İlk Robotu Kim Buldu?
Yıllar önce üniversiteye Da Vinci’nin eserleri gelmişti. Alanında ilk yaptığı çalışmalar, o kadar etkilenmiştim ki biraz da kıskandım tabi niye bizim topraklarımızdan çıkmadı diye. Ama daha sonra araştırdım gördüm ki aslında ilk sibernetik robotu bulan, yani otomatik robot yaparak günümüzdeki teknolojik robotlara örnek olan robotu Cizreli El-Cezeri bulmuştur. Zaman geçtikçe, teknolojinin geldiği nokta insanı büyülüyor. Uçaklar, otomobiller, cep telefonları, robotlar vs. Hepsi teknolojinin harika eserleri olarak bizlere hizmet ediyor. Peki, bu teknolojinin gelişimde Anadolu insanının rol nedir hiç düşündünüz mü?
Bu bilim insanı çağımızdan yüzlerce yıl önce keskin zekası ile elektrik kullanmadan sadece su ve mekanik parçalarla çalışan makineler yapmış ve günlük hayata geçirmişti. Adı Cizreli Eb-ül-İz olan bu mucit 1136–1206 yıllarında yaşadı. Dolayısıyla Eb-Ül-İz bütün icatlarını Leonardo da Vinci’den tam 150 yıl önce yapmış ve kitaplaştırmıştır.
Evet, çoğumuzun haberi yok ama bizler de teknolojinin gelişiminde büyük roller almışız.
Modern insan için robot kavramı, bilim kurgu filmlerindeki gelecek tasvirleriyle başladı. Bu filmlerde robotlar bazen insanlara düşman oluyor bazense günlük yaşama yardım ediyordu. Günümüzde büyük bir atılım yaşayan robot teknolojisi yavaş yavaş evlerimize girmeye başlıyor. Robot teknolojisindeki gelişmeleri görüp, ev işi yapan ya da savaşan makinelerin çağımızın en büyük mucizesi olduğunu düşünüyorsanız kesinlikle yanılıyorsunuz demektir.
800 Yıl Önce Robotlarla Dünyayı Değiştirdi
Yaklaşık 800 yıl önce Anadolu’da yaşan bir bilim insanı olan Cizreli Ebul-iz tasarladığı robotlarla günlük hayatı değiştiriyordu. El Cezeri olarak da tanınan bu bilim adamı, su ve buharla çalışan robotlarını insan davranışlarını taklit edecek şekilde programlayabiliyordu. Krallarla satranç oynayan bu robotlar yazılım desteği olmadan günümüz robotlarıyla yarışacak özelliklere sahipti. Günümüzdeki şofbenin ve çalar saatlerin atalarını geliştiren El-Cezeri’nin robot tarihini değiştiren buluşları yakından tanımak ister miydiniz? İşte gizli kalmış bir dehanın eserleri…
Cezeri, bilim ve teknoloji tarihinde yaptığı olağanüstü buluşlarla ve otomatlarla tanınmaktadır. Bu konuda yazmış olduğu Makine Yapımında Yararlı Bilgiler ve Uygulamalar adlı eseri bu alanda yazılmış en ünlü ve en mükemmel kitaptır.
Cezeri, kitabında 60 aracın ayrıntılı tasarımını verir. Bu araçların 6’sı su saati, 4’ü mumlu saat, 6’sı ibrik, 7’si eğlence amaçlı kullanılan çeşitli otomatlar, 3’ü abdest almak için kullanılan otomat, 4’si kan alma teknesi, 6’sı fıskiye, 4’ü kendinden ses çıkaran araç, 5’i suyu yukarı çıkartan araç, 2’si kilit, 1’i açıölçer, 1’i kayık su saati ve Amid kentinin kapısıdır.
El-Cezeri’nin en ünlü icadı fil su saatidir. Bu saat, günümüzde mühendislikte kullanılan bazı mekanik parçalar içerir.
Kitabın bir kopyası ise Topkapı sarayındadır.
Cezerinin Hayatı http://www.gelisenbeyin.net/cezeri.html
