
Orhan Veli Kanık Eserleri
Bilim İnsanları
/ Ünlü
Yazarlar /
Ünlü
Ressamlar /
Ünlü Müzisyenler /
Türk Büyükleri
/ Türk Bilim
İnsanları /
Ünlü Matematikçiler
/ Ünlü
Fizikçiler
Şiir kitapları
Garip (1941, Resimli Ay Matbaası)
Vazgeçemediğim (1945, Marmara Yayınevi)
Destan Gibi (1946, Ölmez Eserler Yayını)
Yenisi (1947, İnkılâp Yayınevi)
Karşı (1949, Güney Matbaacılık ve
Gazetecilik)
Bütün Şiirleri (1951, Varlık Yayınları)
Hikâye
Hoşgör Köftecisi (2012, Yapı Kredi Yayınları)
Hikâye/Şiir
Nasreddin Hoca Hikâyeleri (1949, Doğan
Kardeş Yayınları)
Yazılar
Nesir Yazıları (1953, Varlık Yayınları)
Edebiyat Dünyamız (1975, Bilgi Yayınları. Hazırlayan: Asım Bezirci)
Bütün Yazıları (1982, Can Yayınları)
Mektuplar
Yalnız Seni Arıyorum (2014, Yapı Kredi Yayınları)
Tüm yazarlar için
tıklayınız...
Ünlü Yazarlar Kısaca /
Bilim İnsanları Hayatı
Kısaca /
Bilim
Kadınları /
Aforizmalar /
Bilim İnsanları Capsleri /
Bilim İnsanı Sözleri