Yıl 1914...Yer Sarıkamış...
Sarıkamış'ta 60 bini donarak olmak üzere 78 bin şehit vermiştik.
1914 yılının 15-22 Aralık tarihleri arasında,
Sarıkamış yakınındaki Allahuekber dağlarında, Kars'ı Ruslardan geri almak için harekata
katılan 60 bin asker donarak öldü.
Başkumandan vekili Enver Paşa büyük bir güçle, Rusları hiç
beklemedikleri bir yerden, Allahüekber dağlarından aşarak vurmayı ve
Kars'ı yeniden vatan topraklarına katmayı hedeflemişti.
Allahuekber dağlarının yer yer 2-3 bin rakımlı geçitlerinde ısı sıfırın
altında 30 dereceye kadar düşüyordu. Türk askerlerinin büyük bölümü ise
çölden gelmişti ve üzerlerinde yazlık üniformalar vardı.
Sarıkamış'ta dondurucu soğuk altında
askerlerimizin durumunu Kurmay Subay Şerif Bey
"Sarıkamış" adlı
kitabında şöyle anlatıyor:
"Yol kenarında karların içinde çömelmiş bir asker, bir yığın karı
kollarıyla kucaklamış, titreyerek, feryat ederek dişleriyle kemiriyordu.
Kaldırıp yola sevketmek istedim. Beni hiç görmedi. zavallı çıldırmıştı.
Bu suretle şu lanetli buzullar içinde biz belki on bin kişiden fazla
insanı bir günde karların altına bıraktık ve geçtik".
Rus Kafkas Ordusu Kurmay Başkan Vekili
Dük Aleksandroviç Pietroviç Sarıkamış'ta gördüklerine anılarında şöyle
yer vermiş:
"İlk sırada diz çökmüş 9 kahraman.
Mavzerleriyle nişan almışlar, tetiğe asılmak üzereler ama
asılamamışlar... İkinci sırada cephane taşıyanlar var, sandıkları bir
avuçlamışlar ki, kainattan hırslarını almak istiyor gibiler. Öylesine
kaskatı kesilmişler... Ve sağ başta Binbaşı Nihat. Dimdik ayakta, başı
açık, saçları beyaza boyanmış, gözleri karşıda...Allahuekber
dağlarındaki son Türk müfrezesini teslim alamadım. Bizden çok evvel,
Allah'larına teslim olmuşlardı."
Allahuekber dağları, 37 bin şehit verilerek aşıldı ve Sarıkamış
kuşatıldı. Sarıkamış kuşatma harekatı aşırı soğuk ve açlık yüzünden,
hedef ele geçirilemeden, 5 Ocak 1915'de sona erdi.
Osmanlı Ordusu bu dağlarda, 60 bini donma sonucu tam 78 bin şehit verdi.
Rus birlikleri de bu savaşlarda 32 bin askerini kaybetti.
Sarıkamış Şehitleri /
Sarıkamış
Harekatı /
Sarıkamış Şehitleri Şiirleri