Doğal Afetler ve Afet Yönetimi
Doğal afetler, deprem, sel, toprak kayması (heyelan), çığ, fırtına, hortum, volkan, yangın gibi
ani oluşan ve erozyon ve çölleşme, kuraklık, küresel ısınma ve iklim değişikliği, kıtlık, açlık,
şiddetli soğuklar gibi uzun sürede oluşan doğa olayları olarak tanımlanır. Doğal afetlere karşı
yeterli düzeyde önlemler önceden alınmadığı takdirde ülkelerin sürdürülebilir kalkınmaları
üzerinde olumsuz etkileri olabilir.
Doğal afetler ve afet yönetimi konusunda; yaşanabilecek doğal afetlerin önceden tahminine,
doğal afetler hakkında bilgilendirme yapmaya, doğal afetler konusunda uyarılar oluşturmaya,
yaşanabilecek bir afet durumunda gerekli makamlara ve kurtarma birimlerine otomatik olarak
bildirim yapabilecek sistemlerin oluşturulmasına, insanların doğal afetler konusunda
bilinçlendirilmesine, doğal afetlerin önlenmesine ve zararlarının azaltılmasına yönelik projeler
hazırlanabilir.
Doğal afet, büyük oranda veya tamamen insanların kontrolü dışında gerçekleşen, mal ve can kaybına neden olabilen, büyük ölçekli bir tehlike ve olay’dır. Antropojenik tehlike türleri de buna neden olabilir. Bu zaman devlet tarafından olağanüstü hâl veya sokağa çıkma yasağı uygulanabilir.
Doğal afetler, dünyayı ve insan yaşamını doğrudan tehdit eden, tamamen doğal nedenlerle ortaya çıkan felaketlere verilen genel isimdir. Aynı zamanda ihmal, dikkatsizlik, çevre kirliliği gibi doğrudan doğruya insanların kilit rol oynadığı nedenlerle de ortaya çıkabilmektedir.
Doğal afetler kaç gruba ayrılır?
Doğal afetler, gelişme hızlarına göre, yavaş gelişen ve ani gelişen doğal afetler olmak üzere iki temel gruba ayrılır.
Afet; insanlar için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar ortaya çıkaran, insanın normal yaşantısını ve eylemlerini durduracak veya kesintiye uğratacak, imkânların yetersiz kaldığı olaylara verilen genel bir isimdir. Büyük oranda veya tamamen insanların kontrolü dışında gerçekleşen afetler, kitlesel bir can ve mal kaybına neden olur.
Bir olayın afet olarak nitelendirilebilmesi için insanları veya insanların yaşamını sürdürdüğü çevreyi etkili biçimde etkileyecek kadar büyük olmalıdır. Buradan yola çıkarsak afet bir olaydan ziyade bir olayın doğurduğu sonuçtur.
Afetlerin doğurduğu sonuçlara bakıldığında; en başta can ve mal kaybına neden oldukları görülür. Can kayıpları insan ve hayvanların ölmesi; mal kayıpları ise eşya bina ve tarım alanlarının zarar görmesidir. Kayıpların bir kısmı doğrudan hemen afetle birlikte ortaya çıkarken bir kısmı ise belirli bir süre sonra ortaya çıkabilir. Örneğin sel sırasında can ve mal kaybı meydana gelmektedir. Ancak sel baskınından sonra sellerin getirdikleri moloz, kum ve çamur tarım alanlarını verimsizleştirerek dolaylı ve uzun süreli zararlar da meydana getirebilmektedirler. Bazı afet türleri, yeryüzünün belirli yerlerinde ve belirli zamanlarda daha sık ortaya çıkarlar.
İklim değişiklikleri, küresel ısınma
Kuraklık
Kıtlık, açlık
Erozyon ve çölleşme
Depremler
Sel ve su taşkınları
Toprak kaymaları, heyelan
Çığ
Fırtına, hortum ve kasırgalar
Yanardağ patlamaları
Taşımacılık ve ulaşım kazaları
Doğal Afet Anında Sakin ve Bilinçli Olunmalıdır: Doğal afet anında birçok kişi heyecanla hareket ederek bilinçsiz davranışlarda bulunmaktadır. Bu durum doğal afetten kaçarken yaralanmalara ve hatta ölümlere yol açmaktadır. Bundan dolayı doğal afet anında sakin kalmaya çalışmak yararlı olmaktadır. Bilinçli olarak hareket eden kişiler doğal afet anında hem kendine hem de çevresine yardımcı olabilir.
