Reşat Nuri Güntekin (25 Kasım 1889, İstanbul - 7 Aralık 1956,
Londra), Cumhuriyet dönemi edebiyatında önemli bir yeri olan Çalıkuşu,
Yeşil Gece ve Anadolu Notları gibi eserlere imza atmış roman, öykü ve
oyun
yazarıdır.
Müfettişlik görevi ile Anadolu'da gezdiği
için Anadolu insanını yakından tanımıştır. Eserlerinde Anadolu'daki
yaşamı ve toplumsal sorunları ele almış; insanı insan-çevre ilişkisi
içinde yansıtmıştır.
1889'da İstanbul’un Üsküdar ilçesinde dünyaya geldi. Babası, askeri
tabip Nuri Bey, annesi
Kars
valisi Yaver Paşa'nın kızı Lütfiye Hanım'dır. Reşide adlı kız kardeşi
çok genç yaşta hayatını kaybetti, tek çocuk olarak büyüdü. Babası askeri
doktor olduğu için öğrenim hayatı boyunca birçok il gezen
Reşat Nuri,
ilköğrenimine Çanakkale'de başladı. Çocukluk yıllarında okuduğu Fatma
Aliye Hanım’ın Udi isimli romanı hayatına iz bırakıp,sanata
heveslendiren eserleri arasına girdi. Babasının Çanakkale’deki evlerinde
zengin bir kütüphanesinin olması onu kitaplara iten ve yazı yazma
kültürünün gelişmesini sağlayan bir araç oldu. İzmir'deki Frerler
okulunda bir süre öğrenim gördükten sonra İstanbul’da Saint Joseph
Lisesi’nde öğrenim gördü. Yüksek öğrenimini Darülfünun Edebiyat
Şubesi'nde 1912'de tamamladı. Böylece öğrenim hayatını yirmi üç yaşında
bitirmiş oldu.
1927'ye kadar Bursa ve İstanbul’da çeşitli okullarda Fransızca ve Türkçe
öğretmeni ve müdür olarak görev yaptı. Görev aldığı okulların bazıları
Bursa Sultanisi, İstanbul Beşiktaş İttihat Terakki Mektebi, Fatih Vakf-ı
Kebir Mektebi, Akşemseddin Mektebi, Feneryolu Murad-ı Hâmis Mektebi,
Osman Gazi Paşa Mektebi, Vefa Sultanisi, İstanbul Erkek Lisesi, Çamlıca
Kız Lisesi, Kabataş Erkek Lisesi, Galatasaray Lisesi ve Erenköy Kız
Lisesi'dir. 1927’de Erenköy Lisesi’nden yeni mezun olan öğrencisi Hadiye
Hanım ile evlendi.
Öğretmenlik mesleğinin yanı sıra edebiyatla uğraşan Reşat Nuri,
Halit Ziya’nın eserlerinden aldığı ilhamla hikâye yazma hevesi
duymaktaydı. Daha sonra tiyatro edebiyatını benimseyerek bir tiyatro
yazarı olmak için uğraştı. Yazı hayatına I. Dünya Savaşı sonlarında
başladı. Başlangıçta “Eski Ahbap” (1917) gibi uzun hikayeler,
“Hançer”(1920) ve “Eski Rüya” (1922) gibi sahne eserleri, “Gizli El”
(1924) gibi romanlar yazan, tiyatro eleştiri ve araştırmaları yayınlayan
sanatçı “Çalıkuşu” adlı romanının 1922’de Vakit Gazetesi’nde tefrika
edilmesiyle şöhrete kavuştu.
Güntekin, 1931'de maarif müfettişi oldu ve bu arada Dil Heyeti'yle
birlikte bazı çalışmalarda bulundu. Anadolu’yu baştan başa dolaşmasına
neden olan müfettişlik görevi sayesinde ülkenin gerçeklerini yakından
görme ve tanıma imkânı buldu. 1939'da ise Çanakkale milletvekili olarak
TBMM'de bulundu. Bu görevini 1946'ya kadar sürdürdü. 1941’de tek çocuğu
olan kızı Ela dünyaya geldi. Yine 1947'de, Cumhuriyet Halk Partisi'nin
Ankara'da yayımlanan Ulus gazetesinin İstanbul kolu olan Memleket
gazetesini çıkardı.
Güntekin
daha sonra müfettişlik görevine geri döndü ve 1950'de Birleşmiş
Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Türkiye temsilciliği
ve öğrenci müfettişliği görevleriyle Paris'e gitti. Paris kültür
ataşeliği yaptı. 1954'te ise yaşından dolayı bu görevden ayrılmak
zorunda kaldı. Emekliliğinden sonra bir süre İstanbul Şehir Tiyatrosu
edebi heyeti üyeliği yaptı.
Güntekin'e akciğer kanseri teşhisi konulduktan sonra tedavisi
için Londra'ya gitti ve orada, 7 Aralık 1956'da hastalığına yenik
düşerek öldü. 13 Aralık 1956 günü, Karacaahmet Mezarlığı'na defnedildi.
Reşat Nuri Güntekin Eserleri
Bilim İnsanları
/ Ünlü
Yazarlar /
Ünlü
Ressamlar /
Ünlü Müzisyenler /
Türk Büyükleri
/ Türk Bilim
İnsanları /
Ünlü Matematikçiler
/ Ünlü
Fizikçiler
Romanları
Gizli El (1922)
Çalıkuşu (1922)
Damga (1924)
Dudaktan Kalbe (1925)
Akşam Güneşi (1926)
Bir Kadın Düşmanı (1927)
Yeşil Gece (1928)
Acımak (1928)
Yaprak Dökümü (1930)
Kızılcık Dalları (1932)
Gökyüzü (1935)
Eski Hastalık (1938)
Ateş Gecesi (1942)
Değirmen (1944)
Miskinler Tekkesi (1946)
Harabelerin Çiçeği (1953)
Kavak Yelleri (1961)
Son Sığınak (1961)
Kan Davası (1961)
Hikâyeleri
Roçild Bey (1919)
Eski Ahbap (1919)
Sönmüş Yıldızlar (1923)
Tanrı Misafiri (1927)
Leyla ile Mecnun (1928)
Olağan İşler (1930)
Aşk Mektupları
"Boyunduruk"
Oyunları
Hançer (1920)
Eski Rüya (1922)
Ümidin Güneşi (1924)
Gazeteci Düşmanı, Şemsiye Hırsızı, İhtiyar Serseri (1925, üç oyun)
Taş Parçası (1927)
Yeşil gece (1928)
İstiklâl (1933)
Hülleci (1933)
Yaprak Dökümü (1971)
Eski Şarkı(1971)
Balıkesir Muhasebecisi (1953)
Tanrıdağı Ziyafeti (1954)
Bir Köy Öğretmeni
Çalıkuşu 2
Kavak Yelleri
Gezi Yazısı
Anadolu Notları (Cilt 1: 1936, Cilt II: 1966.)
Tüm yazarlar için
tıklayınız...
Ünlü Yazarlar Kısaca /
Bilim İnsanları Hayatı
Kısaca /
Bilim
Kadınları /
Aforizmalar /
Bilim İnsanları Capsleri /
Bilim İnsanı Sözleri